Ν. Αβραντινής, Ε. Κασταμονίτη, Ε. Κεφαλίδη, απαντούν σε όσα θέλει να ξέρει ένας γονιός για την λογοθεραπεία (β' μέρος)

Τα σημάδια που δείχνουν ότι πρέπει να απευθυνθούν σε ένα ειδικό, οι μέθοδοι που ακολουθούνται και τα περιθώρια βελτίωσης που υπάρχουν

Ένα από τα σοβαρά θέματα που χρήζει προσοχής από ένα γονέα είναι οι αναπτυξιακές δυσκολίες που μπορεί να παρατηρεί στο παιδί του, ειδικά στη σύγχρονη κοινωνία με τις τεράστιες δυνατότητες που προσφέρει η επιστήμη.

Η λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που μελετά, ερευνά και εφαρμόζει τις επιστημονικές γνώσεις γύρω από την ανθρώπινη επικοινωνία, τη φωνή, την ομιλία, τον λόγο (προφορικό και γραπτό), τη μη λεκτική επικοινωνία και τις διαταραχές που σχετίζονται με αυτήν καθώς και τις διαταραχές των καταποτικών κινήσεων του στοματοφάρυγγα. Ασχολείται με την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία των διαταραχών λόγου, ομιλίας, φωνής και μάσησης - κατάποσης σε παιδιά και ενήλικες, όποια κι αν είναι η αιτία αυτών των διαταραχών (νευρολογική, εξελικτική ή λειτουργική).

Το πώς θα εντοπιστεί το πρόβλημα, όπως και το αν και το πότε πρέπει να ξεκινήσει ένα παιδί τη λογοθεραπεία, είναι τα δύο από τα πιο συχνά ερωτήματα των γονέων. Ποια είναι τα σημάδια που δείχνουν ότι πρέπει να απευθυνθούν σε ένα ειδικό, ποιες είναι οι μέθοδοι που ακολουθούνται και ποια περιθώρια βελτίωσης υπάρχουν;

Τρεις έμπειροι ειδικοί απαντούν στις ερωτήσεις του thebest.gr για όσα θέλει να γνωρίζει ένας γονιός για τη λογοθεραπεία.

ΑΒΡΑΝΤΙΝΗΣ ΝΙΚΟΣ

Όλο και πιο συχνά ακούμε για την λογοθεραπεία. Τι ακριβώς είναι;

Η λογοθεραπεία είναι ο επιστημονικός κλάδο της υγείας, ο οποίος ασχολείται με την αποκατάσταση της επικοινωνίας σε παιδιά και ενήλικες με διαταραχές του λόγου, της ομιλίας, της φωνής καθώς και της μάσησης και κατάποσης. Ο λογοθεραπευτής είναι ο επαγγελματίας που θα αξιολογήσει το άτομο, θα σχεδιάσει και θα εφαρμόσει το κατάλληλο θεραπευτικό πρόγραμμα έτσι ώστε να αντιμετωπίσει τις δυσκολίες που εμφανίζονται ανάλογα με την κάθε περίπτωση.

Πότε οι γονείς θα πρέπει να απευθυνθούν σε λογοθεραπευτή; Ποια είναι τα «σημάδια»;

Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουμε ότι κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης. Κάποια παιδιά κατακτούν κάποιες δεξιότητες νωρίτερα από άλλα της ίδιας ηλικίας, ενώ άλλα παιδιά χρειάζονται πιο πολύ χρόνο. Για αυτό το λόγο οι επιστήμονες χρησιμοποιούν τα λεγόμενα «αναπτυξιακά ορόσημα», δηλαδή τα όρια που καθορίζουν αν το παιδί παρουσιάζει φυσιολογική ανάπτυξη ή καθυστέρηση στο λόγο και την ομιλία. Αν ξεπεραστούν αυτά τα όρια τότε καλό είναι οι γονείς να απευθυνθούν σε κάποιο λογοθεραπευτή.

Τέτοιες ενδείξεις είναι οι εξής:Εάνμέχρι την ηλικία των 24 μηνών δεν έχει αρχίσει να μιλάει ή έχει φτωχό λεξιλόγιο, αν δεν έχει βλεματική επαφή, αν δε χαμογελάει και δεν ανταποκρίνεται στο όνομα του ή σε εξωτερικά ερεθίσματα. Επίσης σε περίπτωση που στην ηλικία των 36 μηνών δεν έχει κατανοητό λόγο από τρίτους, δεν μπορεί να σχηματίσει σωστές συντακτικά φράσεις, δεν ακολουθεί απλές εντολές, συνεννοείται με νοήματα.

