Παιδική κακοποίηση: 4.000 θύματα κάθε χρόνο - Τα ανησυχητικά σημάδια

Η κακοποίηση ανηλίκων βρέθηκε στο επίκεντρο των ενημερωτικών συζητήσεων που οργανώθηκαν από τον Ιατρικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης (ΙΣΘ) στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ).

Στο περίπτερο του ΙΣΘ ακούστηκαν όσα δυσοίωνα αφορούν στο μέλλον των παιδιών και της κοινωνίας, με απογοητευτικούς αριθμούς αύξησης των κρουσμάτων κακοποίησης ανηλίκων παγκοσμίως αλλά και στη χώρα μας.

 «Ένα 10% των παιδιών που έρχονται στις παιδοχειρουργικές κλινικές στα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων μας, κάτω των τριών ετών, είναι παιδική κακοποίηση. Ένα 25% όλων των καταγμάτων κάτω των τριών ετών, σύμφωνα με έρευνα του ΕΚΠΑ, είναι παιδική κακοποίηση και δυστυχώς 3% με 5% πεθαίνει ή μένει με σοβαρές αναπηρίες», σημείωσε η Σοφία Καραγιαννοπούλου, παιδίατρος, Αν. Διευθύντρια ΕΣΥ Θεσσαλονίκης, Δρ ΑΠΘ και πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Κοινωνικής Παιδιατρικής Βορείου Ελλάδος (ΕΕΚΠΒΕ).

Η κα Καριαγαννοπούλου πρόσθεσε ότι «ως παιδίατροι είμαστε οι πλησιέστεροι στην οικογένεια, είμαστε οι… συνήγοροι των παιδιών. Αυτά που προσέχουμε αρχικά είναι το περιβάλλον τους, αν οι γονείς είναι εθισμένοι σε ουσίες ή έχουν ψυχολογικά προβλήματα όπως επίσης τις κακώσεις σε μωρά κάτω των έξι μηνών που δεν είναι από τον τοκετό. Όπου υπάρχει δηλαδή αναντιστοιχία στο στάδιο ανάπτυξης του και στο συμβάν πχ ένα παιδί δύο μηνών δεν θα πέσει από το κρεβατάκι του, σπάνια θα γίνει κάτι τέτοιο. Ή ένα παιδί οκτώ μηνών δεν θα πέσει από σκάλες ενώ πολλές φορές τα ατυχήματα να αποδίδονται στο μεγαλύτερο αδελφό! Δηλαδή θα πρέπει να δώσουμε σημασία στο ιστορικό και αν παρατηρείται… ασάφεια περιγραφής συμβάντων.

 Μπορούν να γίνουν εξετάσεις για τη σεξουαλική του κακοποίηση όμως πολλές φορές αρκεί το… παγωμένο βλέμμα του ή το τίναγμα του σε κάθε άγγιγμα. Αυτό που οφείλουμε οι παιδίατροι σε δομές Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας όταν διαπιστώνουμε ισχυρές ενδείξεις κακοποίησης είναι να ενημερώσουμε το εφημερεύον νοσοκομείο και να ζητήσουμε εισαγωγή του. Αν αρνηθεί ο κηδεμόνας τότε καλούμε τον εισαγγελέα ανηλίκων. Βεβαίως σε σοβαρά περιστατικά καλούμε άμεσα τις εισαγγελικές αρχές γεγονός που πλέον διευκολύνεται από τον πρόσφατο σχετικό νόμο Φλωρίδη κατά της βίας σε λειτουργούς υγείας διότι μέχρι πρότινος υπήρχε ένας δισταγμός λόγω των αντιποίνων της οικογένειας με χρόνιες δικαστικές διαμάχες. Σήμερα ο γιατρός είναι υποχρεωμένος να καταγγέλλει τα σχετικά περιστατικά χωρίς δεύτερη σκέψη.

Αυτό που θα πρέπει να γίνει ώστε να προστατευθούν τα παιδιά είναι να ενδυναμώσουν τα ίδια. Να ενημερωθούν πρώτα από όλα, από εκεί θα ξεκινούσαμε την πρόληψη και την αντιμετώπιση της βίας και των ποικίλων μορφών της. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής. Φυσικά θα πρέπει να ενημερωθούν οι επαγγελματίες της υγείας, οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί και γενικότερα η κοινωνία ώστε να εξαλειφθούν τα περιστατικά βίας».

 Τέλος η πρόεδρος της ΕΕΚΠΒΕ μίλησε για τη στρατηγική αντιμετώπισης της βίας σε παιδιά που πρέπει να ακολουθήσουμε ως πολιτεία και ως κοινωνία «Να εφαρμοστεί ένα νομικό πλαίσιο για την υγεία του παιδιού. Να θεσπιστούν κανόνες για να αλλάξει η νοοτροπία, πχ να μην θεωρούμε ότι δεν κάτι σοβαρό μια σεξουαλική ενόχληση ενός κοριτσιού ή επιθετικότητα στα αγόρια. Να υπάρξει ένα ασφαλές περιβάλλον από πλευράς της κοινωνίας, εκεί όπου υπάρχουν ενδείξεις, πχ στη Θεσσαλονίκη έχουμε τον Δενδροπόταμο εκεί πρέπει να πέσουν τα φώτα της φροντίδας του κράτους ώστε να μην υπάρξουν παρεκκλίσεις, οι γονείς που βρίσκονται σε δυσκολότερη οικονομική κατάσταση ή είναι χρήστες να υποστηριχθούν, διότι τα παιδιά είναι ακόμη στους δρόμους και δεν πηγαίνουν σχολείο. Παράλληλα θα πρέπει να υπάρξει μια ανταπόκριση σε καταγγελίες και αναφορές, να υπάρξουν δηλαδή οι ανάλογες δομές και υποδομές της πολιτείας ώστε να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η κακοποίηση (σεξουαλική, λεκτική, παιδική εργασία, παραμέληση κλπ). Και τέλος είναι η εκπαίδευση του παιδιού σε ένα ασφαλές περιβάλλον όπου μπορούν να ενδυναμωθούν και να αποκτήσουν δεξιότητες».

