Πάτρα: Η αρχιτεκτονική, ως μοχλός τουρισμού- Έμπη Σπαθή και Μυρτώ Κιούρτη απαντούν

Όπως αναφέρει η αρχιτέκτονας Μυρτώ Κιούρτη: «Σε χώρες όπως η Ελλάδα όπου δεν υπάρχει μεγάλη βιομηχανία, ο τουρισμός είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της οικονομικής δραστηριότητας. Δεν είμαστε βέβαια μία χώρα μαζικού τουρισμού. Είμαστε μία μικρή χώρα, οπότε νομίζω ότι η αρχιτεκτονική παίζει σημαντικό ρόλο γιατί αν εμείς έχουμε να κερδίσουμε κάτι από τον τουρισμό, αυτό θα γίνει μέσα από τον ποιοτικό τουρισμό. Για να υπάρξει ανάπτυξη σε αυτό το είδος τουρισμού, χρειάζεσαι γενικώς πράγματα που έχουν ποιότητα. Πρέπει να σέβεσαι το περιβάλλον σου, να έχεις ένα καλλωπιστικό περιβάλλον που θα τραβήξει τουρισμό υψηλής ποιότητας, ενώ οι υποδομές σου, η αρχιτεκτονική, θα πρέπει να είναι υψηλής ποιότητας βοηθώντας και αυτή στο να υπάρχει ποιότητα στους ανθρώπους που θα έρθουν στην περιοχή για τουρισμό.
Στην περίπτωση της Πάτρας, υπάρχει μία ιδιαίτερη κατάσταση. Δεν έχουμε προς το παρόν κάποιο πολύ δυνατό στοιχείο που θα μπορούσε να τραβήξει τουρισμό. Δεν είμαστε Μύκονος.

Παρόλα αυτά, είμαστε πέρασμα. Άνθρωποι που έρχονται στην Πάτρα θα μπορούσαν να μείνουν δύο βράδια για να πάνε μετά προς Αρχαία Ολυμπία, Πελοπόννησο κ.λπ.

Γι’ αυτά τα δύο βράδια, αν υπάρχουν ιδιαίτερα ξενοδοχεία, νεοκλασικά, στην Άνω Πόλη, που θα έχουν ανακαινιστεί με έναν ιδιαίτερο τρόπο, είναι δυνατόν κάποιος να επιλέξει να μείνει εκεί, σε ένα ιδιαίτερο αρχοντικό. Πιστεύω ότι αυτός είναι ο τουρισμός στον οποίο πρέπει να απευθυνθούμε. Δεν είμαστε Κίνα, Χονγκ Κονγκ, Ντουμπάι, στοχεύουμε σε λίγους και καλούς, αναγκαστικά λόγω μεγέθους. Όταν κάποιος έρχεται στην Πάτρα για να καταλήξει στην Αρχαία Ολυμπία, σαφώς ανήκει σε ένα ιδιαίτερο κοινό που ψάχνει την κουλτούρα, και γι αυτό άλλωστε πηγαίνει στην Ολυμπία. Αυτός ο κόσμος λοιπόν θα πρέπει να βρει ιδιαίτερες εμπειρίες σε ξεχωριστά καταλύματα. Οπότε πιστεύω ότι καλοί αρχιτέκτονες που θα ανακαινίσουν κτίρια που είναι ιστορικά με πολύ σεβασμό, χωρίς να αναπλάθουν με ψεύτικη χολιγουντιανή αισθητική αυτά τα κτίρια, μπορούν να προσφέρουν την εμπειρία του να μένεις εκεί και να κάνεις και ένα αυθεντικό ταξίδι στο παρελθόν. Σημαντικό είναι να υπάρξουν και καινούργια ξενοδοχεία τα οποία θα έχουν μία επίσης ιδιαίτερη και σύγχρονη αισθητική. Πιστεύω πολύ και στα Airbnb αλλά και στις ανακαινίσεις διαμερισμάτων με υψηλή αισθητική και καλά υλικά, με βάση σε λεπτομέρειες. Δίνεις έτσι την ευκαιρία για ανέσεις και απολαύσεις σε ένα περιβάλλον που δεν είναι ξενοδοχειακό, αλλά βρίσκεται μέσα στον ιστό της πόλης.