Ένδειξη είναι εάν 3-4 ετών δεν μπορεί να εκφραστεί με ευκολία, εάν η άρθρωση του δεν έχει ακρίβεια και προφέρει με λάθος τρόπο κάποιους ήχους ή εάν «μπλοκάρει» όταν ξεκινάει να μιλάει ή επαναλαμβάνει ήχους, συλλαβές ή λέξεις.

Επίσης ένδειξη είναι να υπάρχει δυσκολία στη μάθηση βασικού λεξιλογίου ή και μιας καθημερινής ρουτίνας ακόμα και μετά από πολλές προσπάθειεςαλλά αν δεν έχει κοινωνικά αποδεκτή συμπεριφορά ή αν στη σχολική ηλικία έχει δυσκολίες στον γραπτό λόγο και την ανάγνωση.

Πόσο σημαντικό είναι αντιμετωπισθούν άμεσα οι δυσκολίες στο λόγο και στην ομιλία ;

Αν και στο πρόσφατο παρελθόν επικρατούσε η άποψη ότι «θα του περάσει μεγαλώνοντας» ή «κι εγώ στην ηλικία του έτσι μιλούσα», πλέον, με χαρά, διαπιστώνω ότι οι νέοι γονείς είναι περισσότερο ευαισθητοποιημένοι και ενημερωμένοι. Αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι σε σχέση με παλαιότερα χρόνια έχουν δυσκολέψει και αυξηθεί οι εκπαιδευτικές απαιτήσεις κάνουν ακόμα πιο επιτακτική την ανάγκη να αντιμετωπιστούν άμεσα οι δυσκολίες στο λόγο και την ομιλία, ιδανικά μέχρι το παιδί να φοιτήσει στην Α’ Δημοτικού και ανάλογα φυσικά με τη διαταραχή που αντιμετωπίζει.

Αν οι παραπάνω διαταραχές δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα μπορεί να έχουν επιπτώσεις: στην κατανόηση του λόγου του παιδιού από το περιβάλλον, στη μαθησιακή ικανότητα, στην αυτοπεποίθηση, στην κοινωνική ζωή και την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού ή ακόμα και στην ακαδημαϊκή πρόοδο και επαγγελματική εξέλιξη.

Δίνοντας, ως γονείς, τη δυνατότητα να αντιμετωπιστούν αυτές οι δυσκολίες, παρέχουμε στο παιδί μας τη δυνατότητα να συμμετέχει ενεργά και να αλληλοεπιδρά με το κοινωνικό σύνολο, με αυτοπεποίθηση.

Τι περιθώρια βελτίωσης υπάρχουν;

Τα σίγουρο είναι ότι μέσω της λογοθεραπευτικής παρέμβασης βελτιώνεται η ποιότητα ζωής του ατόμου που χρήζει αυτής. Σε τι βαθμό όμως, αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Οι πιο καθοριστικοί είναι η ίδια η φύση της διαταραχής, η αφοσίωση των γονέων στο θεραπευτικό πρόγραμμα καθώς στο κέντρο μας οι γονείς εκπαιδεύονται να είναι οι «λογοθεραπευτές του σπιτιού», αλλά και η έγκαιρη διάγνωση. Επιπρόσθετα, σημαντικό ρόλο παίζει και η σχέση ανάμεσα σε θεραπευτή και παιδί και η συχνότητα των επισκέψεων.

Να σταθούμε όμως λίγο στη φύση της διαταραχής, καθώς υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες ένα παιδί γεννιέται με αυτήν και το ακολουθεί έως την ενήλικη ζωή του και δεν μπορούμε να αναφερθούμε σε θεραπεία ή πλήρη αποκατάσταση.Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι με την κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση δεν μπορούν να βελτιωθούν αρκετές δεξιότητες.Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, όμως, η αποκατάσταση είναι πλήρης.

