Και εις Έτη Πολλά! Το έτος ως Αστρονομική μονάδα

 Το χρονικό διάστημα που χρειάζεται η Γη να κάνει μία πλήρη περιφορά γύρω από τον Ήλιο αποτελεί μία μονάδα μέτρησης που ονομάζουμε Έτος.

 Ανάλογα με το σημείο της τροχιάς της Γης που θεωρούμε σαν αρχή της μετρήσεως ορίζονται ορίζονται τρία διαφορετικής διάρκειας αστρονομικά έτη. Το Τροπικό, το Αστρικό και το Ανωμαλιακό έτος.

Το Τροπικό έτος έχει σαν αρχή το σημείο της ισημερίας και αποτελεί τη βάση του Πολιτικού έτους που χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητά μας.

 Το Αστρικό έχει αφετηρία οποιοδήποτε σημείο της τροχιάς της Γης, ενώ το Ανωμαλιακό, το περίγειο ή το απόγειο της τροχιάς της. Τα δύο τελευταία έτη έχουν αστρονομική χρήση  και τα αγνοούμε στο παρόν άρθρο.

Όλα τα έτη που αναφέραμε δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν χρονολογικές μονάδες διότι δεν έχουν ακέραιο αριθμό ημερών. Για παράδειγμα, το Τροπικό έτος έχει διάρκεια 365,2422 ημέρες. Για να χρησιμοποιηθεί ένα έτος σαν χρονολογική μονάδα πρέπει να πληροί τις εξής δύο συνθήκες:

  (α) Να περιέχει ακέραιο αριθμό ημερών ώστε να αποφεύγεται η αλλαγή της ημερομηνίας εντός της ίδιας ημέρας.

 (β) Να εξασφαλίζει την κανονική διαδοχή των εποχών.

 Επειδή κανένα από τα προαναφερθέντα έτη δεν ικανοποιεί τις παραπάνω δύο συνθήκες, προτάθηκε το Πολιτικό Έτος. Σαν βάση αυτού λαμβάνεται το Τροπικό έτος που εξασφαλίζει τη δεύτερη συνθήκη (από την ισημερία αρχίζει η διαδοχή των εποχών του έτους). Για να ικανοποιηθεί και η πρώτη (ακέραιος αριθμός ημερών), το Πολιτικό έτος θεωρείται ότι περιέχει άλλοτε 365 ημέρες και άλλοτε 366 έτσι ώστε η διάρκειά του να είναι περίπου ίση με την διάρκεια του Τροπικού έτους, (365,2422). Αυτό επιτυγχάνεται εάν κάθε 4 έτη το ένα εξ αυτών περιέχει 366 ημέρες. Το έτος των 366 ημερών ονομάζεται δίσεκτο.

Για να βρούμε εάν ένα έτος είναι δίσεκτο, το διαιρούμε με το 4. Εάν διαιρείται ακριβώς, όπως για παράδειγμα το 2024 (2024 : 4 = 506), τότε είναι δίσεκτο, ενώ αν δεν διαιρείται ακριβώς, όπως το 2025 (2025 : 4 = 506,25), δεν είναι.

 Η αρχή του πολιτικού έτους ήταν διαφορετική σε διάφορες εποχές και λαούς. Π.χ. σαν πρώτη του έτους εθεωρείτο άλλοτε η 25η Δεκεμβρίου και άλλοτε η 1η Ιανουαρίου, όπως επίσης η 25η Μαρτίου ή και η ημέρα του Πάσχα.

Τα διάφορα συστήματα διαίρεσης και καθορισμού του Πολιτικού έτους αποτελούν τα λεγόμενα ημερολόγια. Ημερολόγια υπάρχουν πολλά μεταξύ των διαφόρων λαών.

 Ο προαναφερόμενος ορισμός του Πολιτικού έτους αποτελεί το Ιουλιανό Ημερολόγιο (παλαιό ημερολόγιο) που καθιερώθηκε το 45 π.Χ. από τον Ιούλιο Καίσαρα μετά από πρόταση του Έλληνα αστρονόμου Σωσιγένη.

Η διάρκεια του τροπικού έτους όπως την απλούστευσε ο Σωσιγένης σε 365,25 ημέρες αντί της ορθής 365,2422 όπου κάθε τέσσερα χρόνια προστίθεται μία δίσεκτος ημέρα αντί 0,9688 περίπου της ημέρας, σήμαινε ότι κάθε 100 τετραετίες (400 πολιτικά χρόνια) προστίθενται επιπλέον 3,12 ημέρες. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να απομακρύνεται η ημερομηνία της αρχής μέτρησης του έτους (η εαρινή ισημερία 21η Μαρτίου) από τη φυσική της θέση προς το καλοκαίρι. Δηλαδή το ημερολόγιο θα έγραφε 21η Μαρτίου αλλά θα ήταν καλοκαίρι. Το σφάλμα αυτό εντόπισαν οι Βυζαντινοί λόγιοι αλλά δεν μπόρεσαν να κάνουν την διόρθωση μετά την άλωση της Κωνσταντινού-πολις. Η διόρθωση έγινε πολύ αργότερα από τον Ιταλό αστρονόμο Λίλιο και ανακοινώθηκε από τον Πάπα Γρηγόριο τον 13ο το έτος 1582. Το ημερολόγιο αυτό είναι γνωστό με το όνομα Γρηγοριανό ή Νέο Ημερολόγιο. Το ημερολόγιο αυτό έχει γίνει δεκτό από όλους σχεδόν τους λαούς και είναι αυτό που χρησιμοποιούμε σήμερα.

