Γ. Κουλαουζίδης: H εκπαίδευση των ενηλίκων, ο νέος κόσμος που έρχεται και τα "όπλα" για να τον "διαβάσουμε"

Γννημένος στο San Luis Obispo (California) το 1967 και μεγαλωμένος στην Καλαμαριά, ο Γιώργος Κουλαουζίδης σπούδασε μαθηματικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές στη συνεχιζόμενη εκπαίδευση και κατάρτιση στο University of Surrey υπό την επίβλεψη του Peter Jarvis, και στην εκπαίδευση ενηλίκων (Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο). Εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή στο Πανεπιστήμιο της Κρήτης (επιβλέπων καθηγητής Δρ. Ζαχαρίας Παληός), με θέμα την επίδραση του βιογραφικού παραδείγματος των εκπαιδευτών ενηλίκων στην αντίληψή τους αναφορικά με τον επαγγελματικό τους ρόλο.  

Εργάστηκε για 12 χρόνια στην Αμερικάνικη Γεωργική Σχολή Θεσσαλονίκης, όπου και σχεδίασε και οργάνωσε το πρόγραμμα σπουδών του Dimitris Perrotis College of Agricultural Studies, στο οποίο υπηρέτησε ως Υποδιευθυντής Σπουδών. Συμμετείχε στην ομάδα που υλοποίησε το 2003 το εθνικό πρόγραμμα εκπαίδευσης εκπαιδευτών της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης  και αργότερα (2010) σχεδίασε το πρόγραμμα εκπαίδευσης εκπαιδευτών του ΕΚΔΔΑ. Ήταν μέλος του επιστημονικού συμβουλίου που επόπτευσε την πρώτη φάση λειτουργίας των Κέντρων Δια Βίου Μάθησης των ΟΤΑ. Είναι πιστοποιημένος εκπαιδευτής ενηλίκων και αξιολογητής. Συνεργάστηκε ως Καθηγητής- Σύμβουλος στο ΜΠΣ Εκπαίδευση Ενηλίκων του ΕΑΠ από τo 2001 ως το 2020. Για αρκετά χρόνια δίδαξε στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και σε προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα του Πανεπιστήμιου Μακεδονίας.

Τον Οκτώβριο του 2019 εκλέχθηκε σε θέση Επίκουρου Καθηγητή Μεθοδολογίας Εκπαίδευσης Ενηλίκων στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και ανέλαβε επίσημα τα καθήκοντά του τον Ιούλιο του 2020. Στο ΜΠΣ Εκπαίδευση Ενηλίκων του ΕΑΠ, συντονίζει τις θεματικές ενότητες ΕΚΕ-50 και ΕΚΕ-52 στις οποίες και ασκεί διδακτικό και ερευνητικό έργο.  

Έχει επιμεληθεί έναν συλλογικό τόμο για την εκπαίδευση ενηλίκων μαζί με την καθηγήτρια Katarina Popovic(Πανεπιστήμιο Βελιγραδίου). Ο συγκεκριμένος τόμος ήταν η πρώτη συμμετοχή Έλληνα επιστήμονα της εκπαίδευσης ενηλίκων στη σειρά International Issues in Adult Education από τις εκδόσεις BRILL. 

Έχει μεταφράσει πέντε (5) βιβλία για την εκπαίδευση ενηλίκων και δύο (2) για την έρευνα στις κοινωνικές επιστήμες, ενώ επίσης έχει επιμεληθεί αρκετά επιστημονικά συγγράμματα. Είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Επιστημονικής Ένωσης Εκπαίδευσης Ενηλίκων (για 10 χρόνια επιμελητής του περιοδικού Εκπαίδευση Ενηλίκων), μέλος του Δ.Σ. της Ευρωπαϊκής Ένωσης Εκπαίδευσης Ενηλίκων, μέλος του Δ.Σ. του International Hall of Fame of Adult and Continuing Education, και της ομάδας που συντονίζει την Διεθνή Ένωσης για την Μετασχηματίζουσα Μάθηση. Έχει συμμετάσχει σε πολλές οργανωτικές επιτροπές συνεδρίων για την εκπαίδευση ενηλίκων στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Από το 2016, είναι μέλος του δικτύου των  ανεξαρτήτων εθνικών εμπειρογνωμόνων που αξιολογούν, για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την πορεία των κρατών μελών, προς την υλοποίηση των στόχων της Ε.Ε. αναφορικά με την εκπαίδευση ενηλίκων.