Ποιες τεχνικές και μέθοδοι ακολουθούνται;

Υπάρχει πληθώρα τεχνικών και μεθόδων που έχει στη διάθεση του ένας επαγγελματίας λογοθεραπευτής. Αρχικά λαμβάνει ένα πλήρες ιστορικό από την οικογένεια και στη συνέχεια χρησιμοποιεί μια σειρά σταθμισμένων δοκιμασιών στο παιδί για τη διαγνωστική αξιολόγηση. Στη συνέχεια καθορίζει και ακολουθεί, το θεραπευτικό πρόγραμμα σε συνεργασία με τους γονείς τους οποίους εκπαιδεύει και ενημερώνει συνεχώς, και φυσικά έρχεται σε επαφή, συνεργάζεται ή παραπέμπει σε ειδικούς άλλων ειδικοτήτων, όπως παιδοψυχίατρους,αναπτυξιολόγους ψυχολόγους, φυσιοθεραπευτές, ειδικούς παιδαγωγούς ή/και εργοθεραπευτές, εκπαιδευτικούς.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ένας λογοθεραπευτής εκπαιδεύεται και καταρτίζεται, μέσω σεμιναρίων, στη χρήση θεραπευτικών προγραμμάτων και μεθόδων, όπως για παράδειγμα προγράμματα εναλλακτικής επικοινωνίας, τα οποία εφαρμόζει στις θεραπείες ανάλογα με τη διαταραχή και τις δυσκολίες του παιδιού.

Πέρα από το καθαρά τεχνικό και επιστημονικό κομμάτι, αυτό που μου έχει διδάξει η εμπειρία είναι ότι στην έκβαση της θεραπείας είναι εξίσου σημαντικό και το ανθρώπινο κομμάτι. Προσωπικά θεωρώ ότι το επάγγελμα μου είναι μια μορφή τέχνης υπό την έννοια ότι είναι εξίσου σημαντική η ικανότητα και η ευστροφία του θεραπευτή να μπορεί να αφουγκραστεί τις ανάγκες του ίδιου του παιδιού, να εξατομικεύσει πάνω σε αυτές και να εκμεταλλευτεί στο έπακρο το ίδιο το περιβάλλον του χώρου που πραγματοποιούνται οι θεραπείες. Καθότι υπηρετώ ένα ανθρωπιστικό επάγγελμα έχω πάντα στο νου μου ότι κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός και οφείλω εγώ να προσαρμόσω τις μεθόδους μου στις ανάγκες και τις δυσκολίες του.

Τι είναι αυτό που πρέπει να προσέξουν οι γονείς παίρνοντας την απόφαση για λογοθεραπεία;

Από τη στιγμή που θα πάρουν την απόφαση να ξεκινήσουν λογοθεραπεία στο παιδί τους, οι γονείς πρέπει να έχουν εμπιστοσύνη στο θεραπευτή ακολουθώντας το πρόγραμμα που έχει σχεδιάσει. Στο κέντρο μας ενθαρρύνουμε τους γονείς να ρωτάνε κι να συζητάνε οτιδήποτε τους προβληματίζει προκειμένου να διευκολυνθούν οι ίδιοι και κατ’ επέκταση το παιδί. Χρειάζεται να έχουν συνέπεια στα ραντεβού ούτως ώστε να επιτευχθούν εγκαίρως οι θεραπευτικοί στόχοι που έχουν τεθεί και φυσικά να είναι εξοπλισμένοι με υπομονή καθότι τα θεραπευτικά προγράμματα διαρκούν από κάποιους μήνες έως χρόνια ανάλογα με τη φύση της διαταραχής.

Πώς θα πρέπει να γίνεται επιλογή λογοθεραπευτή;

Η επιλογή λογοθεραπευτή είναι το πρώτο βήμα για μια επιτυχημένη θεραπευτική έκβαση. Οι γονείς θα πρέπει να αναζητήσουν λογοθεραπευτή ο οποίος είναι καταρτισμένος και ενημερωμένος σε διάφορες μεθόδους θεραπείας και αν είναι δυνατόν εξειδικευμένος πάνω στη διαταραχή που αντιμετωπίζει το παιδί τους. Πρέπει να είναι σε θέση να εξηγήσει με λεπτομέρεια και να συμβουλέψει τους γονείς σε σχέση με όσα διεπίστωσε κατά την αξιολόγηση του παιδιού.

Επιπρόσθετα, οι γονείς δεν θα πρέπει να υποτιμούν το ένστικτο του παιδιού τους και να εμπιστεύονται τη χημεία που αναπτύσσεται στις πρώτες συνεδρίες μεταξύ παιδιού και θεραπευτή.

