Διονύσης Μπισκίνης: Απαντήσεις μέσω thebest.gr σε 5 βασικά ερωτήματα για ασφάλεια των κατασκευών στην Ελλάδα

Ο Διονύσιος Μπισκίνης, Επίκουρος Καθηγητής με ειδίκευση στο σχεδιασμό, την επισκευή και την ενίσχυση κατασκευών οπλισμένου σκυροδέματος του Τμήματος  Πολιτικών Μηχανικών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου δίνει απατήσεις μέσω του thebest.gr σε 5 βασικά ερωτήματα για το σεισμό στην Τουρκία και τα κτίρια στη χώρα μας. 

-Τι θα συμβεί εάν ένας σεισμός σαν αυτόν της Τουρκίας χτυπήσει την Ελλάδα; Μπορεί να δούμε και εδώ μία τόσο μεγάλη καταστροφή;

Ο διπλός σεισμός της Τουρκίας ήταν εξαιρετικά δυνατός, στην Ελλάδα δεν έχουμε τόσο μεγάλους σεισμούς. Οι σεισμοί άνω των 7.0 Ρίχτερ στην χώρα μας είναι εξαιρετικά σπάνιοι και συνήθως συμβαίνουν σε υποθαλάσσιο χώρο, δεκάδες ή και εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά απ’ το δομημένο περιβάλλον, σε αντίθεση με αυτόν της Τουρκίας που συνέβη στην ξηρά, σε περιοχή με αρκετά εκατομμύρια κατοίκους, πιάνοντάς τους μάλιστα κυριολεκτικά στον ύπνο καθώς ο σεισμός έγινε νύχτα. Επιπλέον, η ασφάλεια των κτιρίων στην Ελλάδα είναι - κατά μέσο όρο - σημαντικά υψηλότερη από αυτήν της Τουρκίας.

Είναι αλήθεια ότι ένας τόσο ισχυρός σεισμός μπορεί να δημιουργήσει σημαντικές καταστροφές ακόμα και σε πολύ προηγμένες χώρες, όχι όμως σε τόσο μεγάλο βαθμό όπως αυτόν που είδαμε στην Τουρκία.

Η Τουρκία φαίνεται ότι πληρώνει κοινωνικές και πολιτικές παθογένειες πολλών δεκαετιών όπου η ανεξέλεγκτη δόμηση, χωρίς άδεια, με άγνωστης ποιότητας μελέτη, χωρίς ενδεχομένως συμμόρφωση στον αντισεισμικό κανονισμό, με πλημμελή ή και ανύπαρκτη επίβλεψη και με άγνωστης ποιότητας δομικά υλικά, οδήγησε σε αυτά τα τραγικά αποτελέσματα, με μεγάλο αριθμό καταρρεύσεων ακόμα και σε καινούρια κτίρια.

Στην Ελλάδα δεν κινδυνεύουμε από μία τόσο μεγάλου μεγέθους καταστροφή, είμαστε όμως μία εξαιρετικά σεισμογενής χώρα που μπορεί να χτυπηθεί ανά πάσα στιγμή απ’ τον εγκέλαδο και το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να προετοιμαζόμαστε, ιδιαιτέρως σε ότι αφορά την ασφάλεια των κατασκευών μας.  

Πόσο ασφαλή είναι τα κτίρια στην Ελλάδα; 

Η ασφάλεια ενός κτιρίου εξαρτάται πρώτιστα απ’ τον αντισεισμικό κανονισμό με τον οποίο έχει μελετηθεί. Διαθέτουμε πλέον πολύ υψηλότερη επιστημονική γνώση απ’ ότι παλαιότερα και αυτό αντικατοπτρίζεται στους αντισεισμικούς κανονισμούς.

Θα λέγαμε λοιπόν γενικά ότι όσο πιο σύγχρονο είναι ένα κτίριο τόσο μεγαλύτερη ασφάλεια παρέχει. Το αντίστοιχο που ισχύει και στα αυτοκίνητα, όπου ένα σύγχρονο αυτοκίνητο έχει πολύ υψηλότερο επίπεδο ασφάλειας από ένα παλαιό.

