Συγκλονιστικές ταινίες του Αυστριακού Νίκολαους Γκεϊρχάλτερ που έλαβε τον Τιμητικό Αλέξανδρο στη Θεσσαλονίκη
Έναν κινηματογράφο ιδιαίτερο που πηγάζει από τις συνθήκες του ντοκιμαντέρ και που σε αυτή τη μορφή, την έκταση, την πολιτική ματιά αλλά και την σπάνια αισθητική δεν είχαμε συνηθίσει, μας πρόσφερε το σπουδαίο ειδικό αφιέρωμα στον Αυστριακό σκηνοθέτη Νίκολαους Γκεϊρχάλτερ.
Ο ίδιος βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη ως εκλεκτός προσκεκλημένος του 25ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ.
Στον Νίκολαους Γκεϊρχάλτερ απονεμήθηκε ο Τιμητικός Αλέξανδρος για το σύνολο του έργου του (στο φεστιβάλ προβάλλονται 9 ντοκιμαντέρ του) πριν την προβολή της τελευταίας και πιο συγκλονιστικής φιλμικής δημιουργίας του «Εκτός τόπου» (2022), η οποία γυρίστηκε σε διάφορες χώρες κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ανάμεσά τους και η Ελλάδα και συγκεκριμένα η Άνδρος.
Ο πολυβραβευμένος σε όλο τον κόσμο σκηνοθέτης ξεδίπλωσε μέσα από τις ταινίες του ένα άλλο, ιδιαίτερο κομμάτι της τέχνης του ντοκιμαντέρ. Οι περισσότερες ταινίες του χωρίς ή με ελάχιστους διάλογους, συγκεκριμένα αυτά που λένε οι εργαζόμενοι στις μεγάλες μονάδες κοιτώντας τον φακό, απαραίτητα και διευκρινιστικά για την κατανόηση των φιλμ. Το σινεμά του μινιμαλιστικό και επαναληπτικό παίρνει πρόσθετη αξία και ζωντανεύει με τρομερή αμεσότητα μέσα από τα διαρκή πλάνα όσων περιγράφει. Η κινηματογράφησή του δεν χρειάζεται λόγια για να μεταδώσει τον στοχασμό και τον προβληματισμό του. Το κάνει μέσα από την πραγματικότητα, απολύτως γήινη αλλά και συχνά δυστοπική, που υπάρχει γύρω μας και επηρεάζει τις ζωές μας ακόμα κι αν δεν ερχόμαστε σε επαφή μαζί της. Το κάνει για μας ο Γκεϊρχάλτερ που μπαίνει στα άδυτα περιοχών της δικής μας σύλληψης και κινηματογραφεί με τόλμη, επική μεγαλοπρέπεια αλλά και βαθιές νύξεις που χτυπάνε πάντα το καμπανάκι.
Τα κινηματογραφικά του πλάνα, στην πλειοψηφία τους σε ανοικτούς χώρους και εργοτάξια χαρακτηρίζονται από υψηλή αισθητική ακόμα κι όταν περιγράφει ο φακός του σκηνές μεγάλης ασχήμιας. Περίτεχνα πλάνα με τρομερή διεισδυτικότητα και λεπτομέρεια που υπογραμμίζουν διαρκώς τη διαρκή μάχη ανάμεσα στον άνθρωπο και στη φύση όπως προκύπτουν μέσα από το μοντέλο ζωής του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού και των τρομερών συνεπειών στη ζωή μας. Ο σκηνοθέτης παρατηρεί με ορθάνοιχτα τα μάτια και καταγράφει. Στη διαδικασία αυτή έχει ενεργό το μυαλό και την ψυχή του και υπογραμμίζει τις εικόνες του με μια αίσθηση συναγερμού και κινδύνου ακόμα κι όταν τα γεγονότα παρελαύνουν μπροστά μας αποστασιοποιημένα. Αντιλαμβάνεται τον κόσμο και στοχάζεται. Τις εικόνες του τις αγκαλιάζουν ηχητικές εκρήξεις ενός εργαλειοποιημένου σύμπαντος, αδυσώπητοι ήχοι μηχανών.
