Λειβάρτζι: Το καταπράσινο χωριό της Αχαΐας με τις δροσερές πηγές

Τα τελευταία χρόνια τα φώτα του ταξιδιωτικού ρεπορτάζ έχουν πέσει επισταμένως στους ορεινούς προορισμούς της Πελοποννήσου, αποκαλύπτοντας ευρέως ομορφιές που μέχρι πρότινος δεν ήταν ευρύτερα γνωστές. Όμως διάφοροι γραφικοί οικισμοί κατορθώνουν και παραμένουν ανεξερεύνητοι από τους πολλούς, διατηρώντας έτσι τον χαρακτήρα τους, ακόμα κι αν δεν αρνούνται την τουριστική ανάπτυξη.

 
Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι και το Λειβάρτζι (ή Λιβάρτζι) της Αχαΐας: ένα χωριό στα ορεινά των Καλαβρύτων, το οποίο εντάσσεται στην ευρύτερη περιοχή της Αροανίας. Κάποτε λογιζόταν ανάμεσα στα πολυπληθή κεφαλοχώρια της τελευταίας (έως το 1912 αποτελούσε και πρωτεύουσα δήμου, μάλιστα), πλέον όμως είναι ένας τόπος με 164 κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του 2011.

Χτισμένο σε υψόμετρο 872 μέτρων, στις νότιες παραφυάδες του όρους Ερύμανθος, το Λειβάρτζι είναι ένας ήσυχος, γραφικός οικισμός μέσα στο πράσινο της γύρω βουνίσιας φύσης. Από την οποία δεν λείπουν μάλιστα τα τρεχούμενα νερά, αφού πολύ κοντά του ρέει ο λεγόμενος Λειβαρτζινός Ερύμανθος, ενώ εντοπίζονται και πηγές, οι οποίες τροφοδοτούν τις πετρόχτιστες βρύσες του χωριού.


Όπως ειπώθηκε, το Λειβάρτζι έχει ένα πολύ πιο ανθηρό παρελθόν, το οποίο εξακολουθεί και αντανακλάται στο σύγχρονο χωριό. Πότε ιδρύθηκε το τελευταίο δεν γνωρίζουμε, θεωρείται όμως ότι προηγείται κατά πολύ της τουρκικής κατάκτησης της Αχαΐας (1460) –δεν αποκλείεται, δηλαδή, να ανάγεται και στους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες. Οι κάτοικοί του πήραν ενεργό μέρος στην Επανάσταση του 1821, σε μια εποχή που φαίνεται ότι γνώριζαν ήδη εξέχουσα ακμή, τόσο οικονομική, όσο και πνευματική. Στις αρχές του 20ού αιώνα, μάλιστα, το χωριό διέθετε ακόμα και δική του κλινική, στην οποία οι άποροι της εποχής νοσηλεύονταν δωρεάν.

 
Το Λειβάρτζι μαράζωσε λόγω της εσωτερικής μετανάστευσης που σάρωσε όλη την ελληνική ύπαιθρο μετά τη δεκαετία του 1950 (οι περισσότεροι Λειβαρτζινοί μετακόμισαν στην Πάτρα), όμως ο σημερινός επισκέπτης μπορεί να αντιληφθεί το διαφορετικό του παρελθόν καθώς περπατά στα καλοφτιαγμένα του σοκάκια. Οι πέντε συνοικίες (Μεσοχώρι, Περιτσέοι, Άη-Γιάννης, Δυτική Απανάκρη, Ανατολική Απανάκρη) και οι δύο οικισμοί (Λειβάδι, Λειβαρτζινό) που το συναποτελούν, αλλά και η παρουσία 13 εκκλησιών χρονολογούμενων από τον 16ο έως και τον 19ο αιώνα, εξακολουθούν να στέκονται ως αδιάψευστοι μάρτυρες της προγενέστερης ακμής. Όπως βέβαια και διάφοροι παλιοί πύργοι, νερόμυλοι ή ταμπακόμυλοι, που πλέον είναι ερειπωμένοι.
 
 
Πολιούχος του χωριού είναι η ιστορική Ιερά Μονή της Αγίας Τριάδας, η οποία χτίστηκε το 1599 (μεταφέρθηκε στη σημερινή της θέση το 1698). Πρόκειται για βασικό αξιοθέατο, μα δεν είναι το μόνο. Περπατώντας στο προαναφερθέν Μεσοχώρι, ας πούμε, θα δείτε και την εκκλησία του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου, από τα θεμέλια του οποίου (όπως και κάτω από το ιερό του) αναβλύζει πηγή. Η τελευταία έχει επανδρωθεί με μια πέτρινη βρύση, τα δε νερά της ποτίζουν όλη τη συνοικία.

