Στροφή στη γνώμη των Ουκρανών – Τι ζητούν μετά από 1.000 ημέρες πολέμου

Ο πόλεμος στην Ουκρανία βρίσκεται στο πιο κρίσιμο σημείο από την έναρξή του, μετά και τις τελευταίες εξελίξεις που δημιούργησε η κυβέρνηση Μπάιντεν αλλά και η Βρετανία και ακολουθήθηκε από την έντονη αντίδραση του Βλαντίμιρ Πούτιν που σήμανε παγκόσμιο συναγερμό.

Το Κίεβο έλαβε άδεια να χρησιμοποιήσει πυραύλους Atacms και Storm Shadow, που προμηθεύτηκε από τη Δύση, εναντίον στόχων εντός της Ρωσίας. Οι επιθέσεις ξεκίνησαν αμέσως, με πλήγματα σε ρωσικές στρατιωτικές εγκαταστάσεις στις περιοχές Μπριάνσκ και Κουρσκ.

Η απάντηση της Μόσχας στις επιθέσεις ήταν διπλή. Ο Ρώσος πρόεδρος ενέκρινε αλλαγές στη ρωσική πυρηνική στρατηγική, μειώνοντας το όριο χρήσης πυρηνικών όπλων. Παράλληλα, εκτόξευσε βαλλιστικό πύραυλο μεσαίας εμβέλειας – τον Oreshnik – σε εργοστάσιο όπλων στην ουκρανική πόλη Ντνίπρο.

Φόβος στη Γερμανία λόγω Πούτιν: Το υπουργείο Εσωτερικών καλεί τους πολίτες να μετατρέψουν τα υπόγεια σε καταφύγια

Αυτή η – έως τώρα προσεκτικά υπολογισμένη και σκηνοθετημένη – ανταλλαγή πληγμάτων υποδεικνύει μια περαιτέρω και παράλληλα σταδιακή κλιμάκωση της πολεμικής δραστηριότητας και από τις δύο πλευρές, όπως επισημαίνει το The Conversation. Συνοδεύεται μάλιστα από συνεχή προέλαση των ρωσικών δυνάμεων στην ανατολική Ουκρανία και από τη συνεχιζόμενη προσπάθεια του Κρεμλίνου να προκαλέσει τη μέγιστη δυνατή ζημιά στις κρίσιμες υποδομές της Ουκρανίας.

Και οι δύο πλευρές ενεργούν εν αναμονή της ορκωμοσίας του Ντόναλντ Τραμπ τον Ιανουάριο. Κι αυτό γιατί ο Τραμπ έχει επανειλημμένα δεσμευτεί να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία μέσα σε 24 ώρες. Στο μεταξύ, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Ουκρανίας δυσκολεύονται να διατηρήσουν το ενιαίο μέτωπο υποστήριξής τους, ενόψει μιας πιθανής απόσυρσης βοήθειας από τις ΗΠΑ υπό τη νέα διοίκηση Τραμπ, όπως επίσης και της διστακτικής στάσης από ηγέτες όπως ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας.

Το ανθρώπινο κόστος στην Ουκρανία μετά από 1.000 ημέρες πολέμου
Αυτό που έχει τη μεγαλύτερη αξία μέσα σε αυτό το περιβάλλον, είναι το πώς έχει διαμορφωθεί η πραγματική ζωή πίσω στην Ουκρανία μετά από 1.000 ημέρες πολέμου και πώς οι Ουκρανοί αντιμετωπίζουν την κυβέρνησή τους.

Ο πόλεμος έχει επιφέρει τεράστιο κόστος στη χώρα. Έξι εκατομμύρια άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει την Ουκρανία, ενώ τέσσερα εκατομμύρια είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι.

Η φτώχεια και η επισιτιστική ανασφάλεια αυξάνονται, με το κόστος ανοικοδόμησης να φτάνει σχεδόν τα 500 δισεκατομμύρια δολάρια.