Στο αριστουργηματικό «Εκτός τόπου» θέτει στο επίκεντρο τα σκουπίδια που παράγει ο δυτικός πολιτισμός σε μια εξαντλητική αλληλουχία εικόνων όπου αυτά συσσωρεύονται στις χωματερές. Όγκοι σκουπιδιών στις ακτές, στα βουνά, μέσα στον βυθό της θάλασσας, θαμμένα βαθιά στο υπέδαφος της γης η οποία καλλιεργείται. Ο σκηνοθέτης ταξιδεύει σε χώρες του κόσμου και κινηματογραφεί τόνους σκουπιδιών συγκεντρωμένους αντιπαραβάλλοντάς τους με εικόνες ανθρώπινης ευημερίας (χιονοδρομικά με τους τουρίστες να κάνουν σκι και να απολαμβάνουν το χιόνι) ή με ειδυλλιακά τοπία βουνών και θαλασσών. Κάποια στιγμή σε ένα κατάλευκο πλάνο με το χιόνι θα δούμε την μπουλντόζα να «ξερνά» σκουπίδια και στην άκρη του πλάνου δυο παιδάκια να κοιτούν. Ένα μοναδικό κινηματογραφικό οδοιπορικό διεθνούς έκτασης στα σκουπίδια που βρίσκονται διαρκώς δίπλα μας, μάς περιβάλλουν σε κάθε σημείο και στιγμή της ζωής μας και που γεννούμε συνέχεια. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα είναι και εδώ όπως σε όλα τα ντοκιμαντέρ του Νίκολαους Γκεϊρχάλτερ είναι η αντιδιαστολή και σύζευξη των ολικών εικόνων του με τους ανθρώπους που περιβάλλουν τις δραστηριότητες. Συγκλονιστικές οι σκηνές του φτωχού μικρού μεταφορέα που μεταφέρει τα σκουπίδια μια άθλιας συνοικίας με το καροτσάκι του στον τόπο των απορριμματοφόρων ή η σκηνή των φτωχών που, αμέσως μετά το άδειασμα των σκουπιδιών στη χωματερή, ψάχνουν και ξεδιαλέγουν ό,τι τους χρειαστεί για να πάρουν μαζί τους.
Στη «Γη» που ο σκηνοθέτης δημιούργησε το 2019, μας καθηλώνει με την ανηλεή «επίθεση» του ανθρώπινου γένους στο «δέρμα» της γης. Σκαπτικά μηχανήματα, εκσκαφείς, φαγάνες, γιγάντιες μηχανές, καταστρεπτικές μπουλντόζες, τρυπάνια και εργαλειοφόρα παντός είδους, δυναμίτες επιστρατεύονται και κατατρώνε την επιφάνεια και τα σπλάχνα της γης σε μια πρωτοφανή φανέρωση βίας. Ο Γκεϊρχάλτερ με τα συγκλονιστικά του πλάνα αποτυπώνει τις πληγές που προκαλεί ο άνθρωπος στη γη επισκεπτόμενος εργοτάξια, ανθρακωρυχεία, λατομεία και μονάδες ανάλογης λειτουργίας. Μια ακόμα σπουδαία φιλμική κατάθεση στο μεταίχμιο της βάναυσης επιδρομής του ανθρώπου στο σπίτι του, στη φύση.
Τέλος στο συνταρακτικό φιλμ του «Ο Επιούσιος» (2005) συγκλονίζει τόσο με τον συλλογισμό του για τη βιομηχανία τροφίμων όσο και με τα ρεαλιστικά, ωμά και σκληρά πλάνα καθοδήγησης, σφαγής και βασανισμού που επιβάλλονται στα ζώα που οδηγούνται για την τροφή μας. Ο σκηνοθέτης μέσα από τις γιγάντιες μονάδες παραγωγής τροφίμων και γεωργίας υψηλής τεχνολογίας επιφυλάσσει ένα οπτικό όργιο και μια ανεπανάληπτη ηχητική εμπειρία στον θεατή. Εργαλειοποιημένες, μεθοδικές, ψυχρές, επαναληπτικές κινήσεις μηχανών και ανθρώπων σε έναν κύκλο παραγωγής, βιομηχανικό τοπίο με ιμάντες, συλλογική παραφροσύνη και ανθρώπινη σιωπή, ζώα που κατακρεουργούνται και εργαζόμενοι που κολατσίζουν το έργο τους. Μια συγκλονιστική ταινία, πρωτίστως για γερό στομάχι που ξεγυμνώνει το ένδυμα της βιομηχανίας τροφίμων χωρίς ωστόσο στιγμή να παγιδεύεται σε εύκολους διδακτισμούς. Ακόμα και όταν ο σπουδαίος αυτός σκηνοθέτης μας αποκαλύπτει τη φρίκη και την έκπτωση του ανθρώπινου είδους, το κάνει με μια τρομερή κινηματογραφική ματιά υψηλής ποιότητας και σπάνιας ποίησης. Όλες οι ταινίες αυτού του κορυφαίου ντοκιμαντερίστα εύκολα θα μπορούσαν να παρομοιαστούν με απόλυτες ελεγειακές συμφωνίες του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού που μας δείχνουν τα αδιέξοδα και το τέλος του.
Ακολουθήστε το thebest.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο thebest.gr