Άλλο ένα κριτήριο στην επιλογή λογοθεραπευτή είναι ο χώρος ο οποίος πρέπει να είναι άρτια εξοπλισμένος, ευχάριστος και ασφαλής. Σε πολλές περιπτώσεις παιδιών απαιτούνται θεραπείες από πολλές ειδικότητες επομένως ένα ολοκληρωμένο κέντρο ειδικής αγωγής και θεραπειών είναι ο ιδανικός χώρος.

Τελευταίο κριτήριο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, επιλέγουμε κάποιον ο οποίος μας κάνει να νιώσουμε ασφάλεια και άνεση να συζητήσουμε οτιδήποτε μας απασχολεί αναφορικά με το παιδί και πάντα εμπιστευόμαστε τα συναισθήματα που νιώθουμε μετά το πέρας της πρώτης επαφής με τον λογοθεραπευτή.

Info

Αβραντινής Νικόλαος, Λογοθεραπευτής, ΜΑ Ειδικής Αγωγής

Κέντρο Λογοθεραπείας – Εργοθεραπείας – Συμβουλευτικής

Φλέμινγκ 5 και Αροανίων (έναντι νοσ. Αγίου Ανδρέα)

Τηλ: 2610 221477

www.avradinis.gr

fb: Αβραντινής Νίκος-Κέντρο Λογοθεραπείας, Εργοθεραπείας και Συμβουλευτικής

ΚΑΣΤΑΜΟΝΙΤΗ ΕΛΕΝΗ

Τι ακριβώς είναι η λογοθεραπεία;

Η λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που σχετίζεται με την πρόληψη, την αξιολόγηση, τη διάγνωση, τη θεραπεία των διαταραχών του λόγου, της επικοινωνίας, της ομιλίας, της φωνής και της κατάποσης σε παιδιά και ενήλικες. Συγκεκριμένα οι λογοθεραπευτές παρέχουν εξειδικευμένες κλινικές υπηρεσίες στις παρακάτω διαταραχές:

Αυτισμός, αναπτυξιακές γλωσσικές διαταραχές, αρθρωτικές διαταραχές, αναπτυξιακή δυσαρθρία, βαρηκοΐα/ κώφωση/ κοχλιακή εμφύτευμα.

Επίσης, διαταράχη της ροής της ομιλίας (τραυλισμός), διαταραχές φωνής, ομιλίας, λόγου λόγωβαρηκοΐας και ακουστικής επεξεργασίας κατόπιν κοχλιακής εμφύτευσης, διαταραχές κατάποσης (δυσφαγία).

Επίσης ένας λογοθεραπευτής μπορεί να βοηθήσει όταν υπάρχουν δυσφωνίες, εγκεφαλικά επεισόδια/ αφασίες, ειδική γλωσσική διαταραχή ( SLI), επίκτητη παιδική αφασία, καθυστέρηση ομιλίας και λόγου ή κρανιοπροσωπικές ανωμαλίες.

Ο λογοθεραπευτής μπορεί να βοηθήσει ακόμα όταν υπάρχουν ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, νευρογενείς διαταραχές της ομιλίας (δυσαρθρίες και επίκτητη απραξία), νευρολογικές διαταραχές και σύνδρομα, νοητική στέρηση ή σε περιπτώσεις έπειτα από χειρουργικές επεμβάσεις κεφαλής ή τραχήλου (λαρυγγεκτομή).

Πότε οι γονείς θα πρέπει να απευθυνθούν σε λογοθεραπευτή; Ποιαείναι τα «σημάδια» ;

Γνωρίζουμε πως το κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό γλωσσικής ανάπτυξης. Παρόλα αυτά, υπάρχουν κάποια γλωσσικά ορόσημα τα οποία χρησιμεύουν στον εντοπισμό του επιπέδου της λειτουργίας του παιδιού σε σχέση με τα αναμενόμενα επίπεδα βάσει της ηλικίας του. Για παράδειγμα, ενώ ένα παιδί αναμένεται να βαβίσει στην ηλικία των 6 μηνών, το βάβισμα του ξεκινάει στους 12 μήνες. Έτσι,έχουμε ένα δείκτη σχετικά με την έναρξη του βαβίσματος σε σχέση με τα αναπτυξιακά ορόσημα. Η απόκλιση από αυτά τα ορόσημα μπορεί να αποτελεί μια ένδειξη ότι θα πρέπει να επισκεφτούμε ένα λογοθεραπευτή για να γίνει αξιολόγηση και εάν απαιτείται να προχωρήσουμε στην παρέμβαση.

