«Η βία των ανηλίκων, καθρέφτης της κοινωνίας μας…»

Καθημερινά γινόμαστε θεατές στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης ενός φαινομένου που τείνει να λάβει ανεξέλεγκτες διαστάσεις, αυτό της βίας των ανηλίκων. Για εμάς τους εκπαιδευτικούς, ωστόσο, δεν είναι απλώς μια δυσάρεστη είδηση, είναι μια δυσάρεστη πραγματικότητα που βλέπουμε σε μεγάλο βαθμό καθημερινά στις σχολικές αίθουσες και στα σχολικά προαύλια.

Καθημερινά σημειώνονται περιστατικά βίας και νεανικής παραβατικότητας, έχοντας τελικά ως θύματα τόσο τα θύματα των επιθέσεων, όσο και τους θύτες, αλλά και τα παιδιά – θεατές. Κανένας άνθρωπος δεν γεννιέται βίαιος ή παραβατικός. Αυτά τα επίκτητα χαρακτηριστικά καταδεικνύουν την τεράστια ευθύνη που φέρει η κοινωνία στην εμφάνιση αυτού του φαινομένου. Η βία μεταξύ των ανηλίκων είναι ένα σύνθετο και περίπλοκο φαινόμενο που γεννάται από διάφορες αιτίες. Σημαντικό ρόλο στην εμφάνισή της διαδραματίζει το οικογενειακό περιβάλλον, διότι η κρίση στον θεσμό της οικογένειας, οι κακοποιητικές συμπεριφορές, η διαιώνιση στερεοτύπων και ρατσιστικών συμπεριφορών και  η παραμέληση σε συνδυασμό με τα οικονομικά προβλήματα και την έλλειψη προοπτικών και ευκαιριών, οδηγούν τα παιδιά στην εκδήλωση βίας. Παράλληλα, ο εθισμός στο διαδίκτυο, η υπερβολική χρήση των κοινωνικών μέσων δικτύωσης και η έκθεση στη βία, αλλά και ο μιμητισμός αρνητικών προτύπων, ώστε να ανήκουν σε μια ομάδα αποτελούν, επίσης, σημαντικές αίτιες της βίας μεταξύ των ανηλίκων. Επιπλέον, η πίεση των αναλυτικών προγραμμάτων των σχολείων, ο σχολικός εκφοβισμός και η αύξηση των ανταγωνιστικών σχέσεων μεταξύ των μαθητών, οδηγούν τα παιδιά σε παραβατικές συμπεριφορές εξαιτίας ψυχοσυναισθηματικών παραγόντων. 

  Όπως γίνεται αντιληπτό, η βία μεταξύ των ανηλίκων, είναι ένα πρόβλημα που απορρέει από τις κοινωνικές παθογένειες και είναι ένα πρόβλημα της κοινωνίας των ενηλίκων που δείχνουν αυτό το πρόσωπο της κοινωνίας στα παιδιά, ανατρέφοντας παραβάτες. Είναι η ώρα να αποδεχτούμε έστω και με καθυστέρηση και να παραδεχτούμε με σαφή τρόπο ότι η οικονομική κρίση, επέφερε μια μεγαλύτερη κρίση στην ελληνική κοινωνία, την κρίση των αξιών. Η ελληνική κοινωνία, δυστυχώς, έχει απολέσει σημαντικές αξίες, όπως η αξία της θρησκευτικότητας, των παραδόσεων, του πολιτισμού και του σεβασμού, αξίες που αποτελούν συνεκτικούς δεσμούς στην κοινωνία μας.

Οι διαπιστώσεις, ωστόσο, δεν επιλύουν αυτό το ιδιαίτερα σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα. Χρειάζονται συγκεκριμένα μέτρα και πλαίσιο δράσης από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς. Είναι φυσικά σημαντικό να αυστηροποιηθούν οι ποινές για τα περιστατικά βίας, εκτός όμως από τα μέτρα καταστολής που είναι απαραίτητα, η βαρύτητα πρέπει να δοθεί κυρίως στα μέτρα πρόληψης της βίας. Είναι αναγκαίο να στηριχθούν πολυεπίπεδα από το κράτος και τις κοινωνικές υπηρεσίες οι οικογένειες που το χρειάζονται. Επιπλέον, ακόμα πιο σημαντικό είναι να ενισχυθεί ο ρόλος του σχολείου, ώστε τα παιδιά να νιώθουν ασφάλεια, αποδοχή και δημιουργικότητα. Οι εκπαιδευτικοί είναι σημαντικό να επιμορφωνόμαστε συνεχώς πάνω στην πρόληψη και στην έγκαιρη ανίχνευση της βίας, ώστε να παρεμβαίνουμε αποτελεσματικά, όπως σημαντική είναι και η ύπαρξη μόνιμων προγραμμάτων στο ωρολόγιο πρόγραμμα για την εκπαίδευση των παιδιών στην ασφαλή και ωφέλιμη χρήση του διαδικτύου και για την καταπολέμηση του σχολικού εκφοβισμού. Επίσης, είναι σημαντική η ψυχολογική υποστήριξη και ενδυνάμωση των παιδιών στο σχολικό πλαίσιο, γεγονός που σημαίνει την ύπαρξη ψυχολόγων σε όλα τα σχολεία όλων των βαθμίδων. Η δημιουργία ενός σχολείου συμπερίληψης που να βασίζεται πάνω σε αξίες και να προσφέρει προοπτικές και ευκαιρίες ισότιμα, θα οδηγήσει στη δημιουργία κοινωνιών συμπερίληψης. 

Ως πολίτες οφείλουμε, πρώτα εμείς οι ίδιοι οι ενήλικες να γίνουμε παράδειγμα θετικών προτύπων για τα παιδιά, τους αυριανούς πολίτες, μέσα από τη στάση ζωής μας, τη συμπεριφορά μας και τις πράξεις μας στην καθημερινότητα. Τα παιδιά είναι το μέλλον, ας μην τα καταδικάσουμε λόγω των δικών μας ολισθημάτων σε μια κοινωνία που δεν τους αξίζει. Μια κοινωνία με βία δεν μπορεί να έχει ούτε παρόν ούτε μέλλον και δεν χωράει μέσα της κανέναν. Ας δημιουργήσουμε μια κοινωνία με όραμα και μέλλον που χωράει όλους τους ανθρώπους.

Παναγιώτης Καρασπήλιος

MEd Εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής

Μέλος Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πάτρας

Μέλος Πρωτοβάθμιας Σχολικής Επιτροπής Δήμου Πατρέων