Ο «Πλούτος» του Αριστοφάνη στο Αρχαίο Θέατρο Αιγείρας

Το Εθνικό Θέατρο σε συνεργασία με το Σωματείο ΔΙΑΖΩΜΑ και με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού πραγματοποιεί το καλοκαίρι 2024 το πρόγραμμα «Γνωριμία με Αρχαία Θέατρα της Ελλάδας».

Από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο, η καινοτόμος αυτή δράση ανάδειξης των σωζόμενων αρχαίων θεάτρων της Ελλάδας περιλαμβάνει περιοδεία της παράστασης «Πλούτος» του Αριστοφάνη, σε μετάφραση Δημοσθένη Παπαμάρκου και σκηνοθεσία Μάνου Βαβαδάκη, με έναν θίασο σημαντικών καλλιτεχνών της νέας γενιάς του ελληνικού θεάτρου. 

Για το Πρόγραμμα «Γνωριμία με Αρχαία Θέατρα της Ελλάδας»

Το Εθνικό Θέατρο σε αγαστή συνεργασία με το Σωματείο ΔΙΑΖΩΜΑ, χάρη στην υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού που αγκάλιασε με θέρμη την πρωτοβουλία και με αρωγούς την Περιφερειακή και Τοπική αυτοδιοίκηση, βγαίνει εκτός των στενών γεωγραφικών του ορίων και συναντά το κοινό του σε περισσότερους από 15 χώρους πολιτισμού σε όλη την Ελλάδα.

Με φυσικό φως και ήχο, το τελευταίο σωζόμενο έργο του Αριστοφάνη, ο «Πλούτος», που κορυφώνει «κομψά» τον πειραματισμό του ποιητή με το κωμικό είδος, θα παρουσιαστεί στο Αρχαίο Θέατρο Αιγείρας, την Τετάρτη 31 Ιουλίου στις 19:30. Η είσοδος στο χώρο είναι δωρεάν με δελτία εισόδου, που θα διανέμονται μια ώρα πριν την έναρξη της παράστασης.

Μια ευτυχής σύνδεση του σύγχρονου πολιτισμού με τα μνημεία της πολιτιστικής κληρονομιάς και ταυτόχρονα μια πολύτιμη συνέργεια ανάμεσα σε φορείς πολιτισμού, που φέρνει τη δραματική τέχνη και κάποιους από τους φυσικούς της χώρους στο επίκεντρο της ζωής των τοπικών κοινοτήτων. 

Για τον Πλούτο

Ο γέρος Χρεμύλος πηγαίνει στο μαντείο των Δελφών για να ρωτήσει τον Απόλλωνα, αν πρέπει να αναθρέψει τον γιο του διδάσκοντάς του την αξία της αδικίας, που θα εξασφαλίσει τη μελλοντική του ευμάρεια. Ο Θεός δεν απαντά ευθέως, αλλά τον παροτρύνει να ακολουθήσει τον πρώτο άνθρωπο που θα αντικρίσει βγαίνοντας από το μαντείο. Ο Χρεμύλος ακολουθεί τη συμβουλή του Απόλλωνα και παίρνει στο κατόπι έναν γέρο τυφλό άνδρα. Με τη βοήθεια του δούλου του Καρίωνα, ανακαλύπτει πως ακολουθούσε τον Πλούτο. Το σχέδιο του Χρεμύλου είναι να θεραπεύσει την τυφλότητα του Πλούτου με τη βοήθεια του Ασκληπιού, ώστε εκείνος να μοιράσει δίκαια τα δώρα του στους ενάρετους πολίτες. Η Πενία (Φτώχεια), που διαφέντευε την πόλη έως τώρα, προσπαθεί να τους σταματήσει, θυμίζοντας στον Χρεμύλο -αλλά και στο κοινό- την ανάγκη και την αξία του μετρημένου βίου. Σ’ αυτόν τον αγώνα λόγου, όμως, η Πενία θα χάσει κατά κράτος. 

Ο Ασκληπιός κάνει το θαύμα του και ο Πλούτος ανακτά την όρασή του και μαζί τη σοφία του. Στο σπίτι του Χρεμύλου γίνεται το αδιαχώρητο από τις επισκέψεις που δέχεται ο Πλούτος. Η νέα κατάσταση δεν άλλαξε μόνο τις κοινωνικές ισορροπίες αλλά έφερε αναστάτωση και στον Όλυμπο. Ο Ερμής, ο αγγελιαφόρος των θεών, έχει μείνει άνεργος και ζητάει βοήθεια από τον Πλούτο, ενώ ο Ιερέας στον ναό του Δία λιμοκτονεί, γιατί οι Αθηναίοι έχουν σταματήσει τις θυσίες. Τελικά, πρυτανεύει η σύνεση και ο Πλούτος, συνοδεία του Χορού, οδηγείται στο παλιό του σπίτι, στο πίσω μέρος του ναού της Αθηνάς στον Παρθενώνα, όπου φυλάσσονταν τα χρήματα του Δημοσίου.