Το 2019 η διεθνής επιστημονική κοινότητα της εκπαίδευσης ενηλίκων αναγνώρισε τη συμβολή του στην ανάπτυξη του πεδίου στην Ελλάδα και τον ενέταξε στο International Hall of Fame of Adult and Continuing Education (ο πρώτος Έλληνας του πεδίου της εκπαίδευσης ενηλίκων που λαμβάνει τη συγκεκριμένη διάκριση, Το 2019 κυκλοφόρησε το βιβλίο του Ένας διάλογος για την Εκπαίδευση Ενηλίκων (εκδ. ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ).

Θα έλεγε κανείς διαβάζοντας το βιογραφικό του κ. Κουλαουζίδη ότι δεν υπάρχει πιο κατάλληλος άνθρωπος για να μας μιλήσει για τη μετασχηματιστική εκπαίδευση.

Σήμερα λοιπόν, λίγες ημέρες πριν το Διεθνές Συνέδριο που θα διεξαχθεί στην Πάτρα, μιλάει στο thebest.gr και μας λύνει όλες τις απορίες, δίνοντας τροφή για σκέψη και προβληματισμό. 

-Συνέντευξη στη Γιώτα Κοντογεωργοπούλου-

Τι εννοούμε όταν μιλάμε για Μετασχηματιστική και Χειραφετητική Εκπαίδευση Ενηλίκων; 

Νομίζω ότι οι όροι που πρέπει να δούμε περισσότερο προσεκτικά είναι ο όρος «μετασχηματιστική» και ο όρος «χειραφετητική», γιατί η εκπαίδευση ενηλίκων είναι ένα πεδίο που περιλαμβάνει κάθε είδους μαθησιακές δραστηριότητες που απευθύνονται σε ενήλικες. Από σεμινάρια επαγγελματικής κατάρτισης μέχρι μαθήματα ζωγραφικής ή δημιουργικής γραφής σε πολιτιστικά κέντρα. Ωστόσο ο όρος μετασχηματιστική αφορά εκείνες τις μαθησιακές δραστηριότητες που έχουν ως στόχο να προκαλέσουν βαθύτερες αλλαγές στα άτομα που τις παρακολουθούν. Δηλαδή πέρα από την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων, το άτομο σε μια μετασχηματιστική μαθησιακή διεργασία αμφισβητεί, εξετάζει κριτικά και αναθεωρεί παγιωμένες και ενίοτε στερεοτυπικές αντιλήψεις που δυσκολεύουν τη ζωή του. Αυτή η αναθεώρηση οδηγεί στην χειραφέτηση δηλαδή στην απελευθέρωση από όλες εκείνες τις κοινωνικά εγκατεστημένες στερεοτυπικές και δυσλειτουργικές αντιλήψεις που ενώ φαίνεται ότι μας εξυπηρετούν τελικά μας καταπιέζουν.

 Τι είναι αυτό που καθιστά κατά τη γνώμη σας αναγκαία αυτή τη μορφή εκπαίδευσης σήμερα; Τι προσφέρει σε έναν πολίτη, πώς διευκολύνει τη ζωή του;

 Αρχικά πρέπει να σας πω ότι η εκπαίδευση ως θεσμός, ποτέ δεν κατάφερε να προβλέψει τις κοινωνικές εξελίξεις. Συνήθως η εκπαίδευση ακολουθεί τις εξελίξεις και προσπαθεί να προσαρμοστεί σε αυτές ενώ στην πραγματικότητα θα έπρεπε να τις προβλέπει και να τις προδιαγράφει. Το τυπικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν προετοιμάζει τους αυριανούς ενήλικες για τον κόσμο που έρχεται αλλά για ένα κόσμο που υπάρχει σήμερα. Από την άλλη οι άτυπες μαθησιακές δραστηριότητες (π.χ. η ανάγνωση ιστοσελίδων) πολλές φορές δεν βοηθούν την ανάπτυξη του ανθρώπου αλλά αντίθετα εγκλωβίζουν τα ενήλικα άτομα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο του οποίου τις αξίες και τις αρχές τις προσδιορίζουν άλλοι. Η μετασχηματιστική και χειραφετητική εκπαίδευση μπορεί να ενισχύσει την κριτική σκέψη των ατόμων με αποτέλεσμα αυτά να γίνουν περισσότερο έτοιμα για την οποιαδήποτε ατομική ή συλλογική αλλαγή αλλά και τους βοηθά να λαμβάνουν ενημερωμένες αποφάσεις για τη ζωή τους. Αν είχαμε όλοι μας, συμπεριλαμβάνω και τον εαυτό μου, περισσότερες ικανότητες κριτικής σκέψεις τότε οι αποφάσεις μας, τόσο οι απλές όσο και οι πιο σύνθετες, θα μπορούσαν να είναι πιο ωφέλιμες τόσο για μας όσο και για το κοινωνικό σύνολο. 

