Τουρισμός: Οι τουρίστες επέστρεψαν, αλλά οι εργαζόμενοι λείπουν, γράφει το Politico

Αναλυτικό αφιέρωμα για την έλλειψη εποχικών εργαζομένων στον τομέα του ελληνικού τουρισμού δημοσίευσε το αμερικανικό περιοδικό Politico.

Η Ελλάδα πασχίζει να βρει αρκετούς ανθρώπους για να εργαστούν στη ζωτικής σημασίας τουριστική βιομηχανία της – και ζήτησε ακόμη και από Ουκρανούς πρόσφυγες να βοηθήσουν, όπως σημειώνει.

Ο κοροναϊός σήμανε δύο σε μεγάλο βαθμό χαμένες σεζόν για τον τουριστικό τομέα, αλλά φέτος οι κρατήσεις εκτοξεύονται στα ύψη – οι αρμόδιοι ελπίζουν να φτάσουν ή και να ξεπεράσουν τους αριθμούς του 2019, όταν η χώρα έβγαλε πάνω από 18 δισεκατομμύρια ευρώ χάρη στους παραθεριστές.

«Το 2019 ήταν ανέφελο, μια χρονιά χωρίς προβλήματα», δήλωσε ο υπουργός Τουρισμού, Βασίλης Κικίλιας. «Φέτος έχουμε ακόμη μια πανδημία, έναν πόλεμο στην καρδιά της Ευρώπης μετά από 80 χρόνια, μια ενεργειακή κρίση, πληθωρισμό, υψηλές τιμές ως αποτέλεσμα του πολέμου… Αλλά μέχρι στιγμής, φαίνεται ότι θα είναι μια δυνατή σεζόν».

Η τουριστική βιομηχανία της Ελλάδας αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ένα πέμπτο της συνολικής οικονομικής παραγωγής της και παρέχει απασχόληση για περίπου το ένα τέταρτο του εργατικού δυναμικού, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Ταξιδιών και Τουρισμού. Όμως οι ιδιοκτήτες ξενοδοχείων, μπαρ και εστιατορίων δυσκολεύονται να προσλάβουν αρκετούς εργαζόμενους για να αντεπεξέλθουν στη ζήτηση.

Πάνω από 50.000 θέσεις κενές
Από τις 250.000 θέσεις εργασίας που απαιτούνται στα ελληνικά ξενοδοχεία, περισσότερες από 50.000 παραμένουν κενές, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Τουρισμού. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας των νέων στην Ευρώπη, 36,8% τον Απρίλιο, και το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό συνολικής ανεργίας, 12,7% (μετά την Ισπανία), σύμφωνα με τη Eurostat.

«Το πρόβλημα ήταν ήδη εμφανές το 2019, όταν είχαμε αριθμό – ρεκόρ αφίξεων, αλλά φέτος έχει επιδεινωθεί κατά πολύ», δήλωσε ο Γρηγόρης Τάσιος, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων και ιδιοκτήτης ξενοδοχείου στη Χαλκιδική.

Δύο χρόνια πανδημίας και λουκέτων σήμαιναν ότι πολλοί ξένοι που εργάζονταν στον ελληνικό τουριστικό τομέα εγκατέλειψαν τη χώρα και δεν επέστρεψαν ποτέ. Οι Έλληνες αναζήτησαν επίσης θέσεις εργασίας σε άλλους τομείς, καθώς οι εποχικές συμβάσεις έγιναν ακόμη πιο σύντομες, αυξάνοντας τα παράπονα που υπήρχαν εδώ και καιρό σχετικά με τις ώρες εργασίας και τις χαμηλές αμοιβές. Πολλοί έφυγαν για άλλες χώρες, που προσφέρουν καλύτερους μισθούς, συμπεριλαμβανομένης της Κύπρου και της Ισπανίας.

«Αυτό είναι ένα πραγματικό πρόβλημα για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες», δήλωσε ο κ. Κικίλιας. «Λόγω της πανδημίας, ένας αριθμός εργαζομένων στον τουριστικό τομέα, καθώς τα ξενοδοχεία έκλεισαν, αναζήτησαν εργασία σε άλλους τομείς για να βγάλουν τα προς το ζην. Αλλά αυτός δεν είναι ο μόνος λόγος», πρόσθεσε.

«Δεν αξίζει πλέον τον κόπο»
Η Μ, μια 45χρονη που δεν θέλησε να δώσει το πλήρες όνομά της, άρχισε να εργάζεται στον τομέα του τουρισμού το 1999, ενώ τα τελευταία χρόνια εργαζόταν σε ένα ξενοδοχείο στην Κυλλήνη, αλλά φέτος το καλοκαίρι αποφάσισε να παραιτηθεί.