Με τον Πλούτο (338 π.Χ.), την τελευταία απ’ τις σωζόμενες κωμωδίες του Αριστοφάνη, αφήνουμε πίσω μας τη δομή και τα μοτίβα της Παλαιάς Κωμωδίας και περνάμε στη Νέα

Κωμωδία. Ο Αριστοφάνης στον Πλούτο αφαιρεί τα χορικά, την παράβαση και το κεντρί του περιπαικτικού αστεϊσμού από τον στίχο του, για να στρέψει το ενδιαφέρον του στα προβλήματα του καθημερινού βίου.

Σκηνοθετικό σημείωμα

Ο τυφλός θεός Πλούτος ξαναβρίσκει το φως του και μοιράζει ισότιμα τα αγαθά στην κοινωνία. Πρώιμος «σοσιαλιστής» ή απλά νοσταλγικός μιας «χρυσής εποχής» που χάθηκε;

Το έργο γραμμένο το 388 π.Χ., μετά την ήττα της αθηναϊκής δημοκρατίας στον Πελοποννησιακό πόλεμο, προτείνει μια άλλη αριστοφανική ουτοπία. Όμως μια κοινωνία, οι υλικές ανάγκες της οποίας θα έχουν καλυφθεί πλήρως, είναι μια ευτυχισμένη κοινωνία; Η ατομική ευδαιμονία προηγείται της κοινωνικής ευημερίας; Πότε είναι κανείς πραγματικά ελεύθερος; Πότε σπάνε τα δεσμά της ευτυχίας; Σε αυτή την μετα-εποχή του έργου, η παρουσία του χορού είναι μηδαμινή, απλός παρατηρητής των εξελίξεων. Ένας χορός που απουσιάζει, σύμβολο μιας πόλης που αδιαφορεί. Ένας μικρός θίασος ηθοποιών γυρίζει την Ελλάδα, προσκαλώντας τους θεατές σε μια νέα συνάθροιση σε χώρους που κάποτε η κοινωνία διασκέδαζε, συζητούσε, έπαιρνε αποφάσεις. Μας καλεί να αφουγκραστούμε μαζί, να γελάσουμε μαζί και εν τέλει να επιστρέψουμε στη συνύπαρξη, εγκαταλείποντας την τεχνολογική και κάθε λογής μοναξιά.  

Μάνος Βαβαδάκης

Ο Πλούτος από το Εθνικό Θέατρο

1965 σε μετάφραση Κώστα Βάρναλη και σκηνοθεσία Λεωνίδα Τριβιζά στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού και στο Expo Theatre στο Μόντρεαλ του Καναδά.

1982 σε μετάφραση Κώστα Βάρναλη και σκηνοθεσία Κανέλλου Αποστόλου στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου και στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού.

1985 σε μετάφραση Κώστα Βάρναλη και σκηνοθεσία Λούκα Ρονκόνι στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου.

1994 σε μετάφραση Κώστα Γεωργουσόπουλου και σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, στον Αρχαιολογικό Χώρο Ελευσίνας και στο Αρχαίο Θέατρο Οινιαδών.

2018 σε προσαρμογή κειμένου στα ελληνικά Γιάννη Αστερή και διασκευή – σκηνοθεσία Νικίτα Μιλοβόγιεβιτς στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου και περιοδεία σε πόλεις της Ελλάδας και στα Belgrade Drama Theater και Novi Sad της Σερβίας.

Συντελεστές

Μετάφραση - Διασκευή: Δημοσθένης Παπαμάρκος

Σκηνοθεσία - Δραματουργική επεξεργασία: Μάνος Βαβαδάκης

Σκηνικά - Κοστούμια: Τζίνα Ηλιοπούλου - Λίνα Σταυροπούλου

Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Δημήτρης Τάσαινας

Κίνηση: Μυρτώ Γράψα

Μουσική διδασκαλία: Μελίνα Παιονίδου

Δραματολόγος παράστασης: Βιβή Σπαθούλα

Βοηθός σκηνοθέτη: Άρης Λάσκος

Βοηθός σκηνογράφων - ενδυματολόγων: Αλεξάνδρα-Αναστασία Φτούλη

Παίζουν: Νίκος Γιαλελής (Πλούτος), Κατερίνα Παπανδρέου (Πενία, Ερμής), Κατερίνα Πατσιάνη (Χρεμύλος), Ελίνα Ρίζου (Βλεψίδημος, Χορός), Βασίλης Σαφός (Καρίων)

Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή

Διάρκεια: 60 λεπτά