62ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης- Ξεχωριστές κινηματογραφικές ματιές από Ιταλία και Ρουμανία και ένα δραματικό βουκολικό ειδύλλιο παιγμένο με ηλεκτρονικά

Του Γιάννη Μουγγολιά

Σε πλήρη εξέλιξη συνεχίζεται το 62ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου επιφυλάσσοντας ενδιαφέρουσες προτάσεις στους σινεφίλ σε όλα τα τμήματά του. Η ανταπόκριση του κοινού μέρα με τη μέρα μεγαλώνει με αποτέλεσμα οι αίθουσες να είναι στη μεγάλη τους πλειοψηφία γεμάτες.

Στο τμήμα «Film Forward» όπου παρουσιάζονται ταινίες που δοκιμάζουν τα όρια της φόρμας διευρύνοντας την αντίληψή μας για το σινεμά, προβλήθηκε η ταινία «Ατλαντίδα», συμπαραγωγής Ιταλίας, Γαλλίας, ΗΠΑ, Κατάρ του Ιταλού σκηνοθέτη Γιούρι Ανκαράνι, γνωστού από παλαιότερη διοργάνωση του φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης που επίσης συμμετείχε με ταινία του. Ο Ανκαράνι ως προσκεκλημένος του φεστιβάλ βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη και απάντησε σε ερωτήσεις του κοινού μετά το τέλος της προβολής.

Η ταινία του είναι ένα εικαστικό ποίημα που ζωντανεύει στη μεγάλη οθόνη και παρουσιάζει πολύ ενδιαφέροντα φωτισμό, θαυμάσια πλάνα σπάνιας γεωμετρίας και ομορφιάς, πειραγμένες τεχνικές κινηματογράφησης κυρίως στα νυχτερινά του και μια συμβολική παράμετρο στην κατάρρευση και την καταβύθιση της Βενετίας αναλογικά με την Ατλαντίδα, το όνομα της οποίας δανείστηκε ο Ανκαράνι για τίτλο της ταινίας του. Χαρακτηριστικό είναι το άρτιο και πρωτοποριακό τράβελινγκ διάρκειας 10 λεπτών που κλείνει την ταινία στα κανάλια της Βενετίας, μια εντυπωσιακή βουτιά στη παρακμή και την καταβύθιση της πόλης σαν της Ατλαντίδας. Τι όμως φταίει για αυτή την παρακμή; O Aνκαράνι την εντοπίζει στον τρόπο των εφήβων και στην τουριστική προσέγγιση στο φυσικό κάλλος της Βενετίας. Έτσι παράλληλα με τις γόνδολες και την τουριστική εκμετάλλευση των καναλιών, οι έφηβοι επιβαίνουν σε μηχανοκίνητες βάρκες με ηχητικό και φωτιστικό εξοπλισμό που ξεπερνά την υπερβολή και ξανοίγονται στο υγρό στοιχείο τρέχοντας ιλιγγιωδώς, τονώνοντας και επιδεικνύοντας τον ανδρισμό τους και αναζητώντας κοπέλες που λιάζονται με τα μαγιώ και την πολυτελή καλοκαιρινή εμφάνιση-απαραίτητη συνοδεία τους και νέα ζωή. Στην ταινία δεν υπάρχει στιβαρό σενάριο και μια ολοκληρωμένη ιστορία αλλά χτίζεται σταδιακά από τις εικόνες και τα πρόσωπα και τις ενέργειες των εφήβων που «κυριαρχούν» στο νερό. Μετρ της ντοκιμαντερίστικης γραφής ο Ανκαράνι φωτίζει τη ζωή των εφήβων αυτών που είναι πραγματικά πρόσωπα-ερασιτέχνες και με πυρήνα τη δράση και την τραγική κατάληξη λόγω ατυχήματος στη βάρκα του βασικού του ήρωα. Παράλληλα χτίζει σταδιακά την ταινία του αρθρώνοντας τον αιχμηρό και σαρκαστικό τρόπο για το παρόν της Βενετίας. Πρόκειται για το σκηνοθετικό ντεμπούτο σε ταινίες μυθοπλασίας μεγάλου μήκους μετά από μια σημαντική πορεία στον χώρο του ντοκιμαντέρ. Παράλληλα για μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα αισθητική παρέμβαση που υποστηρίζεται από τις κατάλληλες τεχνικές εμπνεύσεις που αποδεικνύονται ασυνήθιστες και πρωτοποριακές.