 
Θα περάσετε ασφαλώς και από το διατηρητέο, πολυώροφο οίκημα όπου βρισκόταν κάποτε η προαναφερθείσα κλινική του γιατρού (και μετέπειτα βουλευτή) Γεωργίου Θούα. Αλλά και από το κτήριο του παλιού Σχολείου, χρονολογούμενο στα 1856, όπου πλέον στεγάζεται το Κέντρο Λαογραφίας & Λειβαρζινής Παράδοσης. Εκεί, μεταξύ υφαντών, φορεσιών και διαφόρων ενθυμημάτων, θα δείτε και μια πλήρη αναπαράσταση του παλιού λειβαρτζινού σπιτιού (το οποίο ήταν επανδρωμένο με σταχτοφούρνι και με αργαλειό) και της εξέλιξής του μέσα στον χρόνο, όταν η οικονομική άνθηση του χωριού έφερε σάλες, αστικούς καναπέδες και βιεννέζικα έπιπλα.
 

Αναπαράσταση του παλιού λειβαρτζινού σπιτιού και της εξέλιξής του, στο Κέντρο Λαογραφίας & Λειβαρζινής Παράδοσης. Photo: Δήμος Καλαβρύτων
Ενδιαφέρον, βέβαια, έχει και η βόλτα στο θεσπέσιο φυσικό τοπίο γύρω από τον οικισμό, όπου τα τρεχούμενα νερά της περιοχής ευνοούν την ανάπτυξη πυκνής βλάστησης, βαθύσκιωτων πλατανιών και πολλών καστανιών. Τα μονοπάτια που μπορείτε να ακολουθήσετε εδώ είναι αρκετά, μα παραμένουν αχαρτογράφητα. Εντός του χωριού, πάλι, θα συναντήσετε πολλές παραδοσιακές, πέτρινες βρύσες, όπως και μια καλοφτιαγμένη κεντρική πλατεία.

Τέλος, εάν βρεθείτε στο Λειβάρτζι προς την 28η Οκτωβρίου, θα έχετε την ευκαιρία να δείτε από κοντά κι ένα ιδιαίτερο τοπικό έθιμο που ονομάζεται «Το Κάψιμο του “ΟΧΙ”». Κατά την τέλεσή του, οι νέοι του χωριού ανεβαίνουν στους λεγόμενους Εγκρεμούς, ένα ψηλό σημείο ορατό από όλες τις συνοικίες. Εκεί, χρησιμοποιώντας αξίνες, σκάβουν ένα μεγάλο «ΟΧΙ», τοποθετούν μέσα σε αυτό στάχτη ποτισμένη με πετρέλαιο και μόλις νυχτώσει την ανάβουν, ενώ οι καμπάνες χτυπούν χαρμόσυνα.

Όπως ειπώθηκε και στην εισαγωγή, παρά το μικρό του μέγεθος, το Λειβάρτζι δεν αδιαφόρησε για την ήπια τουριστική ανάπτυξη. Σε αντίθεση λοιπόν με άλλα χωριά της περιοχής, τα οποία προσφέρονται μόνο για εκδρομή, εδώ μπορείτε να μείνετε και κάποιες μέρες.

 
Αιτία γι’ αυτό είναι ο καλοφτιαγμένος ξενώνας «Το Γκρέκι», ο οποίος λειτουργεί όλον τον χρόνο, προσφέροντας 8 δωμάτια σε παραδοσιακό περιβάλλον, εμπνευσμένα από τις Εννέα Μούσες της αρχαιότητας. Ο χώρος διαθέτει και καφεστιατόριο, όπου μπορείτε να απολαύσετε τον καφέ σας (ή το τσίπουρό σας), κάποιο μαγειρευτό (αλλάζουν μέρα με τη μέρα) ή ψητά της ώρας. Καφέ και καλό φαγητό, βέβαια, θα βρείτε και στην παραδοσιακή ταβέρνα «Το Παλιό Πιθάρι», που το καλοκαίρι βγάζει και τραπέζια κάτω από τα πλατάνια –δοκιμάστε τα αρνίσια παϊδάκια τους.

Παλιά θεωρούσαν το Λειβάρτζι ως ιδιαίτερα δυσπρόσιτο (έτσι γράφει ο Περικλής Δουδούμης, σε ένα βιβλίο για την ιστορία της περιοχής), πλέον όμως οι νέοι δρόμοι το καθιστούν εύκολα προσβάσιμο οδικώς. Στρατηγικά τοποθετημένο στην ορεινή Αχαΐα, το Λειβάρτζι απέχει 45 χιλιόμετρα από τα Καλάβρυτα και 63 από την Αρχαία Ολυμπία. Η απόσταση από την Πάτρα είναι 102 χιλιόμετρα, ενώ από την Αθήνα το αντίστοιχο νούμερο ανέρχεται σε 263 χιλιόμετρα.

 
Ξεκινώντας από το κέντρο της πρωτεύουσας θα φτάσετε εδώ μέσα σε περίπου 2 ώρες και 50 λεπτά (αναλόγως και της κίνησης που θα βρείτε στην έξοδο). Από την Πάτρα θα φτάσετε μέσα σε 1,5 ώρα. Ανεβαίνοντας από τον επαρχιακό δρόμο Τριποτάμων-Καλαβρύτων, μάλιστα, θα έχετε την ευκαιρία να διασχίσετε το εκπληκτικό πλατανόδασος της περιοχής.

ΠΗΓΗ