Η μοναδική διαφορά του από το παλαιό είναι η αφαίρεση μιας δίσεκτης ημέρας κάθε 128 περίπου χρόνια και τίποτε άλλο. Το Ιουλιανό Ημερολόγιο εφαρμόζεται από ορισμένες Ανατολικές εκκλησίες μη αποδεχόμενες το Νέο ημερολόγιο λόγω διαμάχης με την Δυτική εκκλησία.

 Στην Αστρονομία χρησιμοποιείται και ένα άλλο έτος εκτός αυτών που προαναφέραμε, το Κοσμικό ή Γαλαξιακό έτος. Αυτό ορίζεται με την περίοδο περιστροφής του Γαλαξία μας. Ο Γαλαξίας μας περιστρέφεται περί το κέντρο του και επομένως και ο Ήλιος και η Γη (ταξιδεύουμε με ταχύτητα 250 km/sec), συμπληρώνοντας μία περιστροφή για την περιοχή του Ηλίου σε 250.000.000 περίπου έτη. Το διάστημα αυτό ορίζει το Κοσμικό έτος.

 Το Κοσμικό έτος χρησιμοποιείται στη μέτρηση κοσμικών φαινομένων και γεωλογικών και βιολογικών φαινομένων. Κατά την διάρκεια των 5 δισεκατομμυρίων ετών περίπου της ηλικίας του Ηλιακού συστήματος, αυτό έχει κάνει 22 περίπου περιστροφές γύρω από το κέντρο του Γαλαξία.

Είναι ενδιαφέρον να αναφερθώ στο ημερολόγιο του    αστροφυσικού Carl Sagan. Συντομεύει την ηλικία του Σύμπαντος, 13,5 δισεκατομμυρίων περίπου ετών σε ένα γήινο έτος των 365 ημερών.

Το ημερολόγιο αρχίζει την 1η Ιανουαρίου με τη δημιουργία του Σύμπαντός και τελειώνει τα μεσάνυχτα της 31ης Δεκεμβρίου.

 Η αντιστοίχιση των μονάδων χρόνου μεταξύ του Γήινου έτους και του Κοσμικού είναι η εξής:

 Το 1 δευτερόλεπτο  αντιστοιχεί περίπου σε 438 χρόνια.

Το 1 λεπτό σε 26000 χρόνια.

 Η 1 ώρα σε 2 εκατομμύρια χρόνια περίπου.

 Η 1 ημέρα σε 38 εκατομμύρια χρόνια.

 Ο 1 Μήνας σε 1 δισεκατομμύρια χρόνια περίπου.

 Ενδεικτικά αναφέρω τις ημερομηνίες ορισμένων κοσμικών γεγονότων:

 Στις 15 Μαρτίου σχηματίζεται ο Γαλαξίας μας.

 Στις 31 Αυγούστου  σχηματίζεται ο Ήλιος.

 Στις 6 Σεπτεμβρίου σχηματίζεται η Γη και το υπόλοιπο Πλανητικό Σύστημα.

Όσο προχωρούμε προς το τέλος του Κοσμικού έτους γίνονται πολλές γεωλογικές και βιολογικές εξελίξεις και φθάνουμε στην δημιουργία της ζωής. Πού και πότε δημιουργήθηκε η ζωή, παραμένει μέχρι σήμερα ένα αναπάντητο ερώτημα!

 Στις 31 Δεκεμβρίου, την τελευταία ημέρα του έτους, εμφανίζεται ο όρθιος άνθρωπος, Homo Erectus, στις 22:00 το βράδυ, εξελισσόμενος στις 23:30 στον νοήμονα άνθρωπο, Homo Sapiens.

Ο γραπτός λόγος, λέξεις και σχήματα και όλα τα γεγονότα που γνωρίζουμε σήμερα έγιναν τα τελευταία 14 δευτερόλεπτα του κοσμικού έτους. Επιστήμες, ανακαλύ-ψεις, πόλεμοι αποτελούν το τέλος μιας ιστορίας 13,5 δισεκατομμυρίων ετών. Μετά τι αναμένεται; Θα καταστρέψουμε την διαδικασία 13,5 δισεκατομμυρίων ετών που μας έδωσε την σημερινή μας ζωή; Εάν θα ακολουθήσει το επόμενο Πρώτο δευτερόλεπτο του νέου Κοσμικού Έτους του ανθρώπινου γένους εξαρτάται αποκλειστικά από τον σύγχρονο άνθρωπο.

  Μερικές ακόμα ενδιαφέρουσες ημερομηνίες του τελευταίου δευτερολέπτου του Κοσμικού Έτους πριν την πρωτοχρονιά του νέου έτους είναι οι ακόλουθες:

 Ο Μωυσής γεννήθηκε το 7ο δευτερόλεπτο πριν την πρωτοχρονιά.

Ο Βούδας το 6ο δευτερόλεπτο.

 Ο Ιησούς το 5ο δευτερόλεπτο.

 Ο Μωάμεθ το 3ο δευτερόλεπτο.

Το τελευταίο δευτερόλεπτο που βρισκόμαστε τώρα, πριν το τέλος του Κοσμικού Έτους, οι επιστημονικές μας γνώσεις εξελίσσονται ταχύτατα και είμαστε ικανοί να κατανοήσουμε καλύτερα τη θέση μας στο Σύμπαν.