Στο καταξιωμένο και δοκιμασμένο εδώ και πολλά χρόνια τμήμα του φεστιβάλ «Ματιές στα Βαλκάνια», προβλήθηκε η εκπληκτική ταινία του Ρουμάνου Ράντου Μουντεάν με τίτλο «Ιντρεγκάλντε». Το ρουμάνικο σινεμά έχει αποδείξει ότι χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερη φαντασία, εμπνεύσεις και εκπλήξεις, κάτι που το έχει καταξιώσει στην κορυφή του βαλκανικού κινηματογράφου. Εδώ ο σκηνοθέτης δημιουργεί ένα τολμηρό φιλμ όχι για την ωμότητα των σκηνών του αλλά για την σαρκαστική, διεισδυτική και κυνική ματιά στο θέμα των ορίων του ανθρωπισμού και της περιχαράκωσής τους όταν η υπέρβασή και επέκτασή τους θίγει τα συμφέροντα και τις αντοχές μας. Με μια απλή ιστορία ο Μουντάν καταφέρνει να διατυπώσει μια οξύτατη κοινωνική κριτική εκ των έσω και να αποδομήσει την έννοια της φιλανθρωπίας και της κατανόησης, όχι σαν αξίες αλλά σαν εφαρμοσμένες πρακτικές. Η συνάντηση τριών νέων που επιβαίνουν στο τζιπ τους για να μοιράσουν στους φτωχούς ανθρωπιστική βοήθεια με έναν γέρο μισότρελο που δεν έχει αντίληψη της πραγματικότητας, αποδεικνύεται καταλυτική για την αλλαγή συμπεριφοράς τους και την απώλεια της υπομονής τους τόσο απέναντί του όσο και μεταξύ τους. Εξαιρετική η κινηματογραφική προσέγγιση και αξιοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και αξιομνημόνευτες οι σημαντικές ερμηνείες όλων. Νευρική κινηματογράφηση με στοχαστικό βλέμμα και έντονα αιρετική προσέγγιση προκειμένου να διατυπωθεί με ευκρίνεια ο συλλογισμός του σκηνοθέτη. Φιλμ εσωτερικό και ταυτόχρονα διαπεραστικό και συναρπαστικό. Ανάμεσα στις πολλές και ιδιαίτερες σκηνές, ξεχωριστό σκηνοθετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η σύσταση του γέρου στον θεατή με την κάμερα. Με το αυτοκίνητο εν κινήσει και τον γέρο να επιβαίνει σε αυτό παρακολουθούμε όλους τους διαλόγους των τριών και τις ερωτήσεις προς τον γέρο, ενώ το στατικό κοντινό πλάνο στο πρόσωπό του από την αμετακίνητη κάμερα παρακολουθεί τον υποκριτικό πυρήνα της ταινίας ενώ ακούμε τα λόγια των τριών.

Τέλος πολύ ενδιαφέρον τόσο για τους εμφανείς αρχειακούς λόγους όσο και για το πάντρεμα του φιλμ με τη μουσική παρουσίασε στο πλαίσιο του προγράμματος «Χώρα, σε Βλέπω: Ο 20ός Αιώνας του Ελληνικού Κινηματογράφου» της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Η «Αστέρω», βουβή ταινία του 1929, σκηνοθετημένη από τον Νίκο Γαζιάδη, είχε την τύχη να «διαβαστεί» μουσικά από τη ζωντανή μουσική συνοδεία από τη γνωστή Nalyssa Green. Hχητικά γκανγκς, ηλεκτρονικά ambient ηχοτοπία και περιβάλλοντα, βαθιές λυρικές βουτιές και μελωδικά θραύσματα δημιουργούν το σύμπαν της Nalyssa Green. Mια απόλυτα σύγχρονη ματιά στο παραδοσιακό υλικό του δραματικού βουκολικού ειδύλλιου με πρωταγωνιστές τον Θύμιο και την Αστέρω.