Μαιζώνος: Κι ύστερα, ήρθε η πεζοδρόμηση- H ιστορία και τα κτίρια του πιο διάσημου δρόμου της Πάτρας που περνάει σε νέα εποχή

Η ονομασία της οδού Μαιζώνος οφείλεται στον Γάλλο στρατηγό Maison, που απελευθέρωσε την Πάτρα το 1828. Το όνομά του δόθηκε αρχικά στον δρόμο που διέσχιζε το κέντρο της Πάτρας από την οδό Καρόλου (τότε Κωνσταντινουπόλεως) μέχρι και την Παπαφλέσσα σύμφωνα με τα όσα γράφει ο Κώστας Ν. Τριανταφύλλου. «Τὸ ἀπὸ Παπαφλέσσα καὶ πέραν τμῆμα τῆς ὁδοῦ
παρέμεινε μὲ τὸ ὄνομά του», προφανώς επειδή δεν είχε διανοιγεί ο υπόλοιπος δρόμος.
Σε όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα οι νέοι πληθυσμοί αποτελούν τον κύριο δημογραφικό τροφοδότη της Πάτρας και είναι αυτοί που δίνουν ζωή στην καρδιά του εμπορικού άξονα της Κάτω Πόλης, την οδό Μαιζώνος. Πνευματική ανάπτυξη, ιδιωτικά και δημόσια εκπαιδευτήρια, ένα ιδιότυπο κύτταρο παιδείας και πολιτισμού, λογοτεχνικές βεγγέρες, παραστάσεις όπερας, καραγκιόζη
και θεάτρου, εκδοτική δραστηριότητα, υποκαταστήματα ελληνικών και ξένων τραπεζών, φανερώνουν οικονομική ευρωστία και αποτυπώνουν την πολεοδομική εικόνα της οδού.

Στην εμπορική «καρδιά» της Πάτρας, την συνοικία της Ευαγγελίστριας

Στα τέλη του 1880, η κεντρική συνοικία της Ευαγγελίστριας, την οποία διέσχιζε η οδός Μαιζώνος, παραμένει ο αποκλειστικός χώρος δράσης και κατοικίας των εμπόρων. Εκεί βρίσκονται ο ναός του Αποστόλου Ανδρέα των Καθολικών, η Μητρόπολη των Ορθοδόξων, το Δημαρχείο και οι οικίες των σταφιδεμπόρων Καραμανδάνη και Κρεμμύδη. Από κοντά τα βιβλιοπωλεία, τα ιδιωτικά σχολεία, οι περισσότερες κατοικίες των εμπόρων, τα καταστήματα πολυτελών υφασμάτων, αποικιακών και ξυλείας, οι εμποροράπτες, τα ζαχαροπλαστεία, τα ζυθοπωλεία, οι τράπεζες.

Ευαγγελίστρια: Το νεοκλασικό της Πατραϊκής belle epoque, με την "πινελιά" του Τσίλλερ

Ο Μητροπολιτικός ναός της Ευαγγελίστριας στην οδό Μαιζώνος, θεμελιώθηκε τον Αύγουστο του 1842 και εγκαινιάστηκε το 1846. Η εκκλησία είναι το πρώτο δημόσιο κτίριο που οικοδομήθηκε στη "νέα", Κάτω πόλη, μετά την απελευθέρωση της Πάτρας από τους Τούρκους το 1828. Τα σχέδια της οροφής του Ναού εκπόνησε ο περίφημος Γερμανός αρχιτέκτονας Τσίλλερ το 1888

Η «στέγη» των Καθολικών της Πάτρας
Ο πρώτος Έλληνας Κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας ήταν αυτός που ανταποκρινόμενος σε αίτημα της πολυπληθούς Καθολικής Κοινότητας των Πατρών, παραχώρησε ένα οικόπεδο χιλίων πήχεων στην Κάτω Πόλη, για να κτίσουν ναό. Πρόκειται για το ακίνητο της Οδού Μαιζώνος, όπου βρίσκεται η Καθολική Εκκλησία του Αγίου Ανδρέα. Αρχικά κτίστηκε ένας μικρός ξύλινος ναός, ο οποίος αργότερα κατεδαφίστηκε και στη θέση του κτίστηκε άλλος, μεγαλύτερος, που εγκαινιάστηκε επισήμως τον Ιούνιο του 1841. Μετά από 84 χρόνια, το 1925, κατεδαφίστηκε κι αυτός και στη θέση του κτίστηκε η Καθολική Εκκλησία, που σώζεται ως τις μέρες μας 

