«Όταν βγήκε από τη σκιά»: Ένας ύμνος στη ζωή που έχουμε αρχίσει όλοι να νοσταλγούμε

Το «Όταν βγήκε από τη σκιά» του Κώστα Λογαρά, είναι ένα βιβλίο- εμπειρία από τη στιγμή που το πιάνεις στα χέρια σου. Η έκδοση του Καστανιώτη με το σκληρό εξώφυλλο και το μικρό σχήμα που θυμίζει τις θρυλικές κλασσικές εκδόσεις του βιβλιοπωλείου της «Εστίας», είναι από μόνη της μια πρόκληση για το βλέμμα και την αφή. Άν συμφωνήσουμε ότι η ανάγνωση έχει τη μαγική ιδιότητα να κάνει τις  αισθήσεις να συνεργάζονται για την παραγωγή μιας νέας αίσθησης που αφορά αποκλειστικά το βιβλίο που κάθε φορά κρατάμε στα χέρια μας, τότε αντιλαμβάνεται κανείς εύκολα πόσο είναι σημαντικό να «χαϊδεύεις» μια τέτοια έκδοση.

Η μεγαλύτερη πρόκληση ωστόσο βρίσκεται στο περιερχόμενο. Και είναι μεγάλη.

 Ο Κώστας Λογαράς καταφέρνει κάτι σπάνιο από τις πρώτες κιόλας σελίδες. Σου δίνει την αίσθηση ότι διαβάζοντάς τον μαθαίνεις τον κόσμο από την αρχή, επιστρέφεις εκεί όπου θα έπρεπε να ανήκεις: στην φύση, στην απλότητα, στη χαρά, στη γαλήνη. Στην αυθύπαρκτη ομορφιά. Σε μια μνήμη αρχαία, ένα ριζωμένο μέσα σου «αλλιώς» που μπορεί να γίνει η πυξίδα για το αύριο, η έξοδός σου από την πνιγηρή «σύγχρονη συνθήκη ζωής».

Η γλώσσα του Λογαρά (πυκνή, καθαρή, εύστοχη και εύστροφη, διεισδυτική) μας επιστρέφει μέσα από την ηρωίδα του σε μια ζωογόνο μήτρα, μας κάνει να αισθανόμαστε ότι βρισκόμαστε και πάλι σε στάση εμβρυική και ανοίγουμε ξανά τα μάτια μας στο φως, ανακαλύπτουμε και πάλι τις μυρωδιές, τους ήχους, τα χρώματα, έχοντας τη γνώση της φθοράς και του «αβίωτου» που συνεπάγεται η απαγκίστρωση του ανθρώπου από το φυσικό του περιβάλλον κυριολεκτικά και μεταφορικά, η μεταστροφή του σε ένα όν που άγχεται για να επιβιώσει και επιβιώνει για να άγχεται, αναζητώντας τη καταξίωση στην ψευδαίσθηση της δύναμης, στη διαστροφή της ηθικής και την «αλιεία χειροκροτητών» για να καταλήξει στο τέλος να βυθίζεται στα τενάγη του αυτοοικτιρμού και της μοναξιάς.

Η εν αρχή άηχη «σύγκρουση» του συγγραφέα, πνευματικού ταγού και εν συνεχεία πολιτικού, Ερρίκου Μαλτέζου με την μεγαλωμένη από το «γάλα» της γης Μαρυλλίδα, η προσπάθεια επιβολής του Λόγου στη δική της αρχέγονη αντίληψη περί ζωής, θυμίζει στον αναγνώστη τη ζωή που κάποτε είχε, τη ζωή που θα μπορούσε να έχει και τη ζωή που βιώνει τυφλός, κουρασμένος και μόνος, «έγκλειστος» στα τείχη της αστικής παρακμής, ακολουθώντας το νήμα του κουβαριού που άρχισε  να ξετυλίγεται στη χώρα από τη μεταπολίτευση για να καταλήξει σήμερα σε έναν ωκεανό συγχύσεων και αλλοιώσεων, όπου η ανθρωπιά, η καλοσύνη, η έγνοια και η ουσία, η χαρά και η ψυχική υγεία,  αποτελούν πλέον μυθιστορηματικές αναφορές σε μιαν άλλη ζωή.

Ο Λογαράς βάζει με αυτό τον τρόπο τους ηρωές του στο μεγάλο κάδρο της εποχής και στο μεγάλο κάδρο της ιστορίας. Τους κάνει «συνομιλητές» μας από τις πρώτες γραμμές. Τους καθίζει δίπλα μας, τόσο οικείους και τόσο αναγνωρίσιμους που ανακαλύπτουμε σε αυτούς κομμάτια του εαυτού μας.

Το εξαιρετικό σε αυτό το εγχείρημα μάλιστα είναι το γεγονός ότι ο αναγνώστης αναγνωρίζει  κομμάτια του και στους δύο ήρωες. Και στον παθιασμένο για ανέλιξη και δύναμη Ερρίκο (γόνο της εποχής, «απόγονο» μιας παιδικής πληγής και έρμαιο των οικογενειακών συμβάσεων), αλλά και στην Μαρυλλίδα που πατάει με γυμνά πόδια στη γη και δονείται από τα ευεργετήματά της, έχοντας εξ αυτού το προνόμιο της επιστροφής στο φως.

Ο αναγνώστης είναι και ο δρομέας της αστικής καθημερινότητας που τον θέλει αναρριχώμενο –άνευ όρων- σε έναν πίνακα άγευστης και άνοστης καταξίωσης στο τέρμα της οποίας υπάρχει ένα μονίμως ανικανοποίητο, αδηφάγο «εγώ», αλλά είναι και αυτός που όταν πνίγεται «απειλεί» με το όνειρό του: «Θα τα παρατήσω όλα, να πάω σε ένα νησί».

Ο συγγραφέας δεν παρατηρεί μόνο, δεν αρκείται στο να περιγράφει και να ανατομεί, αλλά δείχνει και το δρόμο της λύτρωσης. Την έξοδο από την  τρέλα. Την επιστροφή στο δέντρο που ξεχάσαμε να ποτίζουμε.

Προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι το «Όταν βγήκε από τη σκιά» είναι η καλύτερη στιγμή του Κώστα Λογαρά μέχρι σήμερα.

Είναι με το δικό του τρόπο, ένας ύμνος στη ζωή που έχουμε αρχίσει όλοι να νοσταλγούμε.