Ένα δυνατό στοιχείο που έχουμε και δεν έχουμε εκμεταλλευτεί λόγω συνθηκών είναι η Achaia Clauss. Είναι ένα συγκλονιστικό μέρος που θα μπορούσε ξεκάθαρα να λειτουργήσει ως πόλος έλξης από όλο τον κόσμο που κάνουν γευσιγνωστικό τουρισμό με άξονα το κρασί. Πρόκειται για το παλιότερο οινοποιείο της χώρας που διασυνδέει την Πάτρα με την Βαυαρία, την Γερμανία, ανήκει σε έναν χάρτη που υπερβαίνει την τοπικότητα της Ελλάδας και έχει μία τρομερή ιστορία. Έχει να κάνει με την ιστορία της πόλης που είναι συνδεδεμένη με τη σταφίδα που μπορεί να προερχόταν από το αμπέλι αλλά προοριζόταν για άλλη χρήση (για την εξαγωγή στην Αγγλία). Ανήκει και αυτή στο μεγάλο παζλ της αμπελουργίας η οποία είναι κομμάτι της Πάτρας. Αν η Achaia Clauss μπορούσε να αναπτυχθεί πολύ σοβαρά και δυναμικά, ισότιμα και με τον τρόπο που αναπτύσσονται σήμερα εξαιρετικά οινοποιία που γίνονται ταυτόχρονα πολιτιστικοί χώροι, συνεδριακά κέντρα, σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική, θα μπορούσε από μόνη της να αποτελέσει «μαγνήτη».

Υπάρχει ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα, μία μικρή πόλη της Ισπανίας, το Μπιλμπάο που μοιάζει με την Πάτρα. Είναι μία πόλη- λιμάνι, μικρής κλίμακας.
Ανέθεσε σε έναν αρχιτέκτονα την ανέγερση ενός εξαιρετικού μουσείου σύγχρονης τέχνης και ξαφνικά η πόλη μπήκε στο χάρτη της τέχνης, του πολιτισμού, της αρχιτεκτονικής, εκεί που δεν την ήξερε κανείς. Πάνε χιλιάδες άνθρωποι για να δουν το κτίριο και την έκθεση. Άλλη μία κατεύθυνση είναι να στραφούμε σε κάποιους ανθρώπους που είτε έχουν μία πατρινή καταγωγή και μπορεί πλέον να δραστηριοποιούνται σε μεγάλες μητροπόλεις του κόσμου, αλλά έχουν αγάπη προς την πόλη τους. Να δούμε τι διασυνδέσεις υπάρχουν με πολύ κορυφαίους θεσμούς και οργανισμούς στον πολιτισμό και στην τέχνη, και να φέρουμε κάτι τέτοιο στην Πάτρα.

Θα ήθελα να πω και για το Καρναβάλι το οποίο έχει μία ιδιαίτερη δυναμική που ποτέ δεν έχει πάρει την προβολή και την υπόσταση της ποιότητας που θα μπορούσε να έχει. Πιστεύω ότι θα μπορούσε να ξεφύγει από ένα μαζικό θέαμα, μέτριας αισθητικής και να έχει ένα πλούσιο κομμάτι υψηλής πολιτισμικής αξίας, αυτό με άξονα ένα μουσείο ή ένα πολιτιστικό κέντρο Καρναβαλιού. Θα μπορούσε να χτιστεί ένα κτίριο το οποίο να στεγάζει δημιουργικές ομάδες που ξέρουμε ότι υπάρχουν και δραστηριοποιούνται όλο το χρόνο. Θα μπορούσαν να υπάρχουν και διάσπαρτα κτίρια που θα δημιουργούσαν ένα δίκτυο με κοινή αισθητική. Θα ήταν κάτι ιδιαίτερο και θα μπορούσε να είναι επίσης ένας μαγνήτης.

Τη δική της απάντηση στο ερώτημα για το πώς συνδέεται η αρχιτεκτονική με τον τουρισμό δίνει και η Έμπη Σπαθή, Αρχιτέκτων μηχανικός.

Όπως αναφέρει, «η κοινή γνώμη έχει συνδέσει με έναν αρχιτέκτονα το ρήμα χτίζω. Πόσο λάθος κάνει; Για τον αρχιτέκτονα του σήμερα τα ρήματα είναι πολλά ακόμα. Είναι το «επαναχρησιμοποιώ», το «διατηρώ», το «αναδεικνύω», το «προβληματίζομαι» και ακόμα καλύτερα το «εφευρίσκω» ή το «εξοικονομώ».

Γιατί; Μα γιατί τα παραπάνω ρήματα είναι τα μόνα που συνδέονται καλύτερα με το ρήμα «ακούω». Και εξηγώ: Η κοινωνία, η δημοτική αρχή, η περιφερειακή διοίκηση και οι λοιποί φορείς μπορούν να «ακούσουν» όταν εμείς οι αρχιτέκτονες «εξοικονομούμε» τα χρήματα τους, όταν «διατηρούμε» τη μνήμη του τόπου τους ή όταν «εφευρίσκουμε» νέους τρόπους για να «αναδείξουμε» τον πολιτισμό τους.

Σε οποιαδήποτε άλλη περίπτωση πιστεύω πως είμαστε απλά το εμπόδιο στην ανάπτυξη και όχι η λύση. Το «χτίζω» για τον δημόσιο φορέα σημαίνει αυτόματα τεράστια γραφειοκρατία, βουνά χρήματος και απίστευτη καθυστέρηση.

