Τα μικρά και μεγάλα ρεκόρ του Ευρωπαϊκού πρωταθλήματος

Ο Κριστιάνο Ρονάλντο Ρονάλντο είναι έτοιμος να γράψει ακόμη μία χρυσή σελίδα στο βιβλίο της τεράστιας καριέρας του. Έχοντας κλείσει τα 39, θα γίνει ο πρώτος παίκτης στην ιστορία του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος που θα έχει πάρει μέρος σε 6 τουρνουά.

Η αρχή έγινε το 2004, στην πατρίδα του την Πορτογαλία όμως η ομάδα του ηττήθηκε στον τελικό από την εκπληκτική τότε Ελλάδα με 1-0.
Ακολούθησαν οι διοργανώσεις του 2008, του 2012, του 2016, στο οποίο οι Ίβηρες αναδείχθηκαν πρωταθλητές Ευρώπης και του 2020.

Πίσω από τον CR7, βρίσκονται οι συμπαίκτες του Πέπε Φερέιρα και Ρούι Πατρίσιο, που θα αγωνιστούν για 5η φορά σε Euro, αρχής γενομένης από το 2008.

Το 5ο του τουρνουά θα γράψει και ο εμβληματικός αρχηγός της Κροατίας Λούκα Μόντριτς, ενώ τον ίδιο αριθμό έχει και ο άλλοτε αρχηγός της Ισπανίας Ίκερ Κασίγιας, ο οποίος όμως σε δύο τουρνουά (2000, 2016) βρίσκονταν στο ρόστερ της «ρόχα» χωρίς να αγωνιστεί σε κάποιο ματς.

Ο Ρονάλντο είναι κάτοχος ακόμη τεσσάρων σπουδαίων επιδόσεων. Έχει πάρει μέρος στα περισσότερα ματς τελικής φάσης Euro, συνολικά 25 (από 19 έχουν δύο Πορτογάλοι, ο Πέπε Φερέιρα και ο Ζοάο Μουτίνιο), είναι ο πρώτος σκόρερ στην ιστορία του θεσμού με 14 γκολ συνολικά και ο μοναδικός που έχει σκοράρει και στα 5 προηγούμενα τουρνουά που πήρε μέρος. Παράλληλα, έχει τα περισσότερα παιχνίδια, συνολικά 16, ως αρχηγός της ομάδας.

Οι 10+2 Ισπανοί και ο… Μπόνοφ
Μια 10άδα Ισπανοί κατέχουν από κοινού τις περισσότερες κατακτήσεις του τροπαίου, από 2 έκαστος. Ήταν εκείνοι που αγωνίστηκαν στις δύο σερί επιτυχίες της «ρόχα», το 2008 και το 2012.
Πρόκειται για τους Ίκερ Κασίγιας, Άλβαρο Αρμπελόα, Σέρχιο Ράμος, Τσάμπι Αλόνσο, Τσάβι Ερνάντεθ, Σεσκ Φάμπρεγας, Σάντι Καθόρλα, Αντρές Ινιέστα, Νταβίντ Σίλβα και Φερνάντο Τόρες.
Μαζί τους βρέθηκαν, χωρίς να πάρουν μέρος σε κάποιο παιχνίδι των δύο τουρνουά, ο Πέπε Ρέινα και ο Ραούλ Αλμπιόλ.
Την ίδια… τύχη είχε και ο Ράινερ Μπόνοφ, που δεν κατέγραψε συμμετοχή, αλλά ήταν στο ρόστερ της πρωταθλήτριας Δυτικής Γερμανίας το 1972 και το 1980.

Το απίθανο ρεκόρ… του Μανταντά
O Γάλλος Στιβ Μανταντά είναι κάτοχος μιας επίδοσης, που δεν θα ήθελε κανείς στην καριέρα του. Ο «ισόβιος» τερματοφύλακας της Ολιμπίκ Μαρσέιγ είναι ο μοναδικός παίκτης στην ιστορία του Euro, που συμπεριλήφθηκε 4 φορές στο ρόστερ των «τρικόλόρ» και δεν κατέγραψε συμμετοχή.
Τόσο ο Ραϊμόν Ντομενέκ (2008), όσο ο Λοράν Μπλαν (2012) και ο Ντιντιέ Ντεσάν (2016, 2020) δεν έδωσαν έστω ένα λεπτό συμμετοχής στον Μανταντά που βρίσκονταν στη «σκιά» αρχικά του Γκρεγκορί Κουπέ και στη συνέχεια του Ούγκο Γιορίς.

