Επανακυκλοφορεί το βιβλίο του Αλ. Παπαδιαμάντη "Βαρδιάνος στα σπόρκα"

Το βιβλίο του σπουδαίου Σκιαθίτη διηγηματογράφου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη «Βαρδιάνος στα σπόρκα» που μεταφέρθηκε φέτος στην τηλεόραση (κάθε Σάββατο στις 22.00 στην ΕΡΤ1, σε σκηνοθεσία του Μανούσου Μανουσάκη) επανακυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ατέχνως τον Οκτώβριο 2021 ώστε να το διαβάσουν και να το ανακαλύψουν όσοι αναγνώστες δεν το γνώριζαν ή δεν το είχαν διαβάσει.

Ένα κορυφαίο έργο του Σκιαθίτη διηγηματογράφου που 110 χρόνια μετά το θάνατό του εξακολουθεί να κρατά κεντρική θέση στη Λογοτεχνία μας.

Περίληψη

1865, χρονιά της μεγάλης επιδημίας χολέρας. Ο μοναχογιός της Σκεύως βρίσκεται σ’ ένα από τα καράβια, τα «σπόρκα», που περνούν την καραντίνα τους στο νησάκι Τσουγκριά, απέναντι από τη Σκιάθο. Για να δει και να περιποιηθεί το παιδί της, που το είχε προσβάλει η αρρώστια, η Σκεύω καταφέρνει, ντυμένη αντρικά, να την προσλάβουν «βαρδιάνο» στα καράβια και να πετύχει το σκοπό της.

Με κέντρο αυτή την ιστορία ο Παπαδιαμάντης καταφέρνει να μας δώσει έναν πίνακα πλούσιο σε πρόσωπα, σε αντιθέσεις και σε επεισόδια.

Λίγα λόγια για το διήγημα

«Εκείνο που κάνει εντύπωση και δίνει στο έργο την αξία του είναι η εξαιρετική ποικιλία που μας παρουσιάζει, το πλήθος των προσώπων και των μεμονωμένων επεισοδίων, παρουσιασμένων όλων με έξοχη αφηγηματική άνεση και που, χωρίς να συμπλέκονται μεταξύ τους, δεν ξεφεύγουν από το κεντρικό νήμα, και με την παράλληλη έκθεσή τους όχι μόνο δεν διασπούν αλλά αντίθετα συγκρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.

Γιατί υπάρχει μια (πολύ υποτυπώδης) «υπόθεση» και υπάρχει αναμφισβήτητα και ένα κεντρικό πρόσωπο, Είναι η θεια Σκεύω, η γριά μητέρα, που το φίλτρο για το μοναχογιό της τη φέρνει να πάρει την τολμηρή απόφαση να μπει «βαρδιάνος στα σπόρκα», φύλακας δηλαδή στα μολυσμένα (τα «επιχόλερα») πλοία. Περίεργο, μια γυναίκα και εδώ στο κέντρο της διήγησης, όπως και στη «Φόνισσα», αλλά μια γυναίκα ολότερα διαφορετική. Η Φραγκογιαννού είναι ακριβώς το αντίθετο της Θεια-Σκεύως, το ανάστροφο του νομίσματος. Τη μια την κινεί το μίσος, την άλλη η αγάπη. Το δαιμονικό στοιχείο της φόνισσας βρίσκει στην καλοκάγαθη μορφή της γρια-Σκεύως το φωτεινό του αντίκρισμα, στην αντικοινωνική τοποθέτηση εκείνης αντιτίθεται το βάθος και η απλότητα της αγάπης της Σκεύως.

Εκτός από τα πρόσωπα παρεμβάλλονται και ένα πλήθος επεισόδια, μεμονωμένα, αυτοτελή, που έρχονται όμως πάντα και συνδέονται με την κεντρική γραμμή του έργου. Δύο παίρνουν έκταση και σημασία. Το πρώτο, κωμικό και σατιρικό, είναι στην αρχή (…) Το δεύτερο επεισόδιο, προς το τέλος είναι περισσότερο δραματικό(…)».

(Από τον πρόλογο του Λίνου Πολίτη, στην πρώτη έκδοση, 1968 – Γαλαξίας)

 Αυτοβιογραφικό: Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη

Το σύντομο βιογραφικό που έφτιαξε ο ίδιος ο πεζογράφος για τον εαυτό του κατά παράκληση του Γιάννη Βλαχογιάννη αναφέρει ότι:

Ἐγεννήθην ἐν Σκιάθῳ τῇ 4ῃ Μαρτίου 1851. Ἐβγῆκα ἀπὸ τὸ Ἑλληνικὸν Σχολεῖον εἰς τὰ 1863, ἀλλὰ μόνον τῷ 1867 ἐστάλην εἰς τὸ Γυμνάσιον Χαλκίδος, ὅπου ἤκουσα τὴν Α´ καὶ Β´ τάξιν. Τῇ Γ´ ἐμαθήτευσα εἰς Πειραιᾶ, εἶτα διέκοψα τὰς σπουδάς μου καὶ ἔμεινα εἰς τὴν πατρίδα. Κατὰ τὸν Ἰούλιο τοῦ 1872 ἐπῆγα εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος χάριν προσκυνήσεως, ὅπου ἔμεινα ὀλίγους μῆνας. Τῷ 1873 ἦλθα εἰς Ἀθήνας καὶ ἐφοίτησα εἰς τὴν Δ´ τοῦ Βαρβακείου. Τῷ 1874 ἐνεγράφην εἰς τὴν Φιλοσοφικὴν Σχολὴν ὅπου ἤκουσα κατ᾿ ἐκλογὴν ὀλίγα μαθήματα φιλολογικά, κατ᾿ ἰδίαν δὲ ἠσχολούμην εἰς τὰς ξένας γλώσσας.

Μικρὸς ἐζωγράφιζα  Ἅγίους, εἶτα ἔγραφα στίχους, κι ἐδοκίμαζα νἀ συντάξω κωμωδίας. Τῷ 1868 ἐπεχείρησα νὰ γράψω μυθιστόρημα. Τῷ 1879 ἐδημοσιεύθη ἡ «Μετανάστις» ἔργον μου, εἰς τὸν «Νεολόγον» Κωνσταντινουπόλεως. Τῷ 1881 ἓν θρησκευτικὸν ποιημάτιον εἰς τὸ περιοδικὸν «Σωτῆρα». Τῷ 1882 ἐδημοσιεύθησαν «Οἱ  Ἔμποροι τῶν ἐθνῶν» εἰς τὸ «Μὴ χάνεσαι». Ἀργότερα ἔγραψα περὶ τὰ ἑκατὸν διηγήματα, δημοσιευθέντα εἰς διάφορα περιοδικὰ καὶ ἐφημερίδες. Α.Π.

Αριθμός σελίδων βιβλίου:  122.

Στη σειρά της ΕΡΤ1 παίζουν η Ρένια Λουιζίδου, η Τζένη Καζάκου, ο Τάκης Βαμβακίδης, ο Πέτρος Ξεκούκης, ο Γιώργος Σαββίδης, κ.α.

Διασκευή σεναρίου: Σταύρος Αβδούλος, Ειρήνη Ριτσώνη.