Αντίο στον σκηνοθέτη - επαναστάτη των 70ς, Μπομπ Ράφελσον που έσβησε στα 89 του χρόνια

Ιδιαίτερη θλίψη και συγκίνηση προξένησε η είδηση ότι πέθανε το Σάββατο 23 Ιουλίου 2022 από φυσικά αίτια, στο σπίτι του στο Άσπεν του Κολοράντο, ο Αμερικανός σκηνοθέτης Bob Rafelson στα 89 του χρόνια, ένας σκηνοθέτης – επαναστάτης, από τους βασικούς του ανήσυχου και εν πολλοίς ανεξάρτητου Αμερικανικού σινεμά της δεκαετίας του ’70 και ένας «γίγαντας» του κινηματογράφου, όπως τον αποκάλεσε το deadline.com. O Bob Rafelson ήταν εκτός από σκηνοθέτης, και παραγωγός, σεναριογράφος και η καριέρα του ξεκίνησε από το επιτυχημένο τηλεοπτικό μουσικό σώου «The Monkees», του οποίου ήταν συνδημιουργός. Το συγκεκριμένο show κέρδισε μάλιστα βραβείο Emmy το 1967 και έκανε γνωστά τα ονόματα της ομώνυμης μπάντας: Davy Jones, Mike Nesmith, Micky Dolenz και Peter Tork.

Το θάνατο του Ράφελσον έκανε γνωστό η πρώην σύζυγος του, Gabrielle.

Νεοϋορκέζος δημιουργός ο Μπομπ Ράφελσον είχε γεννηθεί στις 21 Φεβρουαρίου 1933. Στη διάρκεια της καριέρας του υπέγραψε κάποιες από τις ωραιότερες ταινίες του αμερικανικού σινεμά του '70.

Οι Monkees του τηλεοπτικού σώου που έκανε, ήταν & η αφορμή για την πρώτη του ταινία, με τίτλο «Head» το 1968 και πρωταγωνιστή τον νεαρό τότε Τζακ Νίκολσον, ο οποίος είχε πει σε συνέντευξή του, «θα μπορούσα να πω ότι πυροδότησα την καριέρα του, αλλά μπορεί & εκείνος να πυροδότησε τη δική μου».

Ο Ράφελσον όπως ήταν αναμενόμενο, γρήγορα μεταπήδησε από την τηλεόραση στο σινεμά, δίνοντας φωνή και βλέμμα σε μια γενιά που επιχείρησε ν' απομακρυνθεί από το σύστημα των στούντιο στην Αμερική και να αντιδράσει στο κατεστημένο, πολιτικό και κινηματογραφικό, αναφέρει το flix.gr και η ταινία που του έδωσε την ευκαιρία ν' αφήσει τη σφραγίδα του στο σύγχρονο Αμερικανικό σινεμά και συνάμα μια από τις ωραιότερες ταινίες της Αμερικής του '70, υποψήφια για 4 Όσκαρ, και για καλύτερη ταινία, ήταν το «Five Easy Pieces» το 1970, φιλμ για το οποίο ο Ράφελσον αναγνωρίστηκε ως υποψήφιος και από το Σωματείο του, των Αμερικανών Σκηνοθετών - Directors Guild of America Awards.

O ίδιος προτάθηκε για το Όσκαρ καλύτερου πρωτότυπου σεναρίου αλλά και ως παραγωγός της σημαντικής αυτής ταινίας που παρουσίαζε την ιστορία του προνομιούχου, φερέλπιδα πιανίστα Ρόμπερτ (Τζακ Νίκολσον), ο οποίος είναι αποφασισμένος να ζήσει την εργατική ζωή σε μία πετρελαιοπηγή, αλλά αναγκάζεται να έρθει ξανά σε επαφή με τη μεγαλοαστική οικογένειά του. Δύο χρόνια αργότερα ήρθε το «The King of Marvin Gardens», με ήρωα τον Ντέιβιντ Στέιμπλερ (στο ρόλο και πάλι ο Τζακ Νίκολσον και πάλι), ραδιοφωνικό παραγωγό, που δέχεται να στηρίξει τη ρομαντική επιχειρηματική ιδέα του αδελφού του, Τζέισον (στο ρόλο ο Μπρους Ντερν).

Είχε προηγηθεί το «Easy Rider», μία εμβληματική ταινία για το κίνημα των χίπις, το 1969 με τους Peter Fonda, Dennis Hopper και Jack Nicholson όπου ήταν (ανεπίσημα) σύμβουλος & εκ των παραγωγών της.