Τα «παλατάκια» στην πιο εμπορική διασταύρωση της Πάτρας

Την πιο εμπορική διασταύρωση της πόλης αποτελούσε από το 19ο αιώνα η Μαιζώνος στην συμβολή της με την Αγίου Νικολάου.
Τα περισσότερα αποτελούσαν σημαντικές αγορές καθώς μέσα από αυτές οι έμποροι είχαν την ευκαιρία να εξάγουν και να εισάγουν εμπορεύματα.
Τέσσερα κτίρια σηματοδοτούν την πιο γνωστή διασταύρωση της πόλης.
Η οικία Περιβολαρόπουλου, πιθανολογείται ότι σχεδιάστηκε από τον Τσίλλερ και κτίστηκε το 1900. Είναι διώροφο κτίριο νεοκλασικού ύφους χτισμένο στο τέλος του 19ου αιώνα, με ισόγεια στοά στο πεζοδρόμιο της οδού Αγίου Νικολάου, η οποία στηρίζεται σε μαρμάρινους ιωνικού ρυθμού κίονες και φέρει ζωγραφική διακόσμηση στην οροφή της. Έχει εντυπωσιακή είσοδο με μαρμάρινο κλιμακοστάσιο που οδηγεί στον όροφο ο οποίος διατηρεί την ζωγραφική διακόσμηση των οροφών του, τυπικό δείγμα των νεοκλασικών μεγάρων της, με τους υπηρέτες, τον θυρωρό και την απαραίτητη άμαξα. Ο Ευάγγελος Περιβολαρόπουλος διατηρούσε τότε χρηματιστηριακό γραφείο προς την πλευρά της Αγ. Νικολάου. Στο ισόγειο βρισκόταν το κατάστημα ανδρικών ειδών Τσαγκαράκη και οι νεωτερισμοί «Μεναζέρ» του Οδυσσέα Αθανασίου.

Οι οροφογραφίες στο κτίριο και στην εξωτερική του στοά παραμένουν αναλλοίωτες στον χρόνο και εντυπωσιακές.

Διαγωνίως, η οικία Τζίνη (1832), με σύνθετα νεοκλασικά και ηπειρώτικα στοιχεία ιδανικά ενσωματωμένα στην κατασκευή που διατηρείται σε άριστη κατάσταση. Το σπίτι, το οποίο ίσως είναι το παλαιότερο κτίριο της Πάτρας, κατασκευάστηκε το 1832 .
Δίπλα από την οικία Τζίνη τον περασμένο αιώνα, βρισκόταν το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, ο «Παπαμήτρου» με παιδικά είδη, ο «Ντακόλιας» με έτοιμα ενδύματα, ο «Ζολώτας» με υφάσματα, ο «Δημακόπουλος» με μηχανήματα, ο «Ευαγγελίου», καταστήματα με αθλητικά είδη, ο «Μουχτής» με μπιζού, ο «Σταματόπουλος» με ό,τι χρειάζεται το σπίτι και ένα «Στιλβωτήριο». Πλέον το κτίριο στεγάζει καταστήματα ρούχων.
Η οικία Τζίνη αναμετράται με το απέναντι στιβαρό και επιβλητικό εμπορικό κτίριο του Θεόδωρου Κρεμμύδη (1840-50) ένα μοναδικό δείγμα πρώιμου αστικού μεγάρου της μεταεπαναστατικής περιόδου. Είναι τριώροφο κτίριο με στοά με τοξωτά ανοίγματα στο ισόγειο, που στηρίζεται σε πέτρινες τετράγωνες κολώνες. Στο ισόγειο του κτιρίου το 1874 στεγαζόταν το μοναδικό εργοστάσιο καθαρισμού σταφίδας και σιταριού στην περιοχή. Το 1857 φιλοξένησε το βασιλικό ζεύγος Όθωνος-Αμαλίας, γι’ αυτό οι Πατρινοί της εποχής το ονόμαζαν «παλατάκι». Εδώ και χρόνια στεγάζεται εκεί κατάστημα γνωστής αλυσίδας ενδυμάτων ZARA.

