Γεωργία Μανωλοπούλου: Μιλώντας για πολιτιστικό τουρισμό και σχεδιασμό ολιστικών προγραμμάτων

Στον πολιτιστικό τουρισμό εστίασε η Γεωργία Μανωλοπούλου Μουσειολόγος, Υπ. Διδ. Πολιτιστικής Διπλωματίας- Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών, ως ομιλήτρια στο Travel West Forum.

Η ίδια παρουσιάζοντας και οπτικό υλικό μίλησε, μεταξύ άλλων για τον σχεδιασμό ολιστικών πολιτιστικών προγραμμάτων.

Όπως ανέφερε, «Τι ωραιότερη μετάβαση, από αρχιτεκτονική και ελληνικότητα να μιλήσουμε για πολιτισμό, για πολιτιστικό τουρισμό και να δούμε τι ακριβώς συμβαίνει όσον αφορά στο σχεδιασμό ολιστικών πολιτιστικών προγραμμάτων. Εδώ λοιπόν, με έναν συμβολισμό ιδιαίτερο, καθώς λίγες μέρες πριν είχαμε ένα γεγονός παγκόσμιας εμβέλειας, την αφή της φλόγας στην Ολυμπία με το άκουσμα του ολυμπιακού ύμνου από τον εθνικό ποιητή Κωστή Παλαμά, γενέτειρά του η πόλη μας, με τη στέγη γραμμάτων και τεχνών «Κωστής Παλαμάς» να είναι επισκέψιμος χώρος, στην Πάτρα».

Η κα Μανωλοπούλου ξεκίνησε την παρουσίασή της δείχνοντας ένα έκθεμα του Αρχαιολογικού Μουσείου Πατρών από τις μόνιμες συλλογές.

«Θα τολμήσω να πω μοναδικό έκθεμα σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο που δείχνει τη διεξαγωγή και έχει την απεικόνιση των καλλιτεχνικών και αθλητικών αγώνων που διεξάγονταν στην πόλη μας κατά τη ρωμαϊκή περίοδο. Βρέθηκε στην περιοχή των Υψηλών Αλωνίων» ανέφερε χαρακτηριστικά και συνέχισε:

«Με όρους λοιπόν σε ευρωπαϊκό και σε παγκόσμιο επίπεδο, νομίζω ότι είναι ξεκάθαρο πως σχετίζονται πολιτισμός, τουρισμός, ανάπτυξη αλλά και με όρους πολιτιστικής διπλωματίας. Είναι η ήπια δύναμη είναι αυτό που στο εξωτερικό αναφέρουν soft power για την πνευματική, κοινωνική και αναπτυξιακή διάσταση. Ακούσαμε φορείς και εκπροσώπους των υπουργείων να αναφέρουν και την βαθιά οικουμενική επιρροή και αποτύπωμα στην ειρήνη, ειδικά τώρα με τις έντονες γεωπολιτικές και πολεμικές συρράξεις στη Μέση Ανατολή, αλλά καθώς και συνεχίζεται ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ο πολιτισμός είναι ένα αναπτυξιακό εργαλείο, όμως θέλει τα σωστά μεθοδολογικά στρατηγικά εργαλεία ολιστικού σχεδιασμού. Υπήρξε ένα ερώτημα, τι πρέπει να κάνουμε, πώς θα συσχετίσουμε. Ακόμα και η αρχιτεκτονική, η αισθητική, βλέπουμε ότι σε ευρωπαϊκό επίπεδο, έχει συσχετιστεί με το σήμερα, με την πόλη, με τις περιφέρειες και συνδιαμορφώνει με τους πολίτες και την κοινωνία των πολιτών, με τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, νέες πολιτικές».

