Οι μαθητές του Πρότυπου Λυκείου Πατρών έγιναν δημοσιογράφοι για το περιβάλλον

Ο Διεθνής Συντονιστής του Δικτύου ΠΕ “Νέοι Δημοσιογράφοι για το Περιβάλλον”, του οποίου Εθνικός Συντονιστής στην Ελλάδα είναι η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης διεξάγει διαγωνισμό για την ανάδειξη του καλύτερου άρθρου με περιβαλλοντικό περιεχόμενο.

Στο πλαίσιο αυτό οι μαθήτριες της Β τάξης  του Πρότυπου Λυκείου Πατρών Έλλη Σωτηροπούλου και Τρισεύγενη Τζεφριού συνέταξαν το παρακάτω άρθρο υπό την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών του σχολείου Παπαδούρη Ιωάννη και Στρεπέλια Ιωάννας:

"Αδιαμφισβήτητο γεγονός των τελευταίων χρόνων συνιστά η ανάγκη μελέτης της ποιότητας του εισπνεόμενου αέρα στις πόλεις. Οι μετεωρολογικές συνθήκες και οι συνήθειες των κατοίκων που αφορούν στην καύση των τζακιών κατά τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες έχουν ως επίπτωση τη συγκέντρωση αιωρούμενων μικροσωματιδίων στον ατμοσφαιρικό αέρα της πόλης των Πατρών. Το πρόβλημα μπορεί κατά περιόδους να είναι σημαντικό και καθώς οι συνέπειές του είναι πολυδιάστατες χρήζει αντιμετώπισης, με εφαλτήριο την ενημέρωση του κοινού.

Αρχικά, τα αιωρούμενα σωματίδια (Particulate Matter, PM) είναι -όπως δηλώνει και το όνομά τους- μικρού μεγέθους στερεά ή υγρά σωματίδια που βρίσκονται διασκορπισμένα στην ατμόσφαιρα. Πρόκειται για ένα μείγμα από ρύπους, που ποικίλλουν σε σχήμα και μέγεθος, ενώ η ύπαρξή τους σε υψηλές συγκεντρώσεις είναι επιζήμια τόσο για το περιβάλλον όσο και για την υγεία του ανθρώπου.

Ανάλογα με το μέγεθός τους, τα αερολύματα ταξινομούνται σε τρεις κατηγορίες: στα PM10 με  διάμετρο μικρότερη των 10 μm, στα PM2.5 με διάμετρο μικρότερη των 2.5 μm και τέλος στα PM1 που έχουν διάμετρο μικρότερη του 1 μm. Έχει αποδειχθεί πως τα ΡΜ1 και ΡΜ2.5 οφείλονται κατά βάση σε ανθρώπινη δραστηριότητα όπως τα καυσαέρια των αυτοκινήτων, οι βιομηχανίες και, κυρίως, η καύση των τζακιών. Αξίζει να σημειωθεί πως τα ΡΜ1 και ΡΜ2.5  θεωρούνται επικίνδυνα για τον άνθρωπο καθώς έχουν μεγαλύτερη ικανότητα διείσδυσης στον ανθρώπινο οργανισμό μέσω κοιλοτήτων και αεροφόρων οδών.

Το συγκεκριμένο θέμα μελετάται από την επιστημονική κοινότητα. Μεταξύ άλλων, ο κ. Α. Καζαντζίδης, καθηγητής του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών και διευθυντής του Εργαστηρίου Φυσικής της Ατμόσφαιρας διεξάγει έρευνα και κατέθεσε τη δική του πιστοποιημένη άποψη απέναντι στο ζήτημα.