Πόσο εύκολη είναι για έναν ενήλικα σήμερα η ανταπόκριση στις αλλαγές που βιώνουμε και είναι ραγδαίες; Κατά πόσο αμύνεται σε αυτές τις αλλαγές; Τι λέει η μέχρι σήμερα εμπειρία; 

Πολύ δύσκολη! Όπως εξήγησα και πριν για να μπορέσει κανείς να ανταποκριθεί στην αλλαγή, θα πρέπει να έχει συγκεκριμένες δεξιότητες που δεν περιορίζονται απλά στις επαγγελματικές δεξιότητες έτσι ώστε για παράδειγμα να μπορεί κανείς να βρίσκει εύκολα εργασία όταν βρεθεί σε κατάσταση ανεργίας. Πιο σημαντικές είναι οι δεξιότητες ζωής όπως τις ονομάζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Οι δεξιότητες που μας βοηθούν να διαβάσουμε την πραγματικότητα πιο βαθιά, πιο κριτικά. Αλλαγές θα συμβαίνουν συνεχώς γιατί αλλιώς η ζωή θα ήταν βαρετή! Οι αλλαγές πάντα συνδέονται με κάποιου είδους τεχνολογική εξέλιξη! Στο μακρινό παρελθόν η εξέλιξη αυτή ήταν πιο αργή και έτσι η ανάγκη προσαρμογής λιγότερο άμεση. Σήμερα δεν προλαβαίνουμε να μάθουμε ποιες είναι οι εξελίξεις! Άρα χρειάζεται ανοικτή και κριτική σκέψη ώστε να αντιλαμβανόμαστε τι συμβαίνει, ποιον εξυπηρετεί αυτό που συμβαίνει και να παίρνουμε ενημερωμένες αποφάσεις.

Συναρτάται η μετασχηματιστική εκπαίδευση με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής και πώς;

Αυτή είναι μια καλή και πρωτότυπη ερώτηση! Η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχουν εμπεριστατωμένες και μακροχρόνιες μελέτες που να μας δείχνουν ότι αυτό σίγουρα συμβαίνει. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές δημοσιεύσεις που μας δείχνουν ότι υπάρχει θετική σχέση. Κοιτάξτε ένα παράδειγμα από τη δική μου ζωή. Πριν από χρόνια βρέθηκα αντιμέτωπος με μια διάγνωση. Μια ιατρική διάγνωση μιας σπάνιας χρόνιας πάθησης. Αυτή η στιγμή είναι μια στιγμή αποπροσανατολισμού όπως λέμε στην θεωρία μετασχηματισμού. Αυτό που ήξερα ως τότε άλλαζε ριζικά. Και εδώ θα μπορούσαν να γίνουν δύο πράγματα. Ή να συνεχίσω να ζω όπως πριν και απλά να περιμένω πότε θα συμβεί πάλι κάτι ώστε να πάρω μια αγωγή ή να μάθω κάτι ώστε να αλλάξω. Να σκεφτώ τον τρόπο της ζωής μου, τις προτεραιότητές μου, να βρω πηγές μάθησης για την πάθηση, να συζητήσω με άλλες και άλλους που έχουν το ίδιο θέμα, να οργανωθώ σε μια κοινότητα ομοιοπαθών, να αναλάβουμε δράση και γενικά να αλλάξω τη βασική μου παραδοχή για το τι σημαίνει υγεία αλλά και του τι είναι τελικά σημαντικό στη ζωή μας. Εγώ έκανα το δεύτερο και αυτό ίσως να μου δώσει μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής…Αν και υπάρχει και ο παράγοντας της τύχης και των γονιδίων…Αλλά για τα τελευταία δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι. Να μάθουμε όμως και να αλλάξουμε μπορούμε!