Πάνω από 30.000 Ουκρανοί στρατιώτες σκοτώθηκαν στα δύο πρώτα χρόνια του πολέμου, ενώ οι τραυματίες και αγνοούμενοι είναι αμέτρητοι.

Επιπλέον, τουλάχιστον 12.000 άμαχοι έχουν χάσει τη ζωή τους και 30.000 έχουν τραυματιστεί.

Τι πιστεύουν οι Ουκρανοί για το τέλος του πολέμου
Μετά από 1.000 ημέρες, η απογοήτευση των πολιτών είναι κάτι παραπάνω από φανερή. Πρόσφατες δημοσκοπήσεις της Gallup δείχνουν γενική συμφωνία για την ανάγκη τερματισμού του πολέμου, αλλά σημαντική διαφωνία ως προς τον τρόπο επίτευξης αυτού.

Πάνω από τους μισούς Ουκρανούς (52%) θεωρούν ότι «η Ουκρανία πρέπει να διαπραγματευτεί το τέλος του πολέμου το συντομότερο δυνατό», ενώ μόνο το 38% επιθυμεί να «συνεχίσει να πολεμά μέχρι να κερδίσει». Πρόκειται για σημαντική αλλαγή σε σχέση με πέρυσι, όταν το 63% υποστήριζε τη συνέχιση του πολέμου και το 27% τις διαπραγματεύσεις. Το 2022, η υποστήριξη για συνέχιση του πολέμου ήταν στο 73% και για διαπραγματεύσεις στο 22%.

Σημαντικό είναι ότι περισσότεροι από τους μισούς που υποστηρίζουν διαπραγματεύσεις είναι διατεθειμένοι να δεχθούν «ορισμένες εδαφικές παραχωρήσεις ως μέρος μιας συμφωνίας ειρήνης».

Αυτό δείχνει ότι οι πιθανότητες υποστήριξης μιας συμφωνίας που όπως ισχυρίζεται, θα διαπραγματευτεί ο Τραμπ, αυξάνονται. Ωστόσο, αυτό συμβαίνει σε μια περίοδο όπου η εμπιστοσύνη των Ουκρανών προς την κυβέρνησή τους μειώνεται, ενώ αυξάνεται ο σκεπτικισμός προς τους δυτικούς εταίρους. Το 2022, το 60% των Ουκρανών εμπιστεύονταν την κυβέρνησή τους· το 2023 το ποσοστό μειώθηκε στο 49% και το 2024 έπεσε στο 28%. Αντίθετα, οι τράπεζες (92%) και ο στρατός (62%) εξακολουθούν να απολαμβάνουν υψηλή εμπιστοσύνη.

Ο Ζελένσκι αναζητά διέξοδο
Μέσα σε αυτό το κλίμα, ο ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, μιλάει όλο και περισσότερο για τον τερματισμό του πολέμου. Εξέφρασε την πεποίθησή του ότι η εκλογή του Τραμπ θα επιταχύνει το τέλος του πολέμου και δηλώνει αποφασισμένος να «κάνει ό,τι είναι δυνατό για να τερματιστεί ο πόλεμος τον επόμενο χρόνο μέσω διαπραγματεύσεων».

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι οι Ουκρανοί είναι έτοιμοι να δεχθούν τους όρους που μπορεί να προτείνει ο Τραμπ και να αποδεχθεί ο Πούτιν. Αντίθετα, υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι η Ουκρανία είναι διατεθειμένη να εγκαταλείψει βασικά στοιχεία των σχεδίων της για ειρήνη και νίκη – κυρίως τον στόχο της ανάκτησης όλων των κατεχόμενων από τη Ρωσία εδαφών και της ένταξης στο ΝΑΤΟ, ως μέρος ενός πακέτου αξιόπιστων εγγυήσεων ασφαλείας.

Ωστόσο, συνειδητοποιώντας ότι πρέπει να ισορροπήσει μεταξύ της επιδίωξής του για ειρήνη και νίκη και της αυξανόμενης πίεσης για αναζήτηση ενός αποδεκτού συμβιβασμού, ο Ζελένσκι προώθησε ένα τρίτο σχέδιο: το «Σχέδιο Εσωτερικής Ανθεκτικότητας».