 Τα SOS σημάδια

Όπως ειπώθηκε κατά τη διάρκεια της ίδιας συζήτησης, σημάδια κακοποίησης είναι οι κακώσεις στο λαιμό, στα μάτια, στα αυτιά, στην περιγεννητική περιοχή, τα κατάγματα σε διαφορετικούς χρόνους, εγκαύματα συμμετρικά ή οριοθετημένα για τα οποία πηγαίνουν να ζητήσουν ιατρική βοήθεια καθυστερημένα, η ρήξη πρωκτικού δακτυλίου, επουλωθείσες ρήξεις του υμένα, αιδοιοκολπίτιδες στα κοριτσάκια και σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Κακοποίηση δείχνουν επίσης η ανεπαρκής σίτιση, η επιθετικότητα ή η απόσυρση/απομόνωση στο σχολείο, και όταν το παιδί μιλάει συνέχεια για αυτοκτονίες.

Ο πρόεδρος του ΙΣΘ, Νίκος Νίτσας, στο τέλος της συζήτησης θύμισε ότι με την αιγίδα και την υποστήριξη του Ιατρικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης μέλη του συλλόγου καθώς και μέλη της Ελληνικής Εταιρείας Κοινωνικής Παιδιατρικής Βορείου Ελλάδος διοργανώθηκε «πορεία ενημέρωσης», ένας περίπατος κοινωνικής ευθύνης σε δρόμους και δήμους της ευρύτερης περιοχής ώστε να ευαισθητοποιηθούν μικροί και μεγάλοι στην αντιμετώπιση των φαινομένων βίας που δυστυχώς αυξάνονται αντί να μειώνονται με την… πρόοδο της ανθρωπότητας. Σύμφωνα με τον κ. Νίτσα, στην Ελλάδα κάθε χρόνο κακοποιούνται περίπου 4.000 παιδιά.

«Η βία είναι… συμπεριφορά»

Ο Βάιος Νταφούλης, παιδοψυχίατρος, διευθυντής Παιδοψυχιατρικού Τμήματος στο Γ.Ν.Θ. Ιπποκράτειο Θεσσαλονίκης τόνισε: «Η βία είναι… συμπεριφορά, είναι η εισβολή στην ασφάλεια και στην ακεραιότητα του ατόμου και όχι ψυχιατρική διάγνωση και κάθε περιστατικό βίας δεν αφορά ψυχιατρικό ασθενή. Αυτοί που σκοτώνουν είναι οι διαταραγμένες προσωπικότητες. Δεν είναι πάντα με ψυχιατρική διάγνωση. Είναι όταν έχουμε την επιθετικότητα σε μία ψύχωση κάτι που προκύπτει όμως από το ιστορικό του ασθενή. Πολλές φορές υπάρχει μια εναλλαγή θύτη και θύματος. Πολλές φορές ο ένας γίνεται ή προϋπήρξε ο άλλος πχ στον εκφοβισμό του διαδικτύου.

Αυτό που θα πρέπει να γίνει άμεσα είναι να συμφωνήσουμε όλοι και να επανέλθει στην Ελλάδα το συλλογικό ασυνείδητο το οποίο πολύ φοβάμαι ότι λίγο έχουμε χάσει, όπου να βαφτίζουμε τι είναι κακό και τι είναι βίαιο και όχι να έχουμε το φαινόμενο του αμέτοχου τρίτου όπου οι περισσότεροι μπορούν να βλέπουν μια βίαιη πράξη και όχι απλά να την προσπερνούν αλλά να τη μαγνητοσκοπούν και ορισμένοι ενδεχομένως και να… ταυτίζονται.

Οι δε θύτες συνήθως είναι άτομα ανυπάκουα σκληρά, το παίζουν ηγέτες αλλά τελικά είναι πολύ αδύναμες προσωπικότητες διότι οι δυνατές ελέγχουν τις παρορμήσεις και το θυμό τους. Συνήθως επιβάλλονται με ένα σωματικό μέγεθος σε βάρος μικρότερων, πιο αδύνατων και πολλές φορές με αναπηρίες ενώ δεν αισθάνονται το ψυχικό και σωματικό πόνο των άλλων. Τα δε θύματα είναι συνήθως ανασφαλή και πέφτει η αυτοεκτίμηση τους και καταρρέει όλο το εγώ τους διότι υφίστανται κάτι τόσο τρομοκρατικό, αυταρχικό και ανήθικο από τους άλλους. Μπορούμε να προλάβουμε τη βία όταν μάθουμε στα παιδιά μας μέχρι την ηλικία των έξι ετών τα όρια τους και να αναγνωρίζουν τις δυσκολίες των άλλων, να μπαίνουν στη θέση των άλλων. Δηλαδή να μάθουν να αγαπούν».