Η Πάτρα διέθετε πολυκατάστημα το 1920

Ώς μητρόπολη και αστικό κέντρο η Πάτρα το 1920 διέθετε και πολυκατάστημα. Ο λόγος για το "A LΑ ΜΕNAGERE" που βρισκόταν στη διασταύρωση των οδών Αγίου Νικολάου και Μαιζώνος εκεί που σήμερα βρίσκεται το MARKS & SPENSER και παλιότερα το κατάστημα του "Κάλλιστρου". To λογότυπο LΑ ΜΕNAGERE κοσμεί ακόμη και σήμερα τα παράθυρά του.
''Α La Menagere'' σημαίνει ''η νοικοκυρά'' ή ''το νοικοκυριό''. Το πολυκατάστημα της εποχής, πουλούσε ήδη σπιτιού, για όλα τα δωμάτια. Μέχρι και όπλα πουλούσε κάποιο διάστημα 

Τα Εκπαιδευτήρια της Μαιζώνος – Ένα έγινε Δημαρχείο και ένα Ταχυδρομείο
Στη συμβολή της Μαιζώνος με την Ζαΐμη λειτουργούσε το «Εκπαιδευτήριο Άγιος Ανδρέας» από το 1916 έως το 1945. Πριν λειτουργήσει σχολείο, βρισκόταν εκεί το εργοστάσιο Άμβουργερ (της Αχάια Κλάους), στη συνέχεια έγινε το «Αρέθειο» και εδώ και περίπου 40 χρόνια είναι το κεντρικό κατάστημα των ΕΛΤΑ.
Ένα άλλο εξέχουσας αρχιτεκτονικής ομορφιάς κτίριο, το αρχοντικό Κανελλόπουλου βρισκόταν στη διασταύρωση της Γούναρη με τη Μαιζώνος. Πριν το 1940 φιλοξενούσε το ιδιωτικό σχολείο με οικοτροφείο «Λύκειο Στεφανόπουλου». Σε αυτό λειτούργησε για μερικά χρόνια και η ξακουστή Τεχνική Σχολή του Λούντζη. Η οικία Κανελλόπουλου κατεδαφίστηκε και στη θέση της κτίστηκε πολυκατοικία.
Το Στρούμπειο ή αλλιώς το 2ο Δημοτικό Σχολείο της Πάτρας είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ιστορία της πόλης. Βρίσκεται στην ίδια θέση, στην οδό Μαιζώνος 26, εδώ και 130 περίπου χρόνια, είτε σαν ωραίο νεοκλασικό κτίριο αρχικά, είτε σαν ένα σύγχρονο διδακτήριο αργότερα.
Κτισμένο από τον Δήμο Πατρέων σε σχέδια του Αναστασίου Μεταξά, όπως και το Αρσάκειο Ψυχικού, στο οικόπεδο που περιβάλλεται από τις οδούς Μαιζώνος, Κορίνθου, Παρθενάκου και Βιλελμίν, το κτίριο του Αρσακείου Πατρών συνδέθηκε άρρηκτα με την ιστορία της πόλης τα τελευταία 95 χρόνια. 

Το Γυμναστήριο που έγινε Δικαστικό Μέγαρο

Στο σημείο που σήμερα βρίσκονται τα δικαστήρια της Πάτρας στεγαζόταν από το 1884 το Δημόσιο γυμναστήριο του Παναχαϊκού Γυμναστικού Συλλόγου (η μετέπειτα Παναχαϊκή Γυμναστική Ένωσις 1891 (Π.Γ.Ε.), από τους αρχαιότερους αθλητικούς συλλόγους της Πάτρας.

Το Δημαρχείο της οικίας Μακρυγιάννη
Το νεοκλασικό κτίριο της Μαιζώνος ανάμεσα στην οδό Παντανάσσης και την οδό Βότση είναι ένα νεοκλασικό μέγαρο, το οποίο ανήκε στην οικογένεια του σταφιδέμπορου Ράλλη Μακρυγιάννη και χτίστηκε γύρω στα 1880. Επιβλητικό κτίριο, ξεχωρίζει για την εντυπωσιακή είσοδο, τους μαρμάρινους εξώστες και την διακόσμηση της όψης με κορνίζες και γλυπτό διάκοσμο.
Για κάποιο διάστημα το κτίριο φιλοξένησε το Πρωτοδικείο Πατρών. Το 1897 το νοίκιασε ο Δήμος Πατρέων για να εγκαταστήσει το Δημαρχείο της πόλης αλλά στην σταφιδική κρίση του 1911 βγήκε σε πλειστηριασμό. Με κονδύλια 120 χιλ. δραχμών από το δημοτικό ταμείο, ο τότε δήμαρχος Δημήτριος Βότσης υπέγραψε το συμβόλαιο μεταβίβασης. Κατά την διάρκεια της Δημαρχίας του Ιωάννου Βλάχου, το 1929, αποφασίστηκε η διακόσμηση του εσωτερικού του Μεγάρου με έργα τέχνης.