«Ουσιαστικά με ανάγκασαν να παραιτηθώ, αφού μου ζήτησαν να δουλεύω τέσσερις ώρες το πρωί και τέσσερις ώρες το απόγευμα, πράγμα που σημαίνει ότι θα έπρεπε να πηγαινοέρχομαι 40 χιλιόμετρα δύο φορές την ημέρα», είπε η ίδια, υποστηρίζοντας ότι με τις τιμές των καυσίμων, που είναι σήμερα γύρω στα 2,50 ευρώ το λίτρο, δύσκολα θα έβγαζε χρήματα.

«Ίσως θα μπορούσα, αν δεν μου έπαιρναν τα φιλοδωρήματα. Η διοίκηση του ξενοδοχείου δεν έχει καμία αρμοδιότητα να παίρνει τα φιλοδωρήματα από τους υπαλλήλους», όπως είπε.

Η περίοδος διακοπών είναι πλέον πολύ μικρότερη και δεν μπορείς να βγάλεις το χειμώνα με τα χρήματα που παίρνεις το καλοκαίρι, εξήγησε η Μ.

«Τώρα, όταν οι φοιτητές έρχονται για την πρώτη τους δουλειά, τους βάζουν να δουλεύουν 12-14 ώρες, τους παίρνουν τα φιλοδωρήματα, τους δίνουν σάπιο φαγητό και τους βάζουν να δουλεύουν σε άθλιες συνθήκες. Τι κίνητρο έχουν να δουλέψουν;».

Μητσοτάκης στο ΣΕΤΕ: «Αυξήστε τους μισθούς»
Μιλώντας στην ετήσια γενική συνέλευση του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) την περασμένη Τετάρτη, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε ότι οι ελλείψεις προσωπικού στον κλάδο γίνονται «απειλητικές» και κάλεσε τους εργοδότες να αυξήσουν τους μισθούς και να βελτιώσουν τις συνθήκες εργασίας.

Ο τουρισμός «απαιτεί επενδύσεις και στο ανθρώπινο δυναμικό, καθώς πρέπει να είναι ελκυστικός, όχι μόνο για τους επισκέπτες, αλλά και για όσους εργάζονται στον τομέα – κάτι που παραπέμπει σε καλύτερους μισθούς και όρους εργασίας», τόνισε ο κ. Μητσοτάκης.

«Θέλουμε κατ’ αρχάς να ξεχωρίσουμε την ήρα από το στάρι – τον επαγγελματία που πληρώνει φόρους, που προσφέρει θέσεις εργασίας και ανάπτυξη, από αυτόν που βλέπει τον τουρισμό ως εύκολη πηγή πλουτισμού», δήλωσε ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ, Γιάννης Ρέτσος.

Έχουν ήδη παραιτηθεί κάποιοι που άρχισαν το Μάιο
Ο Γιώργος Χοτζόγλου, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Υπαλλήλων Επισιτισμού και Τουριστικών Επαγγελμάτων, δήλωσε ότι η κατάσταση θα χειροτερέψει κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου, καθώς όσοι παραμένουν στον τουριστικό τομέα αναγκάζονται να εργάζονται ακόμη περισσότερες ώρες, λόγω της έλλειψης εργατικού δυναμικού.

«Υπάρχει μια συνεχής κίνηση με αποχωρήσεις, παραιτήσεις και μετακινήσεις από τη μια επιχείρηση στην άλλη», είπε. «Κάποιοι από αυτούς που ξεκίνησαν να εργάζονται το Μάιο, έχουν ήδη παραιτηθεί. Τις πρώτες 10 ημέρες του Ιουνίου, περίπου 5.000 εργαζόμενοι στον τουρισμό και τη φιλοξενία παραιτήθηκαν, επιπλέον των περισσότερων από 50.000 που ήδη έλειπαν», προσέθεσε.

Το πρόβλημα είναι πιο έντονο στα εποχιακά εστιατόρια και τα beach bars, των οποίων τα ωράρια είναι εξαντλητικά και δεν προσφέρουν ρεπό, εξήγησε ο κ. Χοτζόγλου.

«Φαίνεται ότι οι ξενοδόχοι και οι εργοδότες στον τουρισμό δεν ενδιαφέρονται για την ποιότητα αλλά για την ποσότητα», σημείωσε τονίζοντας χαρακτηριστικά: «Δεν τους ενδιαφέρει αν ο μάγειρας ξέρει να μαγειρεύει, αν η ρεσεψιονίστ μιλάει ξένες γλώσσες, αν έχει λάβει κάποιου είδους εκπαίδευση».

