Ο ταμίας και ο σερβιτόρος

Πόσες φορές δεν έχουμε γίνει μάρτυρες μπροστά σε μια κακοποιητική συμπεριφορά συνανθρώπου μας, απέναντι σε ένα ταμία ή σε ένα υπάλληλο της εστίασης; Πόσες φορές δεν έχουμε νιώσει άσχημα ενώπιον μιας τέτοιας «σκηνής»;

Και το χειρότερο είναι πως μπορεί και  να σωπάσαμε. Επιβραβεύοντας την αδικία και αφήνοντας τον κάθε «νταή» να φεύγει υπερηφανευόμενος για την «μαγκιά» που πούλησε σε εργαζόμενους φοιτητές.

Η εδραιωμένη αντίληψη ενός ιδιότυπου εργασιακού ρατσισμού είναι πολύ βαθιά ριζωμένη στην ελληνική κοινωνία. Και εν πολλοίς επηρεάζει θα έλεγε κανείς και την ελληνική οικονομία. Πλείστες από αυτές τις δουλειές αντιμετωπίζονται ως προσωρινές και από τους πελάτες αλλά και από τους  εργαζόμενους, με αποτέλεσμα πολύ δύσκολα να συναντά κανείς επαγγελματίες στον κλάδο.  Όλα αυτά σε μια περίοδο αβεβαιότητας για την οικονομία, όπου εργαζόμενοι και επιχειρήσεις έρχονται συνεχώς αντιμέτωποι  με καινούργια δεδομένα, την στιγμή που παλεύουν  με περιστατικά που τους φέρνουν σε πολύ δύσκολη θέση.

Από την μεριά τους βέβαια, οφείλουν να είναι ευγενικοί και άκρως εξυπηρετικοί, επιτελώντας την εργασία τους στο πλαίσιο ενός οχταώρου( ή και παραπάνω) διαχειριζόμενοι την αγένεια και την συσσώρευση πίεσης ενός πελάτη που ψάχνει να ξεσπάσει. Και οι υπάλληλοι των σουπερμάρκετ και της εστίασης είναι ο εύκολος στόχος. Ο υπάλληλος ωστόσο είναι ένα έμβιο όν. Δεν έχει ακόμα αντικατασταθεί από τα θαύματα της τεχνητής νοημοσύνης. Κουράζεται, επιζητεί κατανόηση και αντιμετωπίζει προκλήσεις στο μεροκάματό του.

Όμως η παραδοσιακή νοοτροπία που υπαγορεύει πως «ο πελάτης έχει πάντα δίκιο» έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τα παραπάνω. Με αυτόν τον τρόπο, παρουσιάζεται η αναπαραγωγή ενός εξουσιαστικού προτύπου μεταξύ αφέντη και δούλου που όλοι νομίζαμε πως είχε οριστικά χαθεί στο παρελθόν! Μήπως όμως κάναμε κάποιο λάθος; Ίσως να είναι κι έτσι. Το ζήτημα είναι κατά πόσο μπορεί μια πολιτεία , μια κοινωνία ή μια χώρα να θεωρείται πολιτισμένη με τέτοιες συμπεριφορές. Που διχάζουν, προάγουν την βαρβαρότητα και γιατί όχι δημιουργούν και οικονομική ζημιά σε εκείνους που τις επικροτούν.

Σε πολλές κοινωνίες ο τρόπος συμπεριφοράς του καθενός από εμάς αντανακλά τις κοινωνικές μας αξίες. Η αλαζονεία και η έλλειψη εν συναίσθησης λειτουργούν διαλυτικά για την κοινωνική ευρυθμία. Υποδαυλίζοντας το ταξικό μίσος, διαιωνίζοντας την κοινωνική αδικία και υπονομεύοντας την παραγωγικότητα των επιχειρήσεων και των ανθρώπων που τις υπηρετούν. Όλοι οι άνθρωποι με βάση και τους κανόνες υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι ίσοι και οι κάθε λογής υπάλληλοι δεν θα μπορούσαν ν αποτελέσουν εξαίρεση. Η ευγένεια προς τους ανθρώπους που μας εξυπηρετούν καθημερινά αποτελεί στοιχείο υψηλού επιπέδου καλλιέργειας και κοινωνικής ευαισθησίας.

Το δίκαιο και ανθρώπινο περιβάλλον-ειδικά στους εργασιακούς χώρους-είναι ένδειξη παιδείας και πολιτισμού και αξίζει να το κερδίσουμε όλοι μας, με την στάση και την συμπεριφορά μας.

Ο Διονύσης Γράψας είναι ιστορικός.