Όπως επεσήμανε η κα Μανωλοπούλου, «πριν δύο χρόνια επίσημα το G 20 αναφέρθηκε στην οικονομία του πολιτισμού. Αναφέρθηκε σε αυτή τη διάσταση που πλέον έχει μπει στο κομμάτι της πολιτιστικής διακυβέρνησης σε πολυεπίπεδα πεδία, τομείς διαχείρισης και ανάπτυξης ή αν θέλετε, εξέλιξης.  Έτσι λοιπόν έχουμε και πρόσφατα την διακήρυξη για την αναπτυξιακή της διάσταση. Έχουμε ένα όμως πολύ ωραίο κείμενο, το 2015 το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την προώθηση της πτυχής "κοινό αγαθό". Είναι η εμπειρία, οι μικρές στιγμές που καθορίζουν την εμπειρία με επίκεντρο τον πολίτη. Στο ψήφισμα λοιπόν προώθησης αυτής της πτυχής του κοινού αγαθού με τη σύνδεση περιφερειακών, τοπικών, ευρωπαϊκών σχεδίων ανάπτυξης αναφέρεται ρητά η συνέργεια δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, αλλά και το κομμάτι της κοινωνίας των πολιτών. Ενεργοί πολίτες που πρέπει να εκπαιδευτούν και αυτό νομίζω είναι ένα κομμάτι που στην περιοχή μας οι ίδιοι οι πολίτες, οι ίδιοι φορείς πρέπει να πιστέψουμε την αναπτυξιακή διάσταση του πολιτισμού στο κομμάτι της πολιτιστικής βιομηχανίας, του πολιτιστικού τουρισμού, της δημιουργίας.

Υπάρχει και σύγχρονος πολιτισμός, υπάρχει και σύγχρονη δημιουργία και αφήνει αποτύπωμα  και στην περιοχή μας, αλλά και σε όλες τις υπόλοιπες περιοχές.  Η δύναμη λοιπόν της συνέργειας είναι στο επίκεντρο. Έχουμε εκπαιδευτεί, υπάρχουν υποδομές, υπάρχουν τα στρατηγικά εργαλεία, αλλά όλα αυτά στέκουν απομονωμένα. Πρέπει να μάθουμε στη δυναμική των συνεργειών, στη συμμετοχική πολιτιστική διακυβέρνηση, περιφέρειες, δημόσια διοίκηση, η τοπική αυτοδιοίκηση και βέβαια η κοινωνία των πολιτών. 

Πρέπει, για να έχουμε ένα ολιστικό στρατηγικό σχεδιασμό,  το αξιακό κομμάτι να είναι πολύ σημαντικό και σταθερό. Η εδαφική συνοχή, η περιβαλλοντική, η οικονομική, η κοινωνική, οι  συνέργειες και το τρίπτυχο που αναφέρθηκε και πριν, λειτουργικότητα, βιωσιμότητα και αξιολόγηση. Πάμε όμως να δούμε ποιος είναι ο κύκλος αυτής της πολιτιστικής στρατηγικής; Ο σχεδιασμός αναφέρθηκε και στο κομμάτι του αθλητισμού. Τα βήματα είναι σχεδιασμός, οικοδόμηση και βέβαια η λειτουργία.  Η σύγχρονη ροή- δημιουργία, η τοπική παραγωγή και οι άνθρωποι που πάντα είναι το επίκεντρο και αυτή την εμπειρία, αυτό το βίωμα αυτό θέλουμε να μεταφέρουμε είτε είναι επισκέπτης, είτε είναι ένας άνθρωπος που φιλοξενούμε ή βρίσκεται στην πόλη μας. Έχουμε τις υποδομές, γίνεται η ανάδειξη, γίνεται η συντήρηση, αλλά όταν είναι απομονωμένα και τα μνημεία της φύσης και του πολιτισμού, όταν δεν μπαίνουν τα εργαλεία μάρκετινγκ, συνδέονται όπως είπαμε με το επιχειρείν, έχουμε μετά τη διακυβέρνηση. Η ένταξη των μνημείων και των μουσείων στη σύγχρονη ζωή, στο τώρα, στην καθημερινότητά μας. Εκπαιδεύουμε τους πολίτες, εκπαιδεύουμε τους πολίτες του μέλλοντος. Η συνδιαμόρφωση λοιπόν μιας ολιστικής πολιτιστικής πολιτικής πρέπει να ξεκινήσει και θα αναφερθώ για την πόλη μου, την Πάτρα, καθώς έχουμε ανοίξει τη συζήτηση πολλά χρόνια πριν για τη δημιουργία της δυνατής πολιτιστικής ταυτότητας.

