Οι πολιτικοί μας πριν προτείνουν λύσεις για την ακρίβεια πρέπει να μας εξηγήσουν τα αίτια που τη γεννούν

Αλήθεια ποια είναι η θέση της Ελλάδας στο γενικευμένο κύμα ακρίβειας που θερίζει όλη την Ευρώπη; Υπάρχουν ιδιαιτερότητες της χώρας μας, που μετατρέπουν ένα κατά τα άλλα υπερεθνικό πρόβλημα σε ειδικό για εμάς ζήτημα;

Γιατί αν υπάρχουν εθνικοί λόγοι που επηρεάζουν την απότομη άνοδο των τιμών είναι μια ευκαιρία στον δημόσιο διάλογο να τεθούν τα ουσιαστικά ερωτήματα που αφορούν το ελληνικό ζήτημα, έστω και καθυστερημένα. 

Είναι αρκετά πειστικό, ότι το οικονομικό μοντέλο της παγκοσμιοποιημένης αγοράς ήρθε αντιμέτωπο με μια συγκυρία εξελίξεων, που κάθε μια ξεχωριστά και όλες μαζί έθιξαν τον πυρήνα αυτού του μοντέλου: Την ανεμπόδιστη διακίνηση των αγαθών και την άρση των εθνικών συνόρων στις εμπορικές συναλλαγές χάρη στην αυξημένη κινητικότητα της τεχνολογίας και του κεφαλαίου. Η πανδημία διατάραξε την εφοδιαστική αλυσίδα και τις μεταφορικές ροές με συνέπεια το παγκόσμιο δίκτυο κυκλοφορίας των προϊόντων να διαταραχτεί. Οι χώρες χωρίς αυτόνομες βιομηχανικές υποδομές να υποστηρίξουν την εφοδιαστική αλυσίδα γνώρισαν αύξηση στη ζήτηση και άρα στις τιμές. Για να αντιμετωπιστεί η κατακόρυφη αύξηση της ανεργίας λόγω της πανδημίας, οι τράπεζες έκοψαν χρήμα οδηγώντας σε περαιτέρω αύξηση των τιμών. Η ενεργειακή κρίση ως πολιτική συνέπεια του πολέμου στην Ουκρανία και η περιβαλλοντική κρίση που πλήττει ακόμα περισσότερο την αυτονομία των χωρών να υποστηρίξουν αυτόνομα τις οικονομίες τους (βλ. κρίση του ελαιόλαδου) κατέδειξαν με τραγικό τρόπο ότι το μοντέλο είναι τρωτό. 

Όμως, ο ελληνικός καπιταλισμός ιστορικά αναπτύχθηκε ακολουθώντας ένα πρότυπο ισχυρού παρεμβατικού κράτους, που οδήγησε σε έναν κρατικοδίαιτο καπιταλισμό με ισχυρή διαπλοκή. Από τον καιρό των μνημονίων επιχειρείται μέχρι και σήμερα μια προσπάθεια μετασχηματισμού του κρατικοδίαιτου καπιταλισμού σε έναν καπιταλισμό με μοχλό τον ιδιωτικό τομέα και μάλιστα με αυξημένο αν όχι κυρίαρχο, τον ρόλο του ξένου κεφαλαίου. Αυτό συνεπάγεται μαζικές ιδιωτικοποιήσεις, συρρίκνωση του Δημοσίου και λεηλασία των περιουσιακών στοιχείων και των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας («Κινεζοποίηση»).

Η «Κινεζοποίηση» όλων των χωρών του Νότου προχωράει από την Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς να τίθενται διλλήματα για την αποτυχία του μοντέλου των ελεύθερων συνόρων. Οι πιο αδύναμες χώρες θα συνεχίζουν να συνιστούν κουφάρια παραγωγής εξαγώγιμων προϊόντων για λογαριασμό των διεθνοποιημένων πολυεθνικών επιχειρήσεων. Τα μέτρα κατά της ακρίβειας που λαμβάνουν ορισμένες από αυτές (Ισπανία, Ιταλία), όπως τη μείωση του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης, η επιβολή πλαφόν στη χονδρική τιμή ενέργειας, είναι προσωρινές λύσεις, που η Ελλάδα για τους δικούς τις λόγους δεν τολμάει να υιοθετήσει, λόγω ακριβώς της παραμονής της εσωτερικής διαπλοκής της αστικής της τάξης, που συμβάλλει σε έναν ειδικό, ελληνικό «πληθωρισμό της απληστίας». Όμως, ακόμα και αν δεν υπήρχε, το πρόβλημα της ακρίβειας θα παρέμενε, σε μικρότερη μεν ένταση, αλλά σημαντική για τα λαϊκά στρώματα. 

Η μετά-μνημονίων εποχή δίνει την δυνατότητα στις χώρες του Νότου να προβάλλουν τα διαφορετικά τους πολιτικά προγράμματα με όρους επιβίωσης απέναντι στην κεντρομόλο επίθεση των Βρυξελλών και των πολυεθνικών που υποστηρίζουν. Οι οικονομικές προτάσεις της ενίσχυσης του δημόσιου χαρακτήρα των αγαθών, της μείωσης των οριζόντιων φόρων, του παρεμβατισμού στην ασυδοσία της ελευθερίας των κεφαλαίων και της τεχνολογίας, ακόμα και της επιβολής βιοηθικών φραγμών στην ανεξέλεγκτη εφαρμογή των νέων ανακαλύψεων διέρχεται μόνο μέσα από μια Ένωση μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Πολιτικά η Ελλάδα οφείλει να είναι με την Ισπανία, με την Ιταλία, με την Πορτογαλία, με τις Βαλκανικές Χώρες, σε ένα κοινό ορίζοντα συμφωνίας και δράσης. Αυτή θα μπορούσε να είναι μια εναλλακτική πρόταση ενός προοδευτικού κόμματος σε ένα δημόσιο λόγο που χάνεται στις τεχνικές λεπτομέρειες των ειδικών. Μια επιλεκτική, διεθνιστική, πολιτική αλληλεγγύη των χωρών του Νότου.

Βασίλης Μάρκου
Δικηγόρος
Νομικός εκπρόσωπος Κέντρου Διαχείρισης Έμφυλων Ανισοτήτων "Εριφύλη"