Συγκεκριμένα,στον τομέα του λόγου, όταν το παιδί δεν παράγει καθόλου ομιλία ενώ αναμενόταν να έχει ήδη μιλήσει σύμφωνα με την ηλικία του ή παράγει λόγο αλλά δεν είναι κατανοητός στα πλαίσια του ευρύτερου περιβάλλοντος, πρέπει να πραγματοποιηθεί μια πρώτη επίσκεψη σε ένα λογοθεραπευτή για να εκτιμηθεί η κατάσταση. Επίσης, κάτι ανάλογο πρέπει να γίνει και σε περιπτώσεις όπου το παιδί δεν παράγει καθόλου κάποιους ήχους της ομιλίας, όπως π.χ θ, σ, ρ ή/και τους αντικαθιστά με άλλους ήχους (π.χτέλω αντί του θέλω) ή κατά τη διάρκεια της ομιλίας του φαίνεται να μπλοκάρει και να τραυλίζει, είτε επαναλαμβάνοντας τον πρώτο ήχο της λέξης (τ..τ...τι θέλεις;), είτε την πρώτη συλλαβή της λέξης (π.χμα..μα..μαμά). Τέλος, αν παρατηρήσετε ότι το παιδί σας όταν μιλά κάνει συντακτικά ή γραμματικά λάθη, όπως λανθασμένη χρήση των άρθρων ή των καταλήξεων κάντε μια επίσκεψη στον λογοθεραπευτή ώστε να σας βοηθήσει.

Επίσης, στον τομέα της επικοινωνίας, στην περίπτωση που δεν επικοινωνεί καθόλου μαζί μας και αδιαφορεί για τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις ή δεν καταλαβαίνει αυτά που του λέμε είναι απαραίτητα αναγκαίο να επισκεφτείτε ένα λογοθεραπευτή. Ακόμη και αν δείχνει να κατανοεί τα πάντα και να ακολουθεί εντολές αλλά δε μπορεί να επικοινωνήσει και να χρησιμοποιήσει νοήματα τότε πρέπει επίσης να μην παραλείψετε την επίσκεψη.

Πόσο σημαντικό είναι να αντιμετωπισθούν άμεσα οι δυσκολίες στον λόγο και στην ομιλία ;

Η έγκαιρη παρέμβαση θα βοηθήσει το παιδί να αποφύγει τις δευτερογενείς συνέπειες, όπως είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η μειωμένη κοινωνική δραστηριότητα, ο φόβος για επικοινωνία και έκφραση. Συνεπώς σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας(6+ χρονών), θα αποφύγουμε πιθανές μαθησιακές δυσκολίες (δυσαναγνωσία, δυσγραφία, δυσορθογραφία, δυστονία, δυσαριθμησία) και κατ` επέκταση τις ψυχοκοινωνικές επιπτώσεις που αυτές προκαλούν και οι οποίες σχετίζονται άμεσα με την εξέλιξη του λόγου!

Θα πρέπει να έχουμε υπόψιν μας ότιτα παιδιά με διαταραχές λόγου είναι πιθανό να εμφανίσουν δυσκολίες στη σχολική τους επίδοση. Μπορεί να παρουσιάσουν δυσκολίες με την ανάγνωση, με την κατανόηση κειμένου ή/και νοήματος, με την οργάνωση του γραπτού και του προφορικού λόγου ή/και την κριτική τους σκέψης, την κατανόηση και την εφαρμογή μαθηματικών εννοιών κ.ά. Οι πιθανότητες εμφάνισης αυτών των δυσκολιών και ο βαθμός δυσκολίας μειώνεται εντυπωσιακά, εάν αντιμετωπιστούν εγκαίρως οι διαταραχές λόγου και ομιλίας.

Τι είναι αυτό που πρέπει να προσέξουν οι γονείς παίρνοντας την απόφαση να ξεκινήσουν λογοθεραπεία;

Το πιο σημαντικό είναι να ενημερωθούν σε ποιες διαταραχές εξειδικεύεται ο λογοθεραπευτής. Με την κατάλληλη επιστημονική κατάρτιση και την ανάλογη εμπειρία η θεραπεία θα είναι σαφέστατα αποτελεσματικότερη. Είναι σημαντικό ακόμη να υπάρχει μια σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στον στο παιδί σας με το λογοθεραπευτή. Είναι απαραίτητο να υπάρξει χημεία, καθώς πρόκειται για μια ανθρώπινη σχέση! Όσο δυνατότερη είναι η θεραπευτική σχέση, τόσο η θεραπεία θα έχει το επιδιωκόμενο και αρτιότερο αποτέλεσμα.