Τα «καθαρά σεντόνια»
Δύο τερματοφύλακες κατάφεραν να διατηρήσουν ανέπαφη την εστία τους σε 5 συνεχόμενα παιχνίδια, ο Ισπανός Ίκερ Κασίγιας (2012) και ο Άγγλος Τζόρνταν Πίκφορντ (2020).
Ο Ίκερ Κασίγιας (2004-2012) και ο Ολλανδός Έντβιν φαν ντερ Σαρ (1996-2008) έχουν τα περισσότερα «καθαρά σεντόνια», από 9 ο καθένας.
Ο Κασίγιας κατέχει το ρεκόρ απαραβίαστης εστίας σε λεπτά. Το 2012 ο «Άγιος Ίκερ» κράτησε για 509 λεπτά το μηδέν για την Ισπανία, ενώ είναι ο ένας από τους τέσσερις τερματοφύλακες που δέχθηκε μόλις ένα γκολ σε μία διοργάνωση, αλλά σε 6 αγώνες.
Από μόλις ένα γκολ, αλλά σε 4 αγώνες, δέχθηκαν οι Ιταλοί Ντίνο Τζοφ (1980), Τζανλουίτζι Μπουφόν (2016) και ο Νορβηγός Τόμας Μίρε, αλλά σε 3 αγώνες (2000).
Τα περισσότερα γκολ δέχθηκε ο Τσέχος Πετρ Τσεχ, συνολικά 21 σε 14 αγώνες (2004-2016) και ακολουθεί ο Δανός Πέτερ Σμάιχελ με 20 γκολ σε 13 ματς (1992-2004).
Τα περισσότερα γκολ σε ένα τουρνουά, συνολικά 13 σε 4 αγώνες, δέχθηκε ο Γιουγκοσλάβος Ίβιτσα Κράλι (2000). Ο ίδιος δέχθηκε και τα περισσότερα γκολ σε έναν αγώνα, στην ήττα της Γιουγκοσλαβίας από την Ολλανδία με 6-1 (2000).

Το ασύλληπτο σερί του Πλατινί
Η Γαλλία κατέκτησε για πρώτη φορά το Euro το 1984 με απόλυτο πρωταγωνιστή τον Μισέλ Πλατινί. Ο αρχηγός των «τρικολόρ» σκόραρε και στα 5 παιχνίδια που έδωσε η ομάδα του, επίδοση που παραμένει ακατάρριπτη, όπως και τα 9 γκολ που σημείωσε στη διοργάνωση.
Παράλληλα, ο Πλατινί είναι ο μοναδικός παίκτης που πέτυχε δύο χατ τρικ (από τα συνολικά 8 στην ιστορία του Euro), στην ίδια διοργάνωση μάλιστα (1984), ενώ είναι εκείνος που σημείωσε το γρηγορότερο χατ τρικ, σε 18 λεπτά, στον αγώνα Γαλλία - Γιουγκοσλαβία 3-2.

Ο Τόρες των τελικών
Ο Φερνάντο Τόρες υπήρξε χαρισματικός σκόρερ. Ο Ισπανός σέντερ φορ είναι ο μοναδικός παίκτης που πέτυχε από ένα γκολ σε δύο τελικούς, συνεχόμενους και νικηφόρους για τη «ρόχα» (2008, 2012).
Τρεις Γερμανοί σκόραραν από 2 φορές σε έναν τελικό, ο Γκερντ Μίλερ (1972), ο Χορστ Χρούμπες (1980) και ο Όλιβερ Μπίρχοφ (1996). Και στους τρεις τελικούς η Γερμανία κατέκτησε το τρόπαιο.
Ένας άλλος Γερμανός, ο Ντίτερ Μίλερ, είναι ο μοναδικός που πέτυχε χατ τρικ έχοντας μπει ως αλλαγή. Συνέβη στον αγώνα Δυτική Γερμανία - Γιουγκοσλαβία 4-2 στην παράταση (1976). Ήταν και ο πρώτος που σημείωσε 3 γκολ σε έναν αγώνα τελικής φάσης Euro.
Ο τελευταίος που πέτυχε χατ τρικ ήταν ο Ισπανός Νταβίντ Βίγια στο 4-1 επί της Ρωσίας (2008).
Δεν υπάρχει παίκτης που να έχει σκοράρει περισσότερες από 3 φορές στον ίδιο αγώνα.