Ο Μπομπ Ράφελσον κράτησε στενή επαφή με τον Τζακ Νίκολσον, με τον οποίο και ξανασυνεργάστηκε στις αρχές της δεκαετίας του '80, σε μία ταινία που έγραψε ιστορία, το φιλμ «Ο Ταχυδρόμος Χτυπάει Πάντα Δυο Φορές», σε σενάριο του Ντέιβιντ Μάμετ που ήταν βασισμένο στο μυθιστόρημα του Τζέιμς Μ. Κέιν. Επρόκειτο για να σέξι νεο-νουάρ που στην εποχή του χαρακτηρίστηκε λόγω της τολμηρότητας τους έως και... πορνογράφημα και ελαφρύ σε σχέση με την αντίστοιχη παλιότερη διασκευή του 1946 με τη Λάνα Τέρνερ, αλλά στην πορεία του χρόνου η ταινία αναγνωρίστηκε για την εμπνευσμένη σκηνοθεσία του Ράφελσον και την εκρηκτική χημεία των δυο πρωταγωνιστών, του Νίκολσον και της Τζέσικα Λανγκ. Ένα χρόνο πριν, το 1980 ο Ράφελσον ήταν να σκηνοθετήσει τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ στο αξιόλογο δράμα φυλακής «Μπρουμπέικερ», ωστόσο μία έντονη διαφωνία του μ’ ένα στέλεχος του στούντιο της Fox είχε ως συνέπεια ν’ αντικατασταθεί από άλλο σκηνοθέτη, τον Στιούαρτ Ρόζενμπεργκ.

Η ταινία «Ο Ταχυδρόμος χτυπάει πάντα δυο φορές» είχε παιχθεί και στις Κάννες.

Από τις γνωστές του ταινίες ήταν και το «Stay Hungry» το 1976 με τον Τζεφ Μπρίτζες, τη Σάλι Φιλντ και τον Άρνολντ Σβαρτσενέγκερ, ο οποίος προτάθηκε και για τη Χρυσή Σφαίρα - Golden Globe.

Η προσωπική αγαπημένη δουλειά του Ράφελσον, παραδόξως, ήταν η ταινία που σκηνοθέτησε το 1990, το «Mountains of the Moon», το ιστορικό δράμα βασισμένο στους αληθινούς εξερευνητές, Σερ Ρίτσαρντ Μπέρτον και Τζον Χάνινγκ Σπικ, που αναζήτησαν την πηγή του Νείλου. Στο φιλμ αυτό είχαν παίξει οι Patrick Bergin και Iain Glen καθώς και ο Delroy Lindo στο ρόλο ενός ντόπιου Αφρικανού που συναντούν οι εξερευνητές.

Όπως προσθέτει το flix.gr, δημιουργικός και team player, ο Ράφελσον βοήθησε να ξεκινήσουν την καριέρα τους εμβληματικοί άνθρωποι όπως ο Μάρτιν Σκορσέζε, ο Μπράιαν Ντε Πάλμα, ο Φράνσις Φορντ Κόπολα και ο Στίβεν Σπίλμπεργκ. Όπως ο ίδιος είχε υπογραμμίσει σε μια εκπληκτική συνέντευξη που έδωσε το 2019 στο Esquire, όταν οι φίλοι και μαθητευόμενοί του έγιναν κατά κάποιο τρόπο το νέο κατεστημένο του Χόλιγουντ, ο ίδιος προτίμησε ν' αποσυρθεί.

Αξίζει να σημειωθεί πως ο Μπομπ Ράφελσον είχε επισκεφθεί την Ελλάδα το 2002, προσκεκλημένος του 43ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Από τις καλές και αρκετά γνωστές ταινίες του ήταν και το φιλμ «Black Widow» του 1987 ένα neo-noir θρίλερ, αρκετά ατμοσφαιρικό και με καλές ερμηνείες από τις Debra Winger και Theresa Russell.

Το 1986 ο Ράφελσον σκηνοθέτησε το βίντεο κλιπ του τραγουδιού του Lionel Richie “All Night Long” που έγινε τότε τεράστια επιτυχία.

Με τον σπουδαίο Τζακ Νίκολσον ξανασυνεργάστηκε για τελευταία φορά στην ρομαντική μαύρη κωμωδία το 1992 «Man Trouble» όπου έπαιζαν και η Έλεν Μπάρκιν και ο Χάρι Ντιν Στάντον ενώ η τελευταία του ταινία ως σκηνοθέτης ήταν το «No Good Deed» το 2002, ένα αστυνομικό θρίλερ με τους Samuel L. Jackson, Milla Jovovich και Stellan Skarsgård.

Επιμέλεια: Τ. ΜΑΡΤΑΤΟΣ