Info

Κέντρο αυτισμού και ειδικών μαθησιακών δυσκολιών Ελένη Κασταμονίτη

Γούναρη 134-136, Πλατεία Ομόνοιας

www.kastamoniti.gr

Τηλ : 6932700236

ΚΕΦΑΛΙΔΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ - ΕΝ ΛΟΓΩ

Όλο και πιο συχνά ακούμε για την λογοθεραπεία. Τι ακριβώς είναι;

Η λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που ασχολείται με τις δυσκολίες λόγου και ομιλίας, τόσο στα παιδιά, όσο και στους ενήλικες.

Ο λογοθεραπευτής είναι εξειδικευμένος στην αξιολόγηση και αποκατάσταση των δυσκολιών στην ομιλία, στον λόγο (προφορικό και γραπτό), στην επικοινωνία, αλλά και σε περιπτώσεις που υπάρχουν δυσκολίες στην πρόσληψη τροφής (μάσηση, κατάποση). Ένας λογοθεραπευτής επίσης, μπορεί να αναλάβει παρεμβάσεις εναλλακτικής ή επαυξητικής επικοινωνίας σε σοβαρές περιπτώσεις επικοινωνιακών δυσκολιών (π.χ. αυτισμός παιδικής ηλικίας, εγκεφαλικά τραύματα κ.α.)

Οι λογοθεραπευτές είναι απόφοιτοι πανεπιστημίων με βασικές σπουδές τετραετούς φοίτησης στην αποκατάσταση λόγου και ομιλίας, ενώ στην συνέχεια εξειδικεύονται στις διαφορετικές περιοχές δυσκολιών, είτε σε παιδιά, είτε σε ενήλικες.

Πότε οι γονείς θα πρέπει να απευθυνθούν σε λογοθεραπευτή; Ποια είναι τα «σημάδια» ;

Οι γονείς είναι οι πρώτοι που μπορούν να αντιληφθούν τις δυσκολίες στην ανάπτυξη του λόγου των παιδιών τους. Η καθημερινή τους συναναστροφή και αλληλεπίδραση μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον τους υποδεικνύει εκείνα τα «σημάδια» ότι «κάτι δεν πάει και τόσο καλά». Αν και υπάρχουν διαφοροποιήσεις στην ανάπτυξη του λόγου μεταξύ των παιδιών (το κάθε παιδί αναπτύσσεται με τον δικό του ρυθμό, με τις δικές του ιδιαιτερότητες), υπάρχουν κάποια αδρά ορόσημα, τα οποία αποτελούν σημεία «συναγερμού», όπου οι γονείς θα πρέπει να αναζητήσουν αξιολόγηση και βοήθεια. Έτσι, το παιδί θα πρέπει να:

Έχει ξεκινήσει να χρησιμοποιεί ήχους και πολύ απλές λέξεις για να επικοινωνήσει έως τους 18-20 μήνες

Μπορεί να μιλήσει άνετα και καταληπτά, χρησιμοποιώντας προτάσεις, για όποιο θέμα επιθυμεί μέχρι τα 3 έτη

Μπορεί να συμμετέχει σε διάλογο, να περιγράφει γεγονότα και ιστορίες, να εκφράζει άποψη και επιθυμίες, να γνωρίζει τις «φωνούλες» της γλώσσας του και να παίζει μαζί τους, να φτιάχνει σύνθετες λέξεις, και γενικά να μπορεί να χειριστεί με δεξιοτεχνία τον λόγο του, πριν ξεκινήσει την δημοτική εκπαίδευση

Να μπορεί να αναγνωρίσει, να μάθει και να χειριστεί τα γράμματα του αλφάβητου, συνδυάζοντάς τα με τις αντίστοιχες «φωνούλες» με την είσοδο στο δημοτικό

Ταυτόχρονα το παιδί πρέπει να μπορεί να τραφεί χωρίς δυσκολία, να δέχεται όλες τις τροφές και να τις διαχειρίζεται σωστά. Οι δυσκολίες στην σίτιση αποτελούν ενδείξεις και άλλων αναπτυξιακών δυσκολιών, που εμφανίζονται σε μεγαλύτερα παιδιά.