Τα γρήγορα «πιστόλια»
Ο Ρώσος Ντμίτρι Κιριτσένκο σημείωσε το πιο γρήγορο γκολ σε τελική φάση Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος. Σκόραρε στο 68ο δευτερόλεπτο της αναμέτρησης Ρωσία - Ελλάδα 2-1 (2004).
Στο 81ο δευτερόλεπτο του αγώνα Σουηδία - Πολωνία 3-2 (2020) σκόραρε για τους Σκανδιναβούς ο Εμίλ Φόρσμπεργκ. Ήταν το δεύτερο γρηγορότερο γκολ του Euro.
Ο Χουάν Κάρλος Βαλερόν είναι ο παίκτης που πέτυχε το γρηγορότερο γκολ μπαίνοντας ως αλλαγή στο ματς. Ο Ισπανός μέσος χρίστηκε σκόρερ μόλις 39 δευτερόλεπτα μετά την είσοδό του στο νικηφόρο με 1-0 ματς της «ρόχα» κόντρα στη Ρωσία (2004).
Ο συμπατριώτης του Φεράν Τόρες σκόραρε 44 δευτερόλεπτα μετά την είσοδό του στο ματς Ισπανία - Σλοβακία 5-0 (2020).
Ο Λουκ Σο είναι ο σκόρερ του γρηγορότερου γκολ σε τελικό. Ο Άγγλος αμυντικός άνοιξε το σκορ σε βάρος της Ιταλίας στο 116ο δευτερόλεπτο, αλλά στο τέλος το τρόπαιο του 2020 πήγε στα χέρια των παικτών της «σκουάντρα ατζούρα», που ήταν πιο ψύχραιμοι και εύστοχοι στη διαδικασία των πέναλτι.
Το πιο γρήγορο αυτογκόλ σημείωσε ο Ελβετός Ντένις Ζακάρια, στο 8’ του προημιτελικού με την Ισπανία το 2020, με τη «ρόχα» να παίρνει την πρόκριση στη διαδικασία των πέναλτι.

Οι παλιοί είναι αλλιώς, αλλά οι νέοι είναι ωραίοι
Η Γιουγκοσλαβία που αγωνίστηκε στον πρώτο τελικό εναντίον της Ιταλίας (1-1) το 1968 αποτελεί την ομάδα με τον μικρότερο μέσο όρο ηλικίας σε τελική φάση Euro. Η εντεκάδα που παρέταξε ο Ράικο Μίτιτς είχε μέσο όρο τα 23,3 χρόνια.
Αντίθετα η γηραιότερη εντεκάδα που εμφανίστηκε ήταν εκείνη της Ιταλίας στη νίκη με 2-0 εναντίον του Βελγίου το 2016. Ο μέσος όρος ηλικίας της ομάδας που παρέταξε ο Αντόνιο Κόντε ήταν τα 31,5 χρόνια.
Ο πιο νέος παίκτης που αγωνίστηκε σε Euro είναι ο Πολωνός Κάσπερ Κοζλόβσκι στην προηγούμενη διοργάνωση. Ήταν τότε 17 ετών και 246 ημερών.
Ο πιο μεγάλος ήταν ο Ούγγρος τερματοφύλακας Γκάμπορ Κίραλι, ο οποίος έπαιξε σε ηλικία 40 ετών και 86 ημερών (2016), ρεκόρ που αναμένεται να σπάσει στη φετινή διοργάνωση ο Πέπε Φερέιρα. Ο Πορτογάλος αμυντικός έχει κλείσει τα 41(!).
Ο Ελβετός Γιόχαν Φονλάντεν είναι ο πιο νέος σκόρερ, βρήκε δίχτυα σε ηλικία 18 ετών και 141 ημερών (2004).
Ο γηραιότερος σκόρερ είναι ο Αυστριακός Ίβιτσα Βάστιτς. Σκόραρε σε ηλικία 38 ετών και 257 ημερών. Το ρεκόρ θα πέσει φέτος, αφού θεωρείται απίθανο να μην σκοράρει ο Κριστιάνο Ρονάλντο, που έχει κλείσει τα 39 του.
Δύο Ιταλοί είναι ο πιο μικρός και ο πιο μεγάλος ηλικιακά σκόρερ των τελικών. Ο Πιέτρο Αναστάζι σκόραρε σε ηλικία 20 ετών και 64 ημερών σε βάρος της Γιουγκοσλαβίας και ο Λεονάρντο Μπονούτσι σημείωσε γκολ σε βάρος της Αγγλίας στην προηγούμενη διοργάνωση σε ηλικία 34 ετών και 71 ημερών.
Ο νεαρότερος που πέτυχε χατ τρικ είναι ο Γερμανός Ντίτερ Μίλερ, σε ηλικία 22 ετών και 77 ημερών (1976) και ο Γάλλος Μισέλ Πλατινί ο πιο μεγάλος σε ηλικία 28 ετών και 364 ημερών (1984).
Ο Πορτογάλος Ρενάτο Σάντσες είναι ο νεαρότερος παίκτης που μετείχε σε τελικό, σε ηλικία 18 ετών και 327 ημερών (2016) και ο Γερμανός Γενς Λέμαν ο γηραιότερος, σε ηλικία 38 ετών και 232 ημερών (2008).
Ο Σάντσες είναι φυσικά και ο νεαρότερος παίκτης που κατέκτησε το τρόπαιο (2016) και ο συμπαίκτης του Ρικάρντο Καρβάλιο είναι ο γηραιότερος, σε ηλικία 38 ετών και 53 ημερών.
Ο Ιταλός Τζουζέπε Μπέργκομι είναι ο πιο νέος σε ηλικία αρχηγός ομάδας που εμφανίστηκε σε Euro, σε ηλικία 24 ετών και 170 ημερών (1988). Ο γηραιότερος είναι ο Δανός Μόρτεν Όλσεν, σε ηλικία 38 ετών και 307 ημερών (1988), επίδοση που θα σπάσει φέτος ο Κριστιάνο Ρονάλντο.
Ιταλοί είναι τόσο ο νεαρότερος όσο και ο γηραιότερος που κατέκτησαν το τρόπαιο ως αρχηγοί. Ο Τζατσίντο Φακέτι ήταν 25 ετών και 227 ημερών το 1968 και ο Τζόρτζιο Κιελίνι ήταν 36 ετών και 331 ημερών στο τελευταίο χρονικά Euro. Ο Κιελίνι πήρε το ρεκόρ από τον Θοδωρή Ζαγοράκη, ο οποίος το 2004 σήκωσε το Κύπελλο ως αρχηγός σε ηλικία 32 ετών και 250 ημερών.

