Κριτική για το Πατρινό Καρναβάλι ...του 1979- ΝΤΟΚΟΥΜΕΝΤΟ

Η τελευταία Κυριακή της Αποκριάς έχει συνδεθεί με την κορύφωση των εορτασμών του καρναβαλιού στην Πάτρα, μια παράδοση ξεφαντώματος και γλεντιού η οποία έχει ρίζες στα μέσα του 19ου αιώνα, ενώ χαρακτηριστική είναι η παρέλαση αρμάτων και η συμμετοχή δεκάδων χιλιάδων καρναβαλιστών και επισκεπτών σε αυτή τη γιορτή.

Το Αρχείο της ΕΡΤ με αφορμή τον εορτασμό της τελευταίας Κυριακής της Αποκριάς παρουσιάζει την εκπομπή:

ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΟ

ΠΑΤΡΙΝΟ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙ

Σε αυτό το επεισόδιο της σειράς Ντοκιμαντέρ «Παρασκήνιο», παραγωγής 1979 και με θέμα το Πατρινό Καρναβάλι Καρναβάλι παρουσιάζεται η ιστορία, η παράδοση αλλά και η σύγχρονη εξέλιξη του Πατρινού Καρναβαλιού.

Παρακολουθούμε πλάνα από αποκριάτικο χορό σε εσωτερικό χώρο με ορχήστρα η οποία παίζει μουσική. Ακολουθούν σκηνές χορού με μεταμφιεσμένες γυναίκες και άνδρες οι οποίοι χορεύουν μαζί τους. Πρόκειται για το έθιμο του αποκριάτικου χορού που ονομάζεται Μπουρμπούλια. Ακολούθως ο κατασκευαστής αρμάτων του καρναβαλιού Δημήτρης Βούρτσης περιγράφει διάφορα άρματα από παλαιότερα καρναβάλια και εξηγεί τα μηνύματα των αρμάτων, τις κατασκευές και την τέχνη της κατασκευής των καρνάβαλων όπως αυτή εξελίσσεται.

Ο ιστορικός Κωνσταντίνος Τριανταφύλλου μιλάει για την εξέλιξη του εορτασμού του καρναβαλιού στη νεότερη Ελλάδα από την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους, αναφέρεται στις πρώτες αντιδράσεις του εορτασμού των αποκριών σε εφημερίδες της εποχής, το νεόφερτο έθιμο από τα Επτάνησα και την υιοθέτησή τους από τους Πατρινούς. Περιγράφει την εξέλιξη του εθίμου και την  ανάδειξή του σε εορτασμό, τον σοκολατοπόλεμο, τις παρελάσεις των αρμάτων από το 1875 και έπειτα, το πρώτο άρμα που εμφανίστηκε στην Πάτρα και την εξέλιξη των κατασκευών και του εορτασμού σε δρόμους και πλατείες, τους χορούς μεταμφιεσμένων  από τα διάφορα σωματεία και τις λέσχες της πόλης των Πατρών.  Εξηγεί επίσης τα διάφορα έθιμα που συνδυάστηκαν στον τρόπο με τον οποίο μεγάλωσε το Πατρινό καρναβάλι.

Στη συνέχεια της εκπομπής κατασκευαστές αρμάτων μιλούν για τη δουλειά τους,  τους παρακολουθούμε στα εργαστήρια ενώ επεξεργάζονται τα υλικά, κατασκευάζουν και συνδέουν τμήματα σε στοιχεία αποκριάτικων αρμάτων, προχωρούν στις απαραίτητες ενέργειες και εξηγούν στην κάμερα τα διάφορα στάδια της κατασκευής. Μεταξύ άλλων παρουσιάζουν και τον βασιλιά καρνάβαλο στα πρώτα στάδια της κατασκευής του.

Μεσολαβούν πλάνα από χορό σε θέατρο, στου οποίου τα θεωρεία, μεταμφιεσμένες γυναίκες χορεύουν μαζί με άνδρες και ακούγεται να μιλάει για τα Μπουρμπούλια ο ιστορικός Κωνσταντίνος Τριανταφύλλου και να περιγράφει την πρώτη φορά που διοργανώθηκαν, ενώ ένας ηλικιωμένος άνδρας περιγράφει το έθιμο του χορού των Μπουρμπουλιών και τα διάφορα περιστατικά που έχουν παρατηρηθεί σε παλαιότερους χορούς.

Ο Γιάννης Καραλής, Πρόεδρος Ενώσεως Συντακτών Πελοποννήσου Ηπείρου και Νήσων, περιγράφει τις πρώτες εκδηλώσεις ψυχαγωγίας στην Πάτρα με χορούς και εορτασμούς σε αρχοντικά σπίτια της πόλης, αλλά και τους πρώτους χορούς μεταμφιεσμένων σε χώρους της πόλεις που αφορούσαν πρωτίστως τις πιο πλούσιες τάξεις. Περιγράφει όμως και τις εκδηλώσεις αντίστοιχες των φτωχότερων τάξεων και έπειτα τα κομιτάτα που οργανώθηκαν με δαπάνες των πιο ευκατάστατων Πατρινών για την κατασκευή αρμάτων και το θέαμα για τον απλό λαό ο οποίος δεν συμμετείχε ακόμα. Εξηγεί επίσης τις απαρχές του σοκολατοπόλεμου.

Παρακολουθούμε πλάνα από πρόβα χορωδίας, τραγουδούν υπό τη διεύθυνση μαέστρου και μαθαίνουμε για την Πατραϊκή μαντολινάτα. Αμέσως μετά βλέπουμε πλάνα σε εργαστήριο, όπου κατασκευαστές περιγράφουν την κατασκευή του άρματος και ένας άνδρας μιλάει για τη συμμετοχή στο κυνήγι του χαμένου θησαυρού και τη διασκέδαση και την ευχαρίστηση. Οι κατασκευαστές περιγράφουν τις εργασίες τους και εξηγούν πώς θα πραγματοποιηθεί το άρμα και πώς σχεδιάζουν να παρελάσουν, ενώ εξηγούν ότι έχουν αναλάβει οι ίδιοι το κόστος.

Προς το τέλος της εκπομπής η εκδότρια της εφημερίδας "Πελοπόννησος", Γιώτα Παπαγγελούτσου, μιλάει για την εποχή του ρομαντισμού στο πατρινό καρναβάλι, τους χορούς και τη σημασία των εορτασμών για τους νέους της εποχής εκείνης και ιδίως για τις κοπέλες, ενώ δεν παραλείπει να εξηγήσει πόσο έχουν αλλάξει στη σύγχρονη εποχή τα πράγματα, αλλά και να αναφερθεί ειδικά στους χορούς της Φιλαρμονικής Ορχήστρας Πατρών. Το επεισόδιο κλείνει με ένα ζευγάρι να χορεύει στο άδειο χώρο του θεάτρου και με έναν σαξοφωνίστα να παίζει μελαγχολικό σκοπό.

Σκηνοθεσία: ΛΑΚΗΣ ΠΑΠΑΣΤΑΘΗΣ

Ρεπορτάζ: ΣΠΥΡΟΣ ΒΕΡΓΟΣ

Πρώτη τηλεοπτική προβολή: 28 Φεβρουαρίου 1979

Δείτε το βίντεο εδώ