Σε κάθε περίπτωση, ο προληπτικός έλεγχος του παιδιού μπορεί να δώσει τις απαντήσεις που χρειάζονται οι γονείς, όταν κάτι φαίνεται να δυσκολεύει το παιδί τους.

Πόσο σημαντικό είναι να αντιμετωπισθούν άμεσα οι δυσκολίες στο λόγο και στην ομιλία;

Ο λόγος αποτελεί μια από τις βασικότερες ικανότητες του ανθρώπου, πάνω στην οποία στηρίζεται η οργάνωση και λειτουργία της ίδιας της κοινωνίας μας. Τα παιδιά εκπαιδεύονται στο σχολείο στο να μάθουν να χειρίζονται δημιουργικά τον λόγο τους, έτσι ώστε να εφαρμόζουν τις γνώσεις που θα αποκτήσουν στην ζωή τους και να εξελίσσονται συνεχώς.

Είναι αυτονόητο ότι, αν ένα παιδί δυσκολεύεται στην εκμάθηση και χρήση του λόγου, θα δυσκολευτεί καταρχάς σε όλη την μαθησιακή διαδικασία. Το σχολείο θα αποτελεί ένα «βάσανο» για το παιδί, αλλά και για την οικογένειά του.

Ο λόγος επίσης χρησιμοποιείται για να επικοινωνήσουμε με άλλους ανθρώπους, να αλληλεπιδράσουμε και να κοινωνικοποιηθούμε. Έτσι και το παιδί με δυσκολίες λόγου και ομιλίας θα αντιμετωπίσει σημαντικές δυσκολίες στην συναναστροφή του με την οικογένεια, τους φίλους και συμμαθητές του.

Οι δυσκολίες αυτές θα επιμένουν καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής του, δημιουργώντας παρόμοια προβλήματα σε όλα τα επίπεδα της αλληλεπίδρασης, της επικοινωνίας, της κοινωνικοποίησης.Τα προβλήματα λόγου και ομιλίας, συχνά συνδέονται με προβλήματα συμπεριφοράς και μάθησης στα μεγαλύτερα παιδιά, στους εφήβους αλλά και στους ενήλικες.

Τι περιθώρια βελτίωσης υπάρχουν;

Η λογοθεραπεία χρησιμοποιεί επιστημονικά τεκμηριωμένες τεχνικές και μεθόδους για να επιτύχει την ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας στα τυπικά για την κάθε ηλικία επίπεδα. Αυτό σημαίνει ότι περιμένουμε από τα παιδιά να αποκατασταθούν πλήρως, εφόσον οι παρεμβάσεις ακολουθούν τα τεκμηριωμένα θεραπευτικά πρωτόκολλα.

Η παρέμβαση ωστόσο δεν είναι ατομική υπόθεση του λογοθεραπευτή. Χρειάζεται τόσο η συνεργασία και συμμετοχή από την οικογένεια του παιδιού, όσο και η συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς που έχουν αναλάβει την προσχολική και σχολική του εκπαίδευση.

Ταυτόχρονα είναι κρίσιμη η διεπιστημονική συνεργασία των διαφορετικών θεραπευτών (εργοθεραπευτές, παιδοψυχολόγοι, εκπαιδευτικοί ειδικής αγωγής), καθώς είναι γνωστό ότι συχνά τα προβλήματα λόγου συνυπάρχουν με άλλες αναπτυξιακές δυσκολίες (π.χ. κινητικά προβλήματα), ψυχολογικά προβλήματα και μαθησιακές δυσκολίες. Οι θεραπευτές οφείλουν να συνεργάζονται αρμονικά προς όφελος των παιδιών.

Με την συνεργασία των εμπλεκομένων και της διεπιστημονικής ομάδας, τα παιδιά θα βελτιωθούν στο μέγιστο δυνατό και οι δυσκολίες τους θα μειωθούν στο ελάχιστο.

Ποιες τεχνικές και μέθοδοι ακολουθούνται;

Ανάλογα με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει το παιδί, χρησιμοποιούνται οι κατάλληλες μέθοδοι για το βέλτιστο αποτέλεσμα.

Η ομιλία «διορθώνεται» μέσα από μια σειρά στοματοκινητικών ασκήσεων, υποστηριζόμενες από διάφορα εξειδικευμένα εργαλεία. Η κάθε «φωνούλα» καθαρίζει μέσα από την εξάσκηση, και αυτοματοποιείται μέσα από την παραγωγή σε λέξεις και προτάσεις. Εικόνες και παραμύθια αποτελούν ένα ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο για να καταφέρει το παιδί να διορθώσει την άρθρωσή του και να μιλά καθαρά στην καθημερινότητα.