Πρόκειται για μια λιγότερο φιλόδοξη στρατηγική, που δίνει έμφαση στη σταθεροποίηση των γραμμών του μετώπου και την ενίσχυση του αμυντικού-βιομηχανικού τομέα της χώρας. Εάν εφαρμοστεί με επιτυχία, προσδοκά να δημιουργήσει τις βάσεις για τη συνέχιση της ουκρανικής αντίστασης απέναντι στη Ρωσία και τη διαμόρφωση των εσωτερικών συνθηκών για την επιβίωση της Ουκρανίας – τουλάχιστον μέχρι να προκύψουν αποδεκτοί όροι για κατάπαυση του πυρός.

Αυτό στέλνει ένα σαφές μήνυμα ότι, υπό την ηγεσία του Ζελένσκι, οι μέγιστοι στόχοι που αναφέρθηκαν παραπάνω – η ανάκτηση χαμένων εδαφών και η ένταξη στο ΝΑΤΟ – συνεχίζουν να καθοδηγούν τις πολιτικές που υιοθετεί η κυβέρνησή του μακροπρόθεσμα. Ωστόσο, δεν αποκλείει βραχυπρόθεσμους συμβιβασμούς που μπορεί να γίνουν απαραίτητοι λόγω της διπλωματικής πίεσης από τον Τραμπ, της επιδείνωσης της κατάστασης στο μέτωπο ή της αποδυνάμωσης της ευρωπαϊκής αποφασιστικότητας – ή ενός συνδυασμού αυτών.

Κερδίζοντας χρόνο
Δεν είναι σαφές πώς θα εξελιχθούν αυτοί οι δύο μήνες μέχρι την ορκωμοσία του Τραμπ, αλλά είναι φανερό ότι οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία, υπό τις παρούσες συνθήκες, ενέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εσωτερικής αποσταθεροποίησης στην Ουκρανία.

Η πιθανή προσέγγιση του Ζελένσκι με όσους υποστηρίζουν τις διαπραγματεύσεις θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο στον προκάτοχό του, Πέτρο Ποροσένκο. Ο Ποροσένκο, τον οποίο αντικατέστησε ο Ζελένσκι το 2019, έχει στηρίξει σθεναρά τη γραμμή «καμία παράδοση» ως ηγέτης της αντιπολίτευσης με το κόμμα Ευρωπαϊκή Αλληλεγγύη στο ουκρανικό κοινοβούλιο. Παράλληλα, μέσω του Ιδρύματος Ποροσένκο, δηλώνει ότι έχει παράσχει «βοήθεια σε περισσότερες από 200 στρατιωτικές μονάδες» με τη μορφή όπλων και εξοπλισμού.

Ως εκ τούτου, η ορθολογική στρατηγική για να επιλέξει ο Ζελένσκι είναι το να κερδίσει χρόνο. Αντιμέτωπος με τις εσωτερικές πιέσεις και ένα αβέβαιο και ασταθές εξωτερικό περιβάλλον, ο Ουκρανός πρόεδρος αξιοποιεί την ευκαιρία που δημιουργείται από τη χαλάρωση των δυτικών περιορισμών για πλήγματα στη Ρωσία και προετοιμάζει τη χώρα του για περισσότερες θυσίες.

Βραχυπρόθεσμα, η στρατηγική του μπορεί να “περπατάει”, παρά τους εγγενείς κινδύνους της, όπως η πιθανότητα σκληρών αντιποίνων από τον Πούτιν. Μακροπρόθεσμα όμως, η πρόκληση για τον Ζελένσκι και την Ουκρανία παραμένει η ίδια. Πώς δηλαδή θα καταφέρουν να διαχειριστούν μια βιώσιμη μετάβαση από τον πόλεμο στην ειρήνη, υπό την πίεση των ΗΠΑ, με τις απαιτήσεις της Ρωσίας και την ευρωπαϊκή ενότητα που γίνεται ολοένα και πιο αδύναμη.

news247.gr