Σε ποιο σημείο βρίσκεται σήμερα  η Ελλάδα σε σχέση με άλλες χώρες σε ό,τι αφορά τη μετασχηματιστική εκπαίδευση;

Η μετασχηματιστική εκπαίδευση αφορά όλες τις βαθμίδες. Αλλά εγώ δεν είμαι ειδικός για όλες παρά μόνο για την εκπαίδευση ενηλίκων. Νομίζω πρέπει να μιλάμε για όσα ξέρουμε. Η χώρα μας κάνει πολλά βήματα μπροστά, αλλά και πολλά πίσω. Για παράδειγμα ιστορικά τη δεκαετία του 1980 ο θεσμός της Λαϊκής Επιμόρφωσης ήταν ένα καλό παράδειγμα μετασχηματιστικής και χειραφετητικής εκπαίδευσης. Πρόσφατα ο θεσμός των Κέντρων Δια Βίου Μάθησης των Δήμων ήταν επίσης ένα τέτοιο καλό παράδειγμα. Και οι δύο αυτοί θεσμοί αδρανοποιήθηκαν και τελικά καταργήθηκαν λόγω συγκεκριμένων πολιτικών επιλογών που γίνονται μάλλον από αφέλεια και όχι από σκοπιμότητα. Θέλω να πιστεύω ότι δεν υπάρχει κυβέρνηση που να μη θέλει την ολοκληρωμένη ανάπτυξη των πολιτών της ώστε αυτοί να είναι ενεργοί πολίτες που σκέφτονται κριτικά. Σε σχέση με τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες είμαστε πολύ πίσω γενικά στην συμμετοχή σε δράσεις εκπαίδευσης ενηλίκων. Οι χώρες του Βορρά είναι εκείνες που πρωταγωνιστούν. Εκεί τα λαϊκά σχολεία, οι δημοτικές δομές και όλα αυτά που τελικά λειτουργούν από κάτω προς τα πάνω είναι κοινωνικοί θεσμοί που καμία κυβέρνηση ποτέ δεν αλλάζει. Αντίθετα χρηματοδοτεί τέτοιες δράσεις. Στην Ελλάδα δεν έχουμε εθνική στρατηγική για την εκπαίδευση ενηλίκων. Τελευταία μοιάζει ότι το μόνο που ενδιαφέρει είναι η επαγγελματική κατάρτιση που αναμφισβήτητα είναι σημαντική και πρέπει να είναι σε προτεραιότητα. Αλλά είμαστε μόνο εργαζόμενες και εργαζόμενοι; «Εξαρτήματα» μιας μηχανής που λέει και το γνωστό τραγούδι; Ή είμαστε κάτι περισσότερο;

Ποια χώρα εκτιμάτε ότι έχει κάνει τα μεγαλύτερα βήματα σε αυτό τον τομέα; 

Υπηρέτησα σχεδόν 10 χρόνια στην ομάδα των 27 εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που εκτιμούσε την πορεία των χωρών της Ε.Ε. σε σχέση με τους στόχους για τη συμμετοχή των ενηλίκων στην εκπαίδευση γενικά. Σε αυτόν τον τομέα υπάρχουν χώρες που έχουν κάνει σπουδαίες προσπάθειες. Όλες οι σκανδιναβικές χώρες αλλά και η Ιρλανδία και η Σλοβενία εδώ δίπλα μας. Τελευταία και η Κύπρος έχει διαμορφώσει εθνική στρατηγική. Νομίζω όμως ότι τα καλύτερα παραδείγματα μπορεί να τα βρει κανείς σε χώρες όπως η Σουηδία, η Δανία και η Νορβηγία. 