Οι «στρογγυλοί» και τα συνολικά γκολ
Ο Γιουγκοσλάβος Μίλαν Γκάλιτς πέτυχε το πρώτο χρονικά γκολ σε τελικό φάση Euro στον συγκλονιστικό ημιτελικό του 1960 με αντίπαλο τη Γαλλία, που έληξε με 5-4 υπέρ των «πλάβι».
Ο Γάλλος Αλέν Ζιρές σημείωσε το 100ό γκολ στο 5-0 των «τρικολόρ» επί του Βελγίου το 1984.
Ο Ισπανός Τσάβι Ερνάντεθ ήταν ο σκόρερ του 500ού γκολ, στο 3-0 της «ρόχα» επί της Ρωσίας στον ημιτελικό του 2008.
Ο Ελβετός Χάρις Σεφέροβιτς σημείωσε το 800ό γκολ σε ματς της προηγούμενης χρονικά διοργάνωσης. Στη φάση των «16» η Ελβετία αναδείχθηκε ισόπαλη 3-3 με αντίπαλο τη Γαλλία, αλλά πήρε την πρόκριση στα πέναλτι με 5-4.
Τα συνολικά γκολ στις 16 τελικές φάσεις του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος είναι 829. Επιτεύχθηκαν σε 337 αγώνες, με μέσο όρο γκολ ανά αγώνα τα 2,46.
Τα περισσότερα γκολ, συνολικά 142, επιτεύχθηκαν στην προηγούμενη διοργάνωση και τα λιγότερα, συνολικά 5, στη διοργάνωση του 1968.
Το 1,40 γκολ ανά αγώνα του 1968 είναι ο χαμηλότερος μέσος όρος γκολ και ο υψηλότερος είναι τα 4,75 γκολ, που καταγράφηκε στου τουρνουά του 1976.
Ακολουθεί αναλυτικός πίνακας στον οποίο αναφέρονται ανά τουρνουά και στο σύνολό τους οι αγώνες, τα γκολ, οι μέσοι όροι γκολ και ο τρόπος επίτευξης των γκολ (σουτ, πέναλτι, κεφαλιά, φάουλ, αυτογκόλ, δεν έχει σημειωθεί γκολ από κόρνερ).

* Πολύμοχθη έρευνα του δημοσιογράφου - συγγραφέα και ιστορικού ερευνητή, Γρηγόρη Δημακάκου