Οι συζητήσεις έχουν ανοίξει πάνω από 30 χρόνια. Δεν υπάρχει ένας επίσημος πολιτιστικός χάρτης με τη σύμπραξη όλων των φορέων που να δίνει τα 10,  τα 15 σημεία που έχουν αρχιτεκτονικό, καλλιτεχνικό και πολιτιστικό αποτύπωμα στην πόλη για κάποιον επισκέπτη.  Υπήρχε η πρόταση τέτοια εποχή πέρυσι στο πλαίσιο της Διεθνούς ημέρας μουσείων να υπάρχει στο δίκτυο μουσείων, δημόσιων και ιδιωτικών που υπάρχουν στην περιοχή και να αρχίσει μια συνδιαμόρφωση και στη διοργάνωση παράλληλων δράσεων εντός και εκτός των τειχών».

Όπως εξήγησε η κα Μανωλοπούλου, «τα μουσεία αλλάζουν, ο νέος αναθεωρημένος ορισμός λέει "ναι" ξεκάθαρα στην υπηρεσία της κοινωνίας, με προαγωγή της βιοποικιλότητας, της ποικιλομορφίας και αναφέρεται ρητά η αναπτυξιακή τους διάσταση. Η ευζωία, η απόλυτη συσχέτιση και αλληλεπίδραση με τους στόχους των Ηνωμένων Εθνών για τα 2030 αλλάζουν τον κόσμο, μεταφέρουν αυτό το πολιτιστικό αποτύπωμα, εκπαιδεύουν και ευαισθητοποιούν στο μεγάλο κομμάτι που τώρα παρακολουθούμε στο πρόβλημα με την περιβαλλοντική κρίση και πλέον βλέπουμε και τα αποτελέσματα. Βιωσιμότητα, λοιπόν, σχετίζεται άμεσα με  μουσεία, εκπαίδευση και συνοχή, καινοτομία και βέβαια δεν θα μπορούσα να μην αναφέρω μια καλή πρακτική από μουσείο, το Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών, όπου εργάζομαι.

Είναι οι πράσινες πολιτιστικές διαδρομές και η μετάβαση από τις υποδομές και τη συσχέτιση μνημείων, μουσείων, υποδομών, ανθρώπων σε ένα ενιαίο οδικό άξονα και συνομιλίας με τη φύση, με τις ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, με ιδιαίτερες κοινότητες και διαφορετικό αποτύπωμα με δράσεις εκτός των τειχών και εντός.

Σχετίζεται με την προώθηση του πολιτισμού ειρήνης, τη συσχέτιση μουσείο- πόλη- μνημείο και εδώ θα ήθελα να κλείσω και αν είχαμε τη δυνατότητα, ίσως ενδεχομένως αργότερα να βλέπαμε αυτή τη διαδρομή στην πολιτιστική ταυτότητα της πόλης, όχι μόνο στα αρχαιολογικά, το αρχιτεκτονικό διαχρονικό αποτύπωμα του κεντρικού ιστού της Πάτρας, όπως έχει αποδοθεί και όπως συνεργαστήκαμε στο διακρατικό πρόγραμμα εδαφικής συνεργασίας. Φτιάξαμε το βίντεο όπου δείχνουμε σε όλους τους επισκέπτες, στις ξένες αντιπροσωπείες σε διεθνείς οργανισμούς, σε εκπαιδευτικά προγράμματα erasmus και ανοιχτά προς το κοινό. Φτιάξαμε το χάρτη με τα 15 σημεία με 3 παράλληλες διαδρομές και ένα πρωτότυπο και καινοτόμο έργο που έχει όλο τα μνημεία της πόλης, σύγχρονης, αρχαίας και σε συσχέτιση με τα ψηφιδωτά και τα εκθέματα του μουσείου σε ένα υλικό που αυτή τη στιγμή υπάρχει και βρίσκεται στο διαδίκτυο.

Η συνδιαμόρφωση είναι το θέμα, η δυνατή ταυτότητα και η αναπτυξιακή διάσταση βέβαια, στο κομμάτι του πολιτιστικού τουρισμού».