Ο κ. Τάσιος του ΣΕΤΕ δεν δέχεται αυτή την κριτική και δήλωσε ότι πολλοί νέοι άνθρωποι απλώς δεν θέλουν πλέον να εργαστούν στον τομέα του τουρισμού.

«Η πλειονότητα των εργαζομένων στον ξενοδοχειακό κλάδο προσφέρει καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Οι ξενοδόχοι είναι οι μόνοι που έχουν συλλογική σύμβαση», επεσήμανε.

Το υπουργείο Εργασίας ενέκρινε την περασμένη Τετάρτη συλλογική σύμβαση εργασίας για όσους εργάζονται στον κλάδο των τροφίμων, η οποία προβλέπει σταθερούς όρους απασχόλησης και αμοιβής για περίπου 400.000 εργαζόμενους σε μπαρ και εστιατόρια.

Κάλεσμα στους πρόσφυγες
Ο Βασίλης Κικίλιας, υπουργός Τουρισμού, δήλωσε ότι η κυβέρνηση εξετάζει τρόπους αντιμετώπισης του προβλήματος. Είπε ότι η συντριπτική πλειονότητα όσων δραστηριοποιούνται στον κλάδο φροντίζουν τους εργαζομένους τους και τους παρέχουν ποιοτικές θέσεις εργασίας και αξιοπρεπή διαβίωση. Για εκείνους τους λίγους που υπολείπονται αυτών των προτύπων, είπε ότι οι ελληνικές Αρχές έχουν κληθεί να κάνουν τακτικές επιθεωρήσεις και να επιβάλλουν πρόστιμα.

«Σεβόμαστε και τιμούμε όλους εκείνους που κάνουν πολύ καλά τη δουλειά τους και θα παραδειγματίσουμε τους λίγους που προσπαθούν να απαξιώσουν το τουριστικό προϊόν», δήλωσε ο υπουργός.

Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Χοτζόγλου, οι επιθεωρήσεις είναι σπάνιες, καθώς η ελληνική Επιθεώρηση Εργασίας είναι υποστελεχωμένη. Στο Ρέθυμνο της Κρήτης υπάρχει μόνο ένας επιθεωρητής και στη Ρόδο υπάρχουν μόνο δύο, όπως είπε.

Μια λύση από την κυβέρνηση ήταν η έκδοση χιλιάδων αδειών εργασίας σε πρόσφυγες από την Ουκρανία, που διαφεύγουν από την εισβολή της Ρωσίας. Αν και τα στοιχεία δεν είναι ακόμη διαθέσιμα, οι αξιωματούχοι λένε ότι η κίνηση αυτή δεν βοήθησε πολύ, τουλάχιστον κατά τη διάρκεια αυτής της καλοκαιρινής περιόδου.

Η γειτονική Κύπρος, όπου περίπου 6.000 θέσεις εργασίας στον τουρισμό χρειάζονται κάλυψη, έχει ήδη δοκιμάσει την ίδια τακτική, αλλά χωρίς εντυπωσιακά αποτελέσματα, καθώς οι περισσότεροι από τους πρόσφυγες, που έφτασαν από την εμπόλεμη Ουκρανία, είναι γυναίκες που ταξιδεύουν μόνες τους με παιδιά ή ηλικιωμένοι.

Ο κ. Τάσιος λέει ότι η Ελλάδα, αρχής γενομένης από την επόμενη περίοδο διακοπών, πιθανότατα θα παίρνει εργαζόμενους από χώρες εκτός ΕΕ ή από τους καταυλισμούς μεταναστών, όπου ζουν σήμερα περίπου 30.000 άνθρωποι, οι οποίοι έχουν αριθμό μητρώου κοινωνικής ασφάλισης και ΑΦΜ.

«Απευθύνω έκκληση στους επιχειρηματίες του τουριστικού κλάδου», δήλωσε ο Βασίλης Κικίλιας: «Δεδομένου ότι οι εργαζόμενοι στον τουρισμό είναι οι πρεσβευτές της χώρας μας στο εξωτερικό, τους ζητώ να προσφέρουν ποιοτικές και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Το πλεόνασμα από τα κέρδη του τουρισμού και η επιτυχία του ελληνικού τουρισμού πρέπει να μοιράζονται σε όλους τους εργαζόμενους στον κλάδο».