Τι  θεωρείτε ότι πρέπει να γίνει άμεσα ώστε να μπορούμε να κάνουμε λόγο για ουσιαστικό  «πέρασμα» στην μετασχηματιστική εκπαίδευση στη χώρα μας;

 Αρχικά θεωρώ ότι χρειάζεται να κατανοήσουν οι πολιτικοί μας ηγέτες ότι η εκπαίδευση ενηλίκων είναι κάτι πολύ σημαντικό γιατί αφορά στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής των πολιτών. Μακάρι να είμασταν πάντα παιδιά…αλλά είμαστε περισσότερο ενήλικες… Από την άλλη για να πετύχει κάτι και να έχει διάρκεια πρέπει να υπάρχει συναίνεση. Και για να υπάρξει συναίνεση πρέπει να γίνει διάλογος. Πραγματικός διάλογος όχι προσχηματικός γιατί στο δεύτερο είδος είμαστε πρωταθλητές. Και σε έναν τέτοιο διάλογο για την εκπαίδευση ενηλίκων και ειδικά για την μετασχηματιστική εκπαίδευση ενηλίκων είναι σημαντικό πέρα από τους κοινωνικούς εταίρους, τους πανεπιστημιακούς και την κυβέρνηση να λάβουν μέρος και οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών που συνήθως αγνοούνται! Υπάρχουν οργανώσεις πολιτών στη χώρα μας που ασχολούνται εμμέσως πλην σαφώς με τη μετασχηματιστική μάθηση σε διάφορους τομείς όπως η πράσινη μετάβαση – που αποτελεί και Ευρωπαϊκή πρόκληση. Δείτε για παράδειγμα τους κύκλους μάθησης για την κυκλική οικονομία στο site της https://incommon.gr/el/ - δείτε την ανάπτυξη μεθόδων δημοκρατικού διαλόγου που κάνει το Ελληνικό Κέντρο Σοσιοκρατίας (www.sociocracy.gr), ή τις εθελοντικές δράσεις που κάνει στην Πάτρα η οργάνωση ΑΣΤΟ https://astopatras.gr/.  Όλες αυτές οι οργανώσεις πρέπει να συμμετέχουν σε έναν εθνικό διάλογο για την στρατηγική της εκπαίδευσης ενηλίκων στη Ελλάδα. Μιλάμε για έναν διάλογο με χρονικό βάθος. Από τον διάλογο θα προκύψει η στρατηγική για μια γενική εκπαίδευση ενηλίκων που θα αφορά όλες τις ανθρώπινες κοινωνικές και ατομικές δραστηριότητες. Γενικά να θυμάστε ότι αν περιορίσουμε την εκπαίδευση ενηλίκων μόνο σε ότι συμβαίνει στο χώρο της επαγγελματικής κατάρτισης τότε δε θα πρέπει να διαμαρτυρόμαστε για κοινωνικά φαινόμενα που μας ενοχλούν όπως η ξενοφοβία, τα fake news, οι γυναικοκτονίες και άλλα παρόμοια που είναι στην επικαιρότητα. Όλα αυτά τα φαινόμενα έχουν τη ρίζα τους και σε στερεοτυπικές αντιλήψεις που πρέπει να συζητηθούν, να αμφισβητηθούν και να αλλάξουν. Αυτό είναι ζήτημα μετασχηματιστικής μάθησης. 

Με τι ασχολείται το Εργαστήριο Βιογραφικής Μάθησης και Μετασχηματιστικής Εκπαίδευσης Ενηλίκων; Ποιο είναι το ερευνητικό του πεδίο; 

