Ο Γιώργος Μόσχος στο thebest.gr για την Πάτρα της Κατοχής και της Αντίστασης: Άγνωστα ντοκουμέντα μιας "μαύρης" σελίδας

Ο Γιώργος Μόσχος από τους παλιούς τυπογράφους της Πάτρας που πρόλαβε τη λινοτυπία και δούλεψε στον τοπικό Τύπο όπως στην ιστορική εφημερίδα «Ημέρα», ασχολείται την τελευταία 20ετία με τη δεκαετία του ’40 και τον αντίκτυπό της στην περιοχή της Αχαΐας.

Όπως ανέφερε ο ίδιος μιλώντας στο thebest.gr, με αφορμή την 4η, συμπληρωμένη έκδοση του βιβλίου του «Η Πάτρα στην Κατοχή και στην Αντίσταση» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Gotsis, “όταν ξεκίνησα να γράφω, η φιλοδοξία μου ήταν να ασχοληθώ όσο πιο εκτενέστερα μπορώ με τις τρεις περιόδους της δεκαετίας του ’40 που ήταν η πιο αιματηρή δεκαετία στη χώρα μας, και αναφέρομαι στην Κατοχή από τους Ιταλούς και τους Γερμανούς, την πείνα, την Αντίσταση και τον Εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε”.

Η νέα έκδοση του συγκεκριμένου βιβλίου, το οποίο είχε πρωτοεκδοθεί το 2013, είναι συμπληρωμένη και επαυξημένη με νεότερα ντοκουμέντα. Στις 690 σελίδες του βιβλίου ο Γιώργος Μόσχος παρουσιάζει πολλά άγνωστα ντοκουμέντα της περιόδου, σε 49 κεφάλαια και με περισσότερες από 140 φωτογραφίες.

Η νέα αυτή έκδοση του σημαντικού, ερευνητικού βιβλίου του παρουσιάζεται σε εκδήλωση την Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 2022 στις 6.30 το απόγευμα στην Αγορά Αργύρη. Θα συντονίσει ο δημοσιογράφος Δημήτρης Χωρίτος που έχει υπάρξει αρχισυντάκτης της εφημερίδας «Η Ημέρα» ενώ θα μιλήσουν εκτός από τον ίδιο τον συγγραφέα, η Σία Αναγνωστοπούλου, βουλευτής Αχαΐας και Τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία είναι και καθηγήτρια ιστορικός στο Πάντειο Πανεπιστήμιο & Επισκέπτρια Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Ν. Υόρκης και στην Ανωτάτη Σχολή Επιστημών της Γαλλίας και ο Παντελής Κυπριανού, καθηγητής της ιστορίας της εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο Πατρών και πρώην αναπληρωτής πρύτανης.

Όλα ξεκίνησαν το 2001 όταν ο Γιώργος Μόσχος, εξαιρετικά δημιουργικός και ανήσυχος έγραψε για τα Χρόνια της Φωτιάς, τον Εμφύλιο στην ΑχαιοΉλιδα, ένα βιβλίο που είναι πλέον εξαντλημένο. Ακολούθησε «Η Πάτρα στην Κατοχή και στην Αντίσταση» ενώ όπως μας αποκάλυψε έχει έτοιμο το νέο του βιβλίο για τους Νεκρούς της Κατοχής ’41-’44 που αναμένεται να εκδοθεί στο μέλλον.

«Ξεκίνησα με τα χρόνια του Εμφυλίου και έπειτα πήρα αμπάρα», μας είπε με χιούμορ. Το βιβλίο του για την πολύ δύσκολη περίοδο της Κατοχής στην Πάτρα σηματοδοτεί, όπως μας εξήγησε, τον αντιναζιστικό αγώνα μέσα στην πόλη. Κάνει αναφορές στα στρατόπεδα των ομήρων στου Λυμπερόπουλου όπου πήγαιναν όσους έπιαναν οι Γερμανοί και στην Αρόη όπου τον πρώτο λόγο είχαν οι Ιταλοί. Οι εκτελέσεις γίνονταν πίσω από τη μάντρα του ΚΕΤχ, στα Σύνορα.

«Στην Πάτρα εκείνη την εποχή κυριαρχούσε ο φόβος και το φασιστικό στοιχείο των Ιταλών και των Γερμανών και από το ’43 και μετά που συνθηκολόγησε η Ιταλία, μόνο των Γερμανών. Τότε Οι Γερμανοί κατακτητές βλέποντας πως έχαναν τον πόλεμο, έδειξαν το πιο σκληρό πρόσωπό τους με ομαδικές εκτελέσεις πατριωτών, με ομήρους, με γεμάτες τις φυλακές για να έχουν να εκτελούν. Είχαν μάλιστα τότε εφαρμόσει και την κλούβα που ήταν βαγόνια, το ένα πίσω από το άλλο που στο ένα μέτρο ύψος είχαν αγκαθωτό σύρμα για να μην μπορεί κάποιος να πηδήξει έξω ενώ ήταν υπονομευμένα και με εκρηκτικά ώστε σε μία πρόσκρουση να ανατινάζονται.