Από πλευράς στατιστικών στοιχείων, ο Α. Καζαντζίδης επιβεβαιώνει πως «το πρόβλημα που σχετίζεται με την εκπομπή μικροσωματιδίων στην ατμόσφαιρα δεν εντοπίζεται μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε άλλες χώρες και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό λόγω των καιρικών και περιβαλλοντικών συνθηκών. Ωστόσο, στα μεγάλα αστικά κέντρα της Δυτικής Ευρώπης το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με την απαγόρευση της καύσης ξύλων για θέρμανση. Λόγω των επιπτώσεων, έχουν θεσπιστεί και στην Ελλάδα νόμοι που θέτουν ένα ανώτατο όριο και συμβαδίζουν με τις ευρωπαϊκές οδηγίες. Υπάρχουν βέβαια και οι στόχοι για πιο χαμηλές τιμές που έχουν τεθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, αλλά δεν έχουν υιοθετηθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση και, επομένως, από τη χώρα μας.» Πράγματι, σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, που ισχύουν από την 1η Ιανουαρίου 2005, ο μέγιστος ετήσιος μέσος όρος για τα PM10 είναι 40 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο. Ο 24ωρος μέσος όρος δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 50 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο πάνω από 35 φορές το χρόνο. Όσον αφορά τα ΡΜ2.5, σύμφωνα με το όριο που θεσπίστηκε το 2020, ο μέγιστος ετήσιος όρος είναι 20 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο.

Τα αιωρούμενα μικροσωματίδια, πέρα από επιβλαβή επίδραση που ασκούν στην ατμόσφαιρα, απειλούν άμεσα και την υγεία του ανθρώπου. Τα κύρια προβλήματα αφορούν το αναπνευστικό σύστημα και κυμαίνονται από χρόνιες παθήσεις, όπως το άσθμα, μέχρι τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Ιδιαίτερα ευάλωτες είναι οι ευπαθείς ομάδες, τα παιδιά, οι ενήλικες και οι πάσχοντες από υποκείμενα πνευμονικά ή καρδιολογικά νοσήματα.

Παράλληλα όμως, αναδύονται ερωτήματα που αφορούν στην άμεση ή έμμεση σύνδεση της συγκέντρωσης αιωρούμενων μικροσωματιδίων στην ατμόσφαιρα με ευρύτερα προβλήματα για τον πλανήτη, με κυριότερο την κλιματική αλλαγή. Η κλιματική αλλαγή είναι μία από τις σημαντικότερες παγκόσμιες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα ο πλανήτης. Έχει βαθύτατες επιπτώσεις στο περιβάλλον, τα ανθρώπινα μέσα διαβίωσης, τα οικοσυστήματα και τις οικονομίες παγκοσμίως. Ενώ το διοξείδιο του άνθρακα (CO2) είναι το κύριο αέριο του θερμοκηπίου που ευθύνεται για την θέρμανση του πλανήτη, τα αιωρούμενα σωματίδια συμβάλλουν στην ψύξη του.

Ο κύριος αντίκτυπoς τους εντοπίζεται στην επίδρασή τους στο ενεργειακό ισοζύγιο του πλανήτη. Η απελευθέρωση των ρύπων στην ατμόσφαιρα οδηγεί στην απορρόφηση και την αντανάκλαση της εισερχόμενης ηλιακής ακτινοβολίας, λειτουργώντας ως «αντηλιακό» στρώμα και ψύχοντας την ατμόσφαιρα.  Επίσης, ο σχηματισμός νεφών και οι βροχοπτώσεις μπορούν να επηρεαστούν από τα αιωρούμενα μικροσωματίδια. Βεβαίως, η άμεση σχέση των σωματιδίων με τα αναφερόμενα προβλήματα εξακολουθεί να αποτελεί θέμα εντατικής μελέτης των επιστημόνων, προκειμένου να αποσαφηνιστεί και η επικινδυνότητα τους.

Ως εκ τούτου, είναι ζωτικής σημασίας να αντιμετωπιστεί το ζήτημα της ρύπανσης από τα αιωρούμενα μικροσωματίδια για τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Η μείωση των εκπομπών σωματιδίων μέσω της χρήσης καθαρότερων και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τα εξελιγμένα συστήματα μεταφορών και οι βιώσιμες βιομηχανικές δραστηριότητες, μπορούν να αποδειχτούν καρποφόρες στην εξεύρεση λύσης ή ρεαλιστικότερα στον περιορισμό του φαινομένου. Τόσο οι κυβερνήσεις και οι κοινότητες όσο και τα άτομα έχουν και οφείλουν να διαδραματίσουν ενεργό ρόλο στην άμβλυνση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, προστατεύοντας τον πλανήτη κι εξασφαλίζοντας ένα ευοίωνο και αειφόρο μέλλον για το περιβάλλον και τα οικοσυστήματα του"!