Αντίο στον θρυλικό Αμερικανό σκηνοθέτη Πίτερ Μπογκντάνοβιτς που έσβησε στα 82 του χρόνια

Θλίψη και συγκίνηση προξένησε στους σινεφίλ η είδηση ότι ένας από τους σημαντικότερους Αμερικανούς σκηνοθέτες των 70ς, ο Πίτερ Μπογκντάνοβιτς - Peter Bogdanovich έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 82 ετών στις 6 Ιανουαρίου του 2022 από φυσικά αίτια στο σπίτι του στο Λος Άντζελες. Είχε γεννηθεί στις 30 Ιουλίου του 1939 στο Kingston της Ν. Υόρκης και η μητέρα του Herma ήταν Αυστριακής και Εβραϊκής καταγωγής και ο πατέρας του Borislav Bogdanovich (1899–1970) που ήταν πιανίστας και ζωγράφος, είχε Σερβική καταγωγή.

Ο Peter Bogdanovich που ξεκίνησε την καριέρα του ως δημοσιογράφος σε καλλιτεχνικά και δη κινηματογραφικά θέματα, μιλούσε άπταιστα τα Σερβικά. Ήταν ο σκηνοθέτης της «Τελευταίας Παράστασης – The Last Picture Show», του «What's Up Doc? – Μία τρελή, τρελή καταδίωξη» με τον Ράιαν Ο’ Νιλ και την Μπάρμπρα Στρέζινατ, του «Paper Moon – Χάρτινο Φεγγάρι» που στην απονομή των Όσκαρ το 1974 χάρισε στην πιτσιρίκα Τατούμ Ο’ Νιλ το βραβείο Όσκαρ καλύτερου β’ γυναικείου ρόλου, και γενικά εθεωρείτο ένας από τους μεγάλους σινεφίλ και θεματοφύλακες της κινηματογραφικής ιστορίας του Χόλιγουντ, όπως έγραψε και το flix.gr.   

“Όταν ήμουν μικρός, όλοι οι φίλοι μου ήταν μεγαλύτεροι, ο Τζον Φορντ, ο Χάουαρντ Χοκς, ο Αλφρεντ Χίτσκοκ, ο Ορσον Γουέλς, ο Τζίμι Στιούαρτ και ο Κάρι Γκραντ. Μου άρεσε να μιλάω μαζί τους», είχε πει ο Peter Bogdanovich.

O εκλιπών κινηματογραφικός δημιουργός ξεκίνησε με τους καλύτερους δυνατούς οιωνούς την καριέρα του, ως βοηθός σκηνοθέτη στο πλευρό του Ρότζερ Κόρμαν  στο «The Wild Angels» του 1966, πριν κάνει την πρώτη του ταινία, το αστυνομικό θρίλερ «Targets» το 1968 με τον Μπόρις Καρλόφ και στη συνέχεια εκτοξευθεί στη λίστα με τους πιο περιζήτητους με την αριστουργηματική «Τελευταία Παράσταση - The Last Picture Show» (έπαιζαν οι Σίμπιλ Σέπερντ και Τζεφ Μπρίτζες) που προτάθηκε για 8 βραβεία Όσκαρ παραμένει μια από τις πιο όμορφες, μελαγχολικές, με αναφορές στο σινεμά των Τζον Φορντ και Χάουαρντ Χοκς απεικονίσεις της Αμερικής που κάποτε πίστεψε στο αμερικάνικο όνειρο, όπως γράφει το flix.gr.

Οι πρώτες του ταινίες των τελών της δεκαετίας του '60 και των αρχών της δεκαετίας του ΄70, ήταν ένας συνδυασμός ανάμεσα στο παλιό κλασικό Χόλιγουντ και το μοντέρνο σινεμά που ερχόταν με φόρα από την Ευρώπη, ένα νέο είδος δημιουργού που υπήρξε πριν από οτιδήποτε φανατικός θεατής και λάτρης του σινεμά.

Ακολούθησαν δύο πολύ μεγάλες επιτυχίες, το «What's Up Doc?» του 1972 και το «Paper Moon» του 1973, ωστόσο στη συνέχεια ακολούθησαν δέκα ολόκληρα χρόνια και μια σειρά αποτυχίες πριν ξαναδεί ταινία του να κερδίζει εμπορική και κριτική επιτυχία. Αυτή ήταν το «Mask» του 1985 με την Cher, τον Sam Elliott και τον Eric Stoltz, ένα βιογραφικό δράμα που τιμήθηκε με το Όσκαρ καλύτερου μακιγιάζ.  Η Σερ για το ρόλο της στη «Μάσκα» είχε βραβευτεί στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ των Καννών.