Στο πρώτο βαγόνι έβαζαν οι Γερμανοί τους Έλληνες πολίτες που αιχμαλώτιζαν, στο επόμενο έβαζαν σακιά με άμμο και στο τρίτο ήταν η μηχανή», μας είπε ο κ. Μόσχος στο βιβλίο του οποίου οι αναφορές δεν αφορούν μόνο Πατρινούς αλλά και Αμαλιαδίτες, Ναυπάκτιους, Αιγιώτες, κ.α. που εκτελέστηκαν από τους Γερμανούς ναζί στην Πάτρα.  

Τον ρωτάμε για τους εκτελεσμένους και μας απήντησε πως σε αριθμό ξεπερνούν τους 250, αν και ο αριθμός ενδεχομένως να είναι και μεγαλύτερος ενώ οι νεκροί από την πείνα ιδιαίτερα εκείνο τον ζοφερό πρώτο χειμώνα του ’41-’42, στην Πάτρα ήταν συνολικά πάνω από 3.200.   

Ο Γιώργος Μόσχος, γεννημένος στην Πάτρα το 1946, μετά τα χρόνια της κατοχής (η Πάτρα απελευθερώθηκε στις 4 Οκτωβρίου του 1944), γιος του Πατρινού τυπογράφου Μήτσου Γεωργ. Μόσχου και της νοσοκόμας από τα Αρφαρά Αιγιαλείας, Αγγελικής το γένος Ιω. Παπαγιαννακοπούλου, μιλά στο βιβλίο του γι’ αυτούς που δεν πρόλαβαν να δουν τον ήλιο της ελευθερίας, τους εκτελεσμένους πατριώτες στο κτήμα Μουρτζούχου, τους αγωνιστές που έπεσαν από γερμανικά βόλια στους δρόμους της Πάτρας.

Στο βιβλίο υπάρχουν και μαρτυρίες κρατουμένων στα στρατόπεδα Λυμπερόπουλου, Αρόης και των φυλακών Μαργαρίτη ενώ ο Πατρινός ταγματασφαλίτης Αντώνης Πριονάς μιλά για τις ομαδικές εκτελέσεις πατριωτών σε Αγρίνιο και Καλύβια. Οι ρίζες των ταγματασφαλιτών, όπως μας είπε ο κ. Μόσχος, πάνε πίσω στο 1915, στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο όταν οι Κωνσταντινικοί (υπέρμαχοι του βασιλιά Κωνσταντίνου) τάχθηκαν με την πλευρά της Γερμανίας που είχαν συμμαχία με τους Βούλγαρους και τους Τούρκους ενώ το άλλο στρατόπεδο των Βενιζελικών ήταν με τις δυνάμεις της Αντάντ.

Περιγράφει πολλά στη νέα συμπληρωμένη έκδοση του βιβλίου του ο κ. Μόσχος όπως αφηγήσεις πατριωτών για τα βασανιστήρια στο άντρο κολάσεως των Ες Ες Πάτρας.

Στο βιβλίο υπάρχει και προλογικό σημείωμα του πρώην Πρύτανη του Πανεπιστημίου Πατρών, Σταύρου Κουμπιά.

Το βιβλίο, όπως αναφέρει με συγκίνηση ο κ. Μόσχος που κατά την επικοινωνία μας τον πετύχαμε καθισμένο μπροστά από τον υπολογιστή του να γράφει, είναι αφιερωμένο σε όσους θανατωμένους αγωνιστές της αντιναζιστικής αντίστασης στην πόλη της Πάτρας παραμένουν ανώνυμοι στο διάβα της Ιστορίας, 78 χρόνια από τότε. Για να μην τους «καταπιεί» η αδελφή του Θανάτου, η Λήθη. Αλλά και για να μαθαίνουν οι νεότεροι ότι στην πόλη αυτή, υπήρξαν δύο άγνωστα στρατόπεδα ομήρων και μία γνωστή φυλακή απ' όπου αρπάχτηκαν για εκτέλεση δυόμιση εκατοντάδες πολίτες, ενώ άλλοι εκατό και πλέον αγωνιστές έπεσαν από γερμανικά και ιταλικά βόλια τις νύχτες στους δρόμους της Πάτρας ή εκτελέστηκαν στην Πάτρα, στο Χαϊδάρι, στην Αθήνα και αλλού.

Τέλος ο κ. Μόσχος χαρίζει τούτο το βιβλίο στην γυναίκα του, Φωφώ «που τόσο με ανέχθηκε στις ατέλειωτες ημέρες έρευνας και τις απέραντες νύχτες συγγραφής του παρόντος και στα εγγόνια μου, Γιώργο Δ. Μόσχο και Γιάννη Κ. Αγγελετόπουλο», όπως χαρακτηριστικά αναφέρει.