Στην Ελλάδα τα κτίρια χωρίζονται σε 4 μεγάλες κατηγορίες:

Πρώτη κατηγορία, αυτά που έχουν μελετηθεί με τους σύγχρονους αντισεισμικούς κανονισμούς (απ’ το 1996 και μετά), τα οποία παρέχουν πολύ υψηλό επίπεδο ασφαλείας. Είναι σχεδιασμένα για να αντέχουν σεισμό που συμβαίνει μία φορά στα 475 χρόνια. Για έναν τέτοιο σπάνιο σεισμό είναι σχεδιασμένα να εμφανίσουν μεν βλάβες, αλλά με τέτοιο τρόπο και σε εκείνα τα σημεία της κατασκευής που δεν θα κινδυνέψει η ασφάλεια μας.

Ακόμα και στην εξαιρετικά σπάνια περίπτωση που θα χτυπηθούν από δυνατότερο σεισμό (που συμβαίνει πχ μία φορά στα 1000 χρόνια), είναι σχεδιασμένα να παθαίνουν μεν σοβαρές βλάβες αλλά να μην καταρρέουν.

Δεύτερη κατηγορία αυτά που έχουν μελετηθεί μεταξύ του 1985 και του 1996. Παρέχουν αρκετά καλό επίπεδο ασφάλειας, λίγο χαμηλότερο από αυτά της πρώτης κατηγορίας, αλλά κατά κανόνα δεν αναμένεται να εμφανίσουν σοβαρά προβλήματα σε ένα ισχυρό σεισμό.

Τρίτη κατηγορία, που αφορά και την πλειονότητα των κτιρίων στην Ελλάδα, αυτά που έχουν μελετηθεί με τον αντισεισμικό του 1959, δηλαδή μεταξύ 1959 και 1985. Τα κτίρια αυτά υπολείπονται αρκετά σε σχέση με μία σύγχρονη κατασκευή. Είναι σχεδιασμένα για αρκετά μικρότερες σεισμικές δυνάμεις που αντιστοιχούν περίπου σε σεισμό που εμφανίζεται μία φορά στα 50 χρόνια. Έχουν επίσης μελετηθεί με αρκετά πιο απλούς υπολογισμούς δεδομένου ότι εκείνα τα χρόνια δεν ήταν διαθέσιμοι οι προσωπικοί υπολογιστές και τα λογισμικά που αναπτύχθηκαν αργότερα.

Το ότι έχουν ελλιπή σχεδιασμό έναντι μίας σύγχρονης κατασκευής – ευτυχώς – δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα καταρρεύσουν σε έναν πολύ ισχυρό σεισμό. Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες που δίνουν τελικά στο κτίριο μεγαλύτερη αντοχή από αυτήν για την οποία σχεδιάστηκε (πχ. κατά την μελέτη χρησιμοποιούνται συντελεστές ασφαλείας, οι τοίχοι αγνοούνται στην μελέτη - γιατί η συμπεριφορά τους στο σεισμό δεν είναι εύκολο να προβλεφθεί και δεν μπορεί η ασφάλεια της κατασκευής να βασίζεται σε έναν τέτοιο αστάθμητο παράγοντα - στην πραγματικότητα όμως ένας τοίχος με καλά υλικά και καλό χτίσιμο μπορεί να βοηθήσει σημαντικά μια παλιά κατασκευή να αντέξει τον σεισμό).

Στις παλαιές κατασκευές λοιπόν δεν μπορούμε να πούμε εύκολα ποια αναμένεται να είναι η συμπεριφορά τους στον ισχυρό σεισμό γιατί υπεισέρχονται αρκετοί αστάθμητοι παράγοντες. Μόνο ένας ενδελεχής έλεγχος της κατασκευής μπορεί να μας απαντήσει σε αυτό το ερώτημα. Προκύπτει επομένως ένα αρκετά σοβαρό θέμα ελέγχου και πιθανής ενίσχυσης των παλαιών κατασκευών εάν θέλουμε να φτάσουν ή έστω να πλησιάσουν τα επίπεδα ασφαλείας μίας σύγχρονης κατασκευής.

Τέταρτη κατηγορία, τα κτίρια προ του 1959 για τα οποία δεν υπήρχε καθόλου αντισεισμικός κανονισμός. Ισχύει ότι και για την κατηγορία τρία σε ακόμα πιο έντονο βαθμό. Ωστόσο πρόκειται κυρίως για κτίρια λιθόκτιστα με λίγους ορόφους και ορισμένα από οπλισμένο σκυρόδεμα επίσης με λίγους ορόφους (συνήθως). Στα κτίρια αυτά δεν αναμένονται σημαντικές απώλειες όπως για παράδειγμα κατά την ολική κατάρρευση ενός πολυώροφου κτιρίου.