Ο λόγος αποτελεί μια πιο σύνθετη λειτουργία. Εκεί χρησιμοποιούνται λεκτικές ασκήσεις για να βελτιωθούν οι ικανότητες αντίληψης του λόγου, παραγωγής λέξεων, έκφρασης, λεξιλογίου, σύνταξης προτάσεων, διαλόγου, περιγραφής, αφήγησης κ.α.

Σε περιπτώσεις που η ικανότητα επικοινωνίας δυσκολεύεται περισσότερο (π.χ. αυτισμός, επιλεκτική αλαλία κ.α.), χρησιμοποιούνται μέθοδοι που βοηθούν το παιδί να ξεκινήσει να χρησιμοποιεί τον λόγο του στην καθημερινότητα ή να βελτιώσει την κοινωνική του επικοινωνία. Αν ο προφορικός λόγος δεν αναπτυχθεί και η επικοινωνία μέσω της ομιλίας είναι αδύνατη, χρησιμοποιούνται εναλλακτικές μορφές επικοινωνίας στην καθημερινότητα.

Τι είναι αυτό που πρέπει να προσέξουν οι γονείς παίρνοντας την απόφαση για λογοθεραπεία;

Η ενημέρωση των γονέων για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά τους, θεωρείται κρίσιμης σημασίας για την περαιτέρω ανάπτυξής τους και την ομαλή τους πορεία στο σχολείο.

Ο γονέας θα πρέπει να κατανοήσει επακριβώς τις δυσκολίες του παιδιού του, για να επιλέξει τις κατάλληλες παρεμβάσεις και τον κατάλληλο θεραπευτή. Η ενημέρωση θα πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν πιο αναλυτικά και να περιλαμβάνει γνώμη από όλη την διεπιστημονική ομάδα (εργοθεραπευτή, ψυχολόγο και εκπαιδευτικό). Έτσι, η εικόνα των δυσκολιών θα είναι πλήρης και οι γονείς θα μπορέσουν να επιλέξουν το πιο στοχευμένο πρόγραμμα παρέμβασης.

Σημαντικό είναι επίσης, οι γονείς να απευθύνονται σε λογοθεραπευτή όταν σιγουρευτούν ότι εκείνος είναι ο ειδικός που αντιστοιχεί στην δυσκολία των παιδιών τους. Πολλές φορές τα παιδιά αντιμετωπίζουν δυσκολίες που χρίζουν παρέμβασης από άλλη ειδικότητα (π.χ. να υπάρχουν σωματοκινητικές δυσκολίες που ασχολείται ο εργοθεραπευτής, θέματα συμπεριφοράς που αφορούν τον ψυχολόγο, μαθησιακές δυσκολίες στον ειδικό παιδαγωγό κ.α.). Είναι σημαντικό να γίνεται πάντα ένας ολοκληρωμένος έλεγχος όλων των τομέων, έτσι ώστε οι γονείς να σιγουρευτούν ότι έχουν επιλέξει την κατάλληλη παρέμβαση.

Πώς θα πρέπει να γίνεται επιλογή λογοθεραπευτή;

Οι λογοθεραπευτές είναι επιστήμονες με βασικές σπουδές στις επιστήμες λόγου και ομιλίας, απόφοιτοι ελληνικών και ξένων πανεπιστημίων. Σημαντικό στοιχείο στην επιλογή ενός λογοθεραπευτή, αποτελεί η εξειδίκευσή του στις διαφορετικές περιπτώσεις δυσκολιών των παιδιών. Δεν είναι όλοι οι λογοθεραπευτές εξειδικευμένοι σε όλες τις μεθόδους παρέμβασης και οι βασικές σπουδές τους δεν καλύπτει πάντα τις υψηλές απαιτήσεις του επαγγέλματος.

Είναι σημαντικό ο λογοθεραπευτής (όπως και ο εργοθεραπευτής και ο ψυχολόγος) να έχει τις απαραίτητες επιστημονικές γνώσεις και την ανάλογη εμπειρία στην περιοχή των δυσκολιών που αντιμετωπίζει το παιδί. Έτσι θα είναι σε θέση να παρέμβει έγκαιρα και έγκυρα στις όποιες δεξιότητες, για να υπάρξει στοχευμένη και ολοκληρωμένη παρέμβαση.