Πλατεία Όλγας (Εθνικής Αντίστασης): Η όαση πρασίνου και νεοκλασικών όπου έπαιζε ο Παλαμάς
Η πλατεία που διατρέχει ένα μεγάλο τμήμα της οδού Μαιζώνος, φέρει το όνομα της γυναίκας του βασιλιά Γεωργίου Α΄, Όλγας.  Παλιότερα λεγόταν πλατεία Ομονοίας. Σε αυτή την πλατεία έπαιζε ως παιδί ο Κωστής Παλαμάς, καθώς η οικία του βρισκόταν λίγο πιο πάνω, επί της οδού Κορίνθου. Σύμφωνα με το αρχικό πολεοδομικό σχέδιο προοριζόταν για αγορά δημητριακών, κατόπιν όμως δενδροφυτεύθηκε και ονομάστηκε «Της βασίλισσας το περιβόλι». Μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην
χώρα, η πλατεία μετονομάστηκε σε Εθνικής Αντιστάσεως. Ωστόσο, ακόμη και σήμερα από τους Πατρινούς συνηθίζεται να χρησιμοποιείται συχνότερα το παλιότερο όνομα, Πλατεία Όλγας.

Οι πυρκαγιές που άλλαξαν τη φυσιογνωμία του εμπορικού κέντρου

Το εμπορικό κέντρο της Πάτρας στο πέρασμα των χρόνων δεν φαίνεται να έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές σε ό, τι τουλάχιστον αφορά τη ρυμοτομία του. Υπήρξαν, ωστόσο, περιστατικά που άλλαξαν σίγουρα τη φυσιογνωμία του. Ανάμεσα σε αυτά δυο μεγάλες πυρκαγιές που κατέστρεψαν σημαντικές επιχειρήσεις και απείλησαν τα κτίσματα σε ένα μεγάλο τμήμα της πόλης.
Το απόγευμα της 7ης Ιουλίου του 1998 μια μεγάλη πυρκαγιά κατέκαψε ένα από τα πλέον ιστορικά και αγαπημένα καταστήματα της Πάτρας. Ο θρυλικός «Μουστάκης», το πολυκατάστημα που εκτός από παιχνίδια ελληνικής κατασκευής και εισαγόμενα πωλούσε είδη οικιακής χρήσης και ρούχα (Το σύνθημά του ήταν «ΜΟΥΣΤΑΚΗΣ, τα έχει όλα και συμφέρει»- Κλασσική ...αξία οι νάιλον τσάντες με την φίρμα του καταστήματος, στο κοκκινόμαυρο καρό φόντο...) παραδόθηκε στις φλόγες με αποτέλεσμα 65 οικογένειες να μείνουν στον δρόμο και μια ολόκληρη ιστορία να γίνει στάχτη μέσα σε τρεις ώρες, αφού η πυρκαγιά κατέστρεψε ολοσχερώς το πολυκατάστημα και απείλησε και τις όμορες επιχειρήσεις. Το ίδιο οικοδομικό τετράγωνο είχε τυλιχθεί στις φλόγες και πριν από 18 χρόνια. Ήταν πάλι καλοκαίρι (3 Ιουνίου) εκείνη τη φορά όμως του έτους 1983, όταν η επίσης ιστορική επιχείρηση «Τοξαβίδης» παραδόθηκε στις φλόγες, με αποτέλεσμα να υπάρξουν ανυπολόγιστες ζημιές, που ανέρχονταν σε εκατομμύρια δραχμές.

ΠΗΓΕΣ:
*Αφέντρα Γ. Μουτζάλη Αρχαιολόγος
*Παναγιώτα Αναστ. Ατσαβέ Φιλόλογος-Ιστορικός

Ειδήσεις Τώρα

Ποιους ταξιδιωτικούς προορισμούς ψάξαμε περισσότερο στη Google το 2024

Αυτή είναι η μεγαλύτερη διαδρομή με τρένο – Διαρκεί 21 ημέρες και διασχίζει 13 χώρες!

Πλανητέρο Αχαΐας: Εξερευνώντας το μαγευτικό δάσος με τα πλατάνια