Η καριέρα του Πίτερ Μπογκντάνοβιτς ουσιαστικά ολοκληρώθηκε το 2014 όταν και παρουσίασε στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Βενετίας την τελευταία του ταινία, το «She's Funny that Way» όπου έπαιζε και η Ελληνοαμερικανίδα σταρ Τζένιφερ Άνιστον και που στην Πάτρα είχε προβληθεί στο Πάνθεον. Είχε εμφανιστεί και ως ηθοποιός (στο νεότερο κοινό ήταν κυρίως γνωστός από τη συμμετοχή του στην περίφημη σειρά «Sopranos»), ο Πίτερ Μπογκντάνοβιτς άνηκε αναμφίβολα στους «μεγάλους» δημιουργούς του Αμερικανικού σινεμά. Ήταν και ιστορικός του σινεμά και προσωπικός φίλος σημαντικότατων σκηνοθετών όπως ο Όρσον Γουέλς, ο Τζον Φορντ, ο Τζον Χιούστον και άλλοι.

Λέγεται πως στα εφηβικά του χρόνια ο Πίτερ Μπογκντάνοβιτς έβλεπε κοντά 400 ταινίες το χρόνο, συνήθεια που του έμεινε από τον πατέρα του που τον πήγαινε να δει σινεμά από πολύ μικρός. Κρατούσε, δε, ημερολόγιο με κάθε ταινία που είχε δει από το 1957 μέχρι και το 1970, με πλήρη κριτική για την κάθε μία από αυτές.

Μια από τις σημαντικότερες συνεισφορές του στην ιστορία του Αμερικανικού σινεμά ήταν όπως θυμίζει το flix.gr, η αποκατάσταση του ημιτελούς «The Other Side of the Wind» του Όρσον Γουέλς το 2018, ενώ δεν είναι λίγοι οι σκηνοθέτες (από τον Κουέντιν Ταραντίνο μέχρι τον Έντγκαρ Ράιτ και τον Γουές Αντερσον) που αναφέρονται συχνά στο έργο και τη «σινεφιλία» του Πίτερ Μπογκντάνοβιτς.

Ως έφηβος, ο Πίτερ Μπογκντάνοβιτς είχε μαθητεύσει δίπλα στη θρυλική Στέλα Άντλερ. Τη δεκαετία του 1950 εμφανίστηκε στο θέατρο, σκηνοθέτησε μάλιστα και μια παράσταση οff-Broadway ενώ παράλληλα έγραφε κριτική και άρθρα σε διάφορα περιοδικά όπως το Esquire. Τις μονογραφίες του για τον Όρσον Γουέλς, τον Χάουαρντ Χοκς και τον Άλφρεντ Χίτσκοκ για λογαριασμό του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης στο οποίο εργαζόταν, ακολούθησαν τόμοι για τους Φριτς Λανγκ, Τζον Φορντ και άλλους σκηνοθέτες, ανάμεσα στους οποίους και αγαπημένους του δημιουργούς που ήθελε να βγάλει από την αφάνεια, όπως ο Άλαν Ντουάν.

Ο Μπογκντάνοβιτς με το ασπρόμαυρο «Τhe Last Picture Show» του 1971 καθιερώθηκε στις συνειδήσεις των κριτικών ενώ η ταινία έγινε και εμπορική επιτυχία. Εκτός των Σίμπιλ Σέμπερντ και Τζεφ Μπρίτζες στα νιάτα τους, έπαιζαν και οι Τίμοθι Μπότομς, Κλόρις Λίτσμαν και Μπεν Τζόνσον. Ο Μπογκντάνοβιτς για το συγκεκριμένο φιλμ προτάθηκε για τα Όσκαρ καλύτερης σκηνοθεσίας και καλύτερου διασκευασμένου σεναρίου. Ακόμα το φιλμ διεκδίκησε το Όσκαρ καλύτερης ταινίας. Από τις 8 υποψηφιότητες κερδήθηκαν οι 2, τα Όσκαρ καλύτερου Β' Ανδρικού ρόλου και Β' Γυναικείου Ρόλου στους Μπεν Τζόνσον και Κλόρις Λίτσμαν αντίστοιχα. Το 2007 το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου κατέταξε την ταινία στην 95η θέση στη λίστα με τις 100 καλύτερες όλων των εποχών! Παραμένει πράγματι μια από τις ωραιότερες αμερικανικές ταινίες όλων των εποχών και η καλύτερη της καριέρας του εκλιπόντος δημιουργού.

Στα γυρίσματα μάλιστα της «Τελευταίας Παράστασης» ο Μπογκντάνοβιτς θα γνώριζε και θα ερωτευόταν την ηθοποιό Σίμπιλ Σέπερντ, με την οποία θα έμεναν μαζί από το 1971 (όταν και χώρισε από τη μέχρι τότε σύζυγό του, Πόλι Πλατ) μέχρι και το 1978.