 Το Εργαστήριο ιδρύθηκε στη Σχολή Ανθρωπιστικών Επιστημών του ΕΑΠ μετά από ενέργειες που κάναμε με τον συνάδελφο Δρ. Ζαχαρία Παληό που είναι και ο Διευθυντής του σήμερα. Το εργαστήριο αναπτύσσει δράσεις που μελετάνε ακριβώς τις μαθησιακές εκείνες δραστηριότητες που είναι δυνατό να προκαλέσουν αλλαγή όχι μόνο σε γνώσεις και δεξιότητες αλλά στις αντιλήψεις μας για την ίδια τη ζωή. Συμμετέχουμε σε Ευρωπαϊκά Έργα Erasmus+ αλλά και εκπονούμε ανεξάρτητες έρευνες στο πλαίσιο διδακτορικών ή μεταδιδακτορικών σπουδών. Το ερευνητικό μας πεδίο είναι το σύνολο της εκπαίδευσης ενηλίκων. Για παράδειγμα αυτή την περίοδο υλοποιούμε με χρηματοδότηση του ΕΑΠ μια πολύ σημαντική έρευνα για την εκπαίδευση στα καταστήματα κράτησης ενηλίκων. Ένα πεδίο εκπαίδευσης που δεν το πολύ δίνουμε σημασία επειδή είναι εντός των τειχών ενώ εμείς – οι πολλοί – είμαστε εκτός. Αλλά αγνοούμε ότι υπάρχει υπερβολικά μεγάλη συσχέτιση μεταξύ επιπέδου εκπαίδευσης και παραβατικής συμπεριφοράς! Εκτός αν υπάρχει η αίσθηση ότι στις φυλακές βρίσκονται μορφωμένοι και καλλιεργημένοι πολίτες που δεν είχαν κάτι καλύτερο να κάνουν και σκέφτηκαν να παρανομήσουν! Η έρευνα θα δείξει και τα καλά παραδείγματα που συμβαίνουν στη χώρα μας. Γιατί έχουμε και περιπτώσεις που στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας των καταστημάτων κράτησης γίνονται μικρά θαύματα…Αλλά ποιος τα αναφέρει αυτά; Ε εμείς θα τα δείξουμε αυτά αλλά και άλλα. Το Εργαστήριό μας και εγώ προσωπικά συμμετείχα σε μια άλλη δράση που δημιούργησε Σχολές Γονέων μέσα στις φυλακές. Και επίσης συμμετέχουμε σε ένα πρόγραμμα για την μάθηση που μπορεί να συμβάλει στην πράσινη μετάβαση. Το πρόγραμμα λέγεται TALE και είναι στο ξεκίνημά του, αλλά περιμένουμε πολλά και από αυτό. Περισσότερα στην ιστοσελίδα του εργαστηρίου https://btlearnlab.eap.gr/

 Τι εννοούμε όταν μιλάμε για εκπαιδευτική βιογραφία; 

Μιλάμε για το σύνολο των εμπειριών της ζωής μας που αφορούν τη συμμετοχή μας σε μαθησιακές δράσεις είτε στο πλαίσιο της τυπικής εκπαίδευσης (σχολείο, κ.λπ.) ή σε πλαίσιο άτυπων δραστηριοτήτων.  Η έρευνα της εκπαιδευτικής βιογραφίας είναι μια ερευνητική μέθοδος που μελετά όλες αυτές τις εμπειρίες ώστε να γίνει κατανοητός ο τρόπος που τελικά διαμορφώνεται το πλαίσιο αναφοράς μας, στο οποίο στηριζόμαστε για να λάβουμε αποφάσεις, όπως για παράδειγμα η συμμετοχή μας σε ένα κοινωνικό κίνημα, ή σε ένα σεμινάριο ή και άλλα πράγματα. Γενικά η βιογραφική έρευνα είναι κάτι που ενδιαφέρει το εργαστήριό μας και μένα προσωπικά, αν και είμαι μαθηματικός, δηλαδή για πολλά χρόνια λάτρευα τους αριθμούς μέχρι να ανακαλύψω ότι υπάρχουν πράγματα που δεν ποσοτικοποιούνται αλλά τελικά μας διαμορφώνουν περισσότερο.

Θεωρείστε ως το πρόσωπο που καθοδήγησε τη διεθνοποίηση της ελληνικής κοινότητας εκπαίδευσης ενηλίκων. Έχετε σχεδιάσει μάλιστα και  το διαπιστευμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης για τους εκπαιδευτές του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης. Τι είναι σας οδήγησε στο συγκεκριμένο πεδίο ενασχόλησης; Τι κέντρισε το ενδιαφέρον ενός μαθηματικού σε αυτό;