Σε ποιον περισσεύει ο χρόνος;  Και το κυριότερο, γιατί να αναγκάσουμε κάποιον που έχει στην ευθύνη του τη διαβίωση χιλιάδων πολιτών να επιλέξει να σπαταλήσει τα χρήματά τους σε έργα εντυπωσιασμού; Μεγάλη ευθύνη το «χτίζω» και δεν είναι κατάλληλες οι εποχές για τέτοια έξοδα. Ναι, η αρχιτεκτονική του «αναδεικνύω» είναι ένας τρόπος να προσελκύσουμε τουρισμό. 

Ξέρετε πόσους θησαυρούς έχουμε για να αναδείξουμε; Ναι, η αρχιτεκτονική του «εφευρίσκω» θα προσελκύσει ακόμα περισσότερους. Και θα το κάνει γιατί θα «ακούσουν» πολλοί, θα ακούσουν και θα υλοποιήσουν. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα πολύ ρομαντικό αλλά εντελώς υλοποιήσιμο.

Η κόρη μου Αργυρώ και η ομάδα της του Πειραματικού Λυκείου του Πανεπιστημίου Πατρών, στο πλαίσιο του προγράμματος της Βουλής των Εφήβων «Βήματα Δημοκρατίας – Κάνοντας πράξη τη συμμετοχή» παρουσίασαν μια τρομερά ενδιαφέρουσα πρόταση ενοποίησης του αρχαιολογικού χώρου της Βούντενης με το αρχαιολογικό μουσείο και με το παραλιακό μέτωπο της πόλης μέσω μιας πράσινης διαδρομής εντός του χειμάρρου Μειλίχου.
Πώς έφτασε μια ομάδα εφήβων να παρουσιάσει μια τέτοια πρόταση; Πολύ απλό. Χρειάστηκαν μόνο την καθοδήγηση ενός φωτισμένου δάσκαλου όπως είναι ο κ. Κυριακουλόπουλος, την παιδική τους φαντασία και ώρες ψάξιμο σε διαθέσιμες αρχιτεκτονικές μελέτες.
Έκαναν πραγματικότητα δηλαδή την αρχιτεκτονική του «συμμετέχω» . Ο συμμετοχικός αρχιτεκτονικός σχεδιασμός, αυτή τη στιγμή, θεωρείται σε παγκόσμιο επίπεδο η βέλτιστη λύση για την προβολή, ανάδειξη και ανάπτυξη ενός τόπου.

Όταν ρώτησαν τα παιδάκια τι άλλο θα μπορούσε να συμβαίνει εντός της διαδρομής έτσι ώστε αυτή να μπορεί να προσελκύσει επισκέπτες αυτά απάντησαν με ενθουσιασμό : «ένα παιχνίδι κρυμμένου θησαυρού».

Και όταν ερωτήθηκαν ποιος θα το διοργανώσει, απάντησαν χωρίς δεύτερη σκέψη «μα φυσικά τα groups του πατρινού καρναβαλιού» Και έχουν δίκιο. Στην Πάτρα έχουμε τους καλυτέρους παγκοσμίως στην διεξαγωγή τέτοιων παιχνιδιών. Γιατί να μην το προβάλουμε; Φανταστείτε λοιπόν πόσο επισκέψιμο θα ήταν ένα τέτοιο πάρκο στην είσοδο της πόλης μας και πόσο οικονομική θα ήταν η υλοποίησή του.
Είμαι πεισμένη ότι η πρότασή τους θα ακουστεί. Το ρήμα «συμμετέχω» θα την κάνει να ακουστεί, όχι το ρήμα «χτίζω».

Από εκεί και πέρα και όσο αφορά το ρήμα «χτίζω» θα ήθελα να πιστεύω πως η αρχιτεκτονική έχει ολοκληρώσει σε πολλές περιπτώσεις το έργο της δια μέσου διαγωνισμών που κατά καιρούς έχουν προκηρύξει τόσο ο Δήμος όσο και η Περιφέρεια.

Για παράδειγμα η αρχιτεκτονική μελέτη της ομάδας του κ. Γρίβα (σημ. αναπληρωτή καθηγητή της αρχιτεκτονικής σχολής της Πάτρας) που κέρδισε το πρώτο βραβείο για το νέο αποτεφρωτήριο είναι παραπάνω από υποδειγματική.  Έχουν την μελέτη ας την υλοποιήσουν, είναι ξεκάθαρο το κέρδος. Η μπάλα βρίσκεται στα πόδια του φορέα υλοποίησης όχι στα πόδια των αρχιτεκτόνων. Εμπρός λοιπόν.

Δουλεύω πολλά χρόνια σε διάφορα μέρη του κόσμου ή της Ελλάδας και ως καθ’ ύλην αρμόδια σε θέματα συνεργασίας με κυβερνητικούς φορείς σας δηλώνω υπεύθυνα πως οι άνθρωποι του τόπου μου είναι μοναδικοί και πως οι υπηρεσίες δόμησης στην πόλη μας είναι στελεχωμένες από λειτουργούς με όλα τα κατάλληλα χαρακτηριστικά. Αν άλλαζα κάτι αυτό θα ήταν μόνο το επίπεδο της ικανότητάς τους να ακούν».