Μεγάλη εμπορική επιτυχία όπως προείπαμε υπήρξε και το απολαυστικό «What's Up Doc?» του 1972 με την Μπάρμπρα Στρέιζαντ και τον Ράιαν Ο' Νιλ, μια αναφορά στο «Bringing Up Baby» του αγαπημένου του Χάουαρντ Χοκς, ενώ ακολούθησε, επίσης με επιτυχία, και το ασπρόμαυρο «Paper Moon» το 1973 με τον Ράιν Ο' Νιλ και την κορούλα του Τατούμ Ο' Νιλ, η οποία έγραψε Οσκαρική ιστορία, ως η μικρότερη ηλικιακά ηθοποιός που κέρδισε ποτέ το Όσκαρ Β' Γυναικείου Ρόλου σε ηλικία 10 ετών.

Ακολούθησαν τα «Daisy Miller» (1974), μια διασκευή του μυθιστορήματος του Χένρι Τζέιμς, με την Σίμπιλ Σέπερντ στον πρωταγωνιστικό ρόλο, το «Αt Long Last Love» το 1975, ένα αφιέρωμα στα μουσικά ρομάντζα της δεκαετίας του 1930 με τραγούδια του Κόουλ Πόρτερ, με πρωταγωνιστές τον Μπαρτ Ρέινολντς και την Σίμπιλ Σέπερντ, το «Nickelodeon» επίσης με τον Μπαρτ Ρέινολντς το 1976, και το γκανγκστερικό «Saint Jack» με τον Μπεν Γκαζάρα και τον Ντέχνολμ Έλιοτ το 1979 σε παραγωγή του Ρότζερ Κόρμαν ο οποίος ήταν ο μόνος πλέον που εμπιστευόταν τον Μπογκντάνοβιτς μετά από τόσες αποτυχίες. Η δεκαετία του '80 τον βρήκε να συνεργάζεται με την Οντρεϊ Χέπμπορν και τον Τζον Ρίτερ στο «They All Laughed – Όλοι έσκασαν στα γέλια» του 1981.

Σε αυτήν την ταινία Μπογκντάνοβιτς θα γνώριζε και την Ντόροθι Στράτεν με την οποία θα διατηρούσε μια σύντομη σχέση, αφού η νεαρή ηθοποιός θα έπεφτε θύμα δολοφονίας στα 20 της χρόνια από τον πρώην συζυγό της σε μια από τις πιο τραγικές χολιγουντιανές ιστορίες των τελευταίων δεκαετιών, στις 14/8/1980. Το 1984 ο Μπογκντάνοβιτς θα έγραφε το «The Killing of the Unicorn» για το θάνατο της Στράτεν, τα γυρίσματα του «They All Laughed» αλλά και με έντονη κριτική για τον Χιου Χέφνερ και την επιρροή του Playboy στη νεαρή αδικοχαμένη σταρ. Το 1988, προκλήθηκε δημόσιο σκάνδαλο όταν παντρεύτηκε τη μικρότερή της αδερφή, Λουίζ ενώ η μοναδική και τελευταία επιτυχία του Μπογκντάνοβιτς μέσα στη δεκαετία του ‘80 ήταν όπως προαναφέραμε το «Mask» του 1985, με τη Σερ να υποδύεται τη μητέρα ενός εφήβου που πάσχει από μια ασθένεια που προκαλεί σοβαρή παραμόρφωση του προσώπου.

«Έκανα πολλά λάθη όταν ήμουν πετυχημένος στα 70s. Δεν υπάρχει εγχειρίδιο για την επιτυχία... Ονομάζεται ζήλεια, φθόνος και μίσος, παρόλο που σε πλησιάζουν με χαμόγελα γιατί θέλουν κάτι από σένα. Οπότε βγάζεις μπροστά την αλαζονεία για να καλύψεις την ανασφάλεια», είχε πει.

Πάντως συνέχισε να συνεργάζεται με σταρ της κάθε εποχής, όπως με τον Ρομπ Λόου στο «Illegally Yours» του 1988, τους Τζεφ Μπρίτζες και Σίμπιλ Σέπερντ ξανά, σε ένα αποτυχημένο σίκουελ της «Τελευταίας Παράστασης» με τίτλο «Texasville» το 1990, τους Μάικλ Κέιν και Κρίστοφερ Ριβ μεταξύ άλλων στο «Noises Off» του 1992, τον αδικοχαμένο Ρίβερ Φίνιξ και την Σάντρα Μπούλοκ στο «The Thing Called Love» του 1993, την Κίρστεν Ντανστ στο «The Cat's Meow» του 2001 και τελευταία την Τζένιφερ Ανιστον στο «She's Funny That Way».

Επιμέλεια: Τ. ΜΑΡΤΑΤΟΣ