Ξεκίνησα τη διαδρομή μου από ένα από τα καλύτερα σχολεία επαγγελματικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, την Αμερικάνικη Γεωργική Σχολή Θεσσαλονίκης. Αρχικά ως καθηγητής μαθηματικών, αλλά για να συμπληρώσω ώρες πλήρους απασχόλησης εργάστηκα στο τμήμα δια βίου μάθησης της Σχολής που τότε τη δεκαετία του 1990 ασχολείτο με την εκπαίδευση των ενηλίκων κατοίκων της υπαίθρου. Εκεί ανακάλυψα τη μαγεία της εκπαίδευσης ενηλίκων και αποφάσισα μετά από προτροπή του τότε προϊσταμένου μου του Δημήτρη Μιχαηλίδη, να κάνω μεταπτυχιακές σπουδές. Ήμουν τυχερός ή μάλλον ευλογημένος που σε αυτή μου την πορεία βρέθηκα στο Πανεπιστήμιο του Surrey όπου δίδασκε ο πιο σπουδαίος στοχαστής του πεδίου μας ο Peter Jarvis με τον οποίο γίναμε φίλοι. Στη συνέχεια έτυχε να δω μια πρόσκληση του ΕΑΠ για συνεργαζόμενο προσωπικό και χωρίς καμία διαμεσολάβηση, να τα λέμε αυτά, βρέθηκα στην ομάδα του ομότιμου σήμερα καθηγητή του ΕΑΠ, Αλέξη Κόκκου μαζί με σπουδαίους ανθρώπους όπως ο Δημήτρης Βεργίδης και ο Θανάσης Καραλής από το Πανεπιστήμιο Πατρών. Αυτοί οι τρεις, ο καθένας με τον τρόπο του, νομίζω διαμόρφωσαν το πεδίο στην Ελλάδα. Μαζί τους εγώ βοήθησα στο να γίνουμε ένα διεθνώς αναγνωρισμένο πεδίο. Να μας μάθουν στην Ευρώπη και την Αμερική. Και καταφέραμε πολλά! Γενικά πιστεύω ότι η εκπαίδευση ενηλίκων είναι ένα κάλεσμα. Ένα κάλεσμα να βοηθήσεις άλλους συνανθρώπους σου να προχωρήσουν μπροστά. Και για να βοηθήσεις τους άλλους δεν έχει σημασία αν είσαι μαθηματικός ή φιλόλογος…Αρκεί να είσαι καλός άνθρωπος που έλεγε και ο Peter Jarvis. Ελπίζω να ανήκω σε αυτή την κατηγορία αλλά αυτό θα το πούνε άλλοι.

Τι σημαίνει να είναι κανείς μέλος του IACΕΗOF και του ΔΣ της EAEA;
Ο οργανισμός IACEHOF (https://halloffame.outreach.ou.edu) λειτουργεί στο Πανεπιστήμιο της Οκλαχόμα και έχει ως στόχο να αναγνωρίσει τη συμβολή επιστημόνων, συγγραφέων και εκπαιδευτικών στην ανάπτυξη του πεδίου της εκπαίδευσης ενηλίκων, τιμώντας τους συμβολικά με την ανάρτηση του ονόματος και του βιογραφικού τους σε μια ειδική αίθουσα του Πανεπιστημίου. Όλα τα Hall of Fame έχουν αυτή την επιδίωξη. Το 2019 μετά από μια διαδικασία πρότασης και μετά από ομόφωνη απόφαση των μελών του IACEHOF έγινα δεκτός σε αυτόν τον οργανισμό ο οποίος αναγνώρισε  συμβολή μου στην ανάπτυξη του πεδίου στην Ελλάδα και έτσι έγινα ο πρώτος Έλληνας του πεδίου που του αποδόθηκε αυτή η τιμητική διάκριση. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και άλλοι Έλληνες που συμβάλλαν πολύ ίσως και σε πιο δύσκολες εποχές. Από την άλλη πλευρά η Ευρωπαϊκή Ένωση για την Εκπαίδευση Ενηλίκων (www.eaea.org) είναι κάτι άλλο. Είναι ένας οργανισμός που εκπροσωπεί οργανώσεις εκπαίδευσης ενηλίκων από όλη την Ευρώπη. Έχει έδρα στις Βρυξέλλες και ασκεί πολιτική πίεση για την θεσμική κατοχύρωση του πεδίου σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Συμμετέχω στο Δ.Σ. από το 2020 εκπροσωπώντας την Επιστημονική Ένωση Εκπαίδευσης Ενηλίκων που είναι το μοναδικό επιστημονικό σωματείο του πεδίου μας στην Ελλάδα με τεράστια συμβολή στην ανάπτυξη του. Η εμπειρία μου αυτή μου έχει προσφέρει μια σφαιρική άποψη για το τι συμβαίνει στο πεδίο μας σε παγκόσμιο επίπεδο και όλες τις εμπειρίες μου τις μεταφέρω στην ελληνική κοινότητα της εκπαίδευσης ενηλίκων. Φέτος μάλιστα επανεκλέχθηκα για την τρίτη και τελευταία μου θητεία.

Μιλήστε μου  για το 1ο Διεθνές Συνέδριο για την Μετασχηματιστική και Χειραφετητική Εκπαίδευση Ενηλίκων που θα φιλοξενηθεί στην  Πάτρα. Ποια είναι η στόχευση και κατά πόσο αυτό συμβάλλει στην εξωστρέφεια και τη δικτύωση;

Το συνέδριο είναι η πρώτη δράση του δικτύου για την μετασχηματιστική και χειραφετητική εκπαίδευση ενηλίκων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Έρευνα στην Εκπαίδευση Ενηλίκων (www.esrea.org). Το δίκτυο ιδρύθηκε με πρωτοβουλία δική μου και τριών συναδέλφων από το εξωτερικό. Στη συντονιστική ομάδα συμμετέχει εκτός από μένα η Alesandra Romano από το Πανεπιστήμιο της Σιένα (Ιταλία), η Dina Soeiro από το Πανεπιστήμιο της Κοϊμπρα (Πορτογαλία), και η Saskia Eschenbacher από το Πανεπιστήμιο Akkon (Γερμανία). Όλοι μας θεωρούμε ότι σε περιόδους κρίσεων - όπως η κλιματική κρίση, ο δομικός ρατσισμός, οι κοινωνικές ανισότητες και οι πανδημίες - ο μετασχηματισμός των δεδομένων τρόπων γνώσης και ύπαρξης στον κόσμο μας προσφέρει μια εξαιρετική ευκαιρία για μάθηση που μπορεί να οδηγήσει σε χειραφέτηση. Στο πλαίσιο του συνεδρίου μας, λοιπόν, θα φιλοξενήσουμε παρουσιάσεις, συζητήσεις και δραστηριότητες που έχουν ως στόχο να επαναπροσδιορίσουμε τη μετασχηματιστική και χειραφετητική εκπαίδευση ενηλίκων για να βρούμε ίσως κάποιες απαντήσεις που αφορούν στις τρέχουσες κρίσεις. Μερικά ερωτήματα που θα προσπαθήσουμε να εξετάσομε είναι το πώς μπορούμε ως κοινότητα εκπαιδευτικών, μελετητών και επαγγελματιών να επαναπροσδιορίσουμε τη μετασχηματιστική και χειραφετητική εκπαίδευση ενηλίκων για να συν-δημιουργήσουμε έναν κόσμο που έρχεται; Και ακόμη πώς μπορούμε να ανακτήσουμε την αίσθηση της αυτό-κατεύθυνσης που απαιτεί η ενηλικιότητα και επίσης να δούμε ποιοι είναι οι πιθανοί δρόμοι προς τα εμπρός; Στο συνέδριο θα συμμετέχουν περίπου 70 σύνεδροι από 30 διαφορετικά πανεπιστήμια από όλο τον κόσμο και θα παρουσιαστούν περίπου 50 επιστημονικές εργασίες. Το συνέδριο οργανώνεται υπό την αιγίδα του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου και στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Κοσμήτορα της Σχολής Ανθρωπιστικών Επιστημών, Καθηγητή Μανώλη Κουτούζη αλλά και τον Πρόεδρο της Διοικούσας Επιτροπής του ΕΑΠ, Καθηγητή Ιωάννη Καλαβρουζιώτη που αγκάλιασαν από την πρώτη στιγμή την ιδέα μου να γίνει το συνέδριο στην Πάτρα και υποστήριξαν ηθικά και υλικά αυτή την προσπάθεια.

Να υποθέσουμε ότι το Διεθνές συνέδριο θα γίνει θεσμός;

 Ναι έτσι είναι αλλά ο στόχος μας είναι να είναι ένα πραγματικά διεθνές συνέδριο και άρα να υλοποιείται κάθε χρονιά σε μια διαφορετική χώρα της Ευρώπης, αφού είμαστε ένα ευρωπαϊκό δίκτυο, και βεβαίως να επιστρέψει και στην Ελλάδα κάποτε στο μέλλον. Αλλά το ξεκίνημα γίνεται από εδώ από το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, την Πάτρα και την Ελλάδα! Και αυτό είναι σημαντικό!

Ειδήσεις Τώρα

Πανελλήνιες 2023: Ανακοινώνονται αύριο στη 1 το μεσημέρι οι βαθμολογίες

Θεσσαλονίκη: Στη ΜΕΘ η 4χρονη που την δάγκωσε οχιά

Πάτρα:"Γερό" τροχαίο- Καρφώθηκε στη γωνία Αγίου Ανδρέου και Αράτου- ΔΕΙΤΕ ΦΩΤΟ