Η Σύγκλιση των Προοδευτικών Δυνάμεων: Ένα Σενάριο Πολιτικής Απειλής για την Κυβέρνηση Μητσοτάκη

Η πολιτική ιστορία της Ελλάδας είναι γεμάτη στιγμές όπου οι προοδευτικές δυνάμεις κατάφεραν, έστω και συγκυριακά, να συσπειρωθούν γύρω από έναν κοινό στόχο.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το 1956, όταν ο Γεώργιος Παπανδρέου, μέσα από τη συγκρότηση της Δημοκρατικής Ένωσης, κατάφερε να συσπειρώσει ετερόκλητες πολιτικές δυνάμεις απέναντι στον πολιτικό συντηρητισμό της εποχής. Σήμερα, μια αντίστοιχη σύγκλιση των προοδευτικών δυνάμεων θα μπορούσε ενδεχομένως να αποτελέσει μια σοβαρή πολιτική απειλή για την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη και τη Νέα Δημοκρατία.

Αλήθεια όμως, ποιες μπορεί να λογίζονται ως προοδευτικές δυνάμεις σήμερα;

Οι προοδευτικές δυνάμεις στην Ελλάδα περιλαμβάνουν κόμματα και κινήσεις που τοποθετούνται ιδεολογικά στο κέντρο, την κεντροαριστερά και την αριστερά. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχει ο ΣΥΡΙΖΑ όχι πια με μεγάλη κοινωνική επιρροή, που ωστόσο παραμένει ως ο βασικός εκφραστής της ριζοσπαστικής και προοδευτικής Αριστεράς, με σημαντική εκλογική βάση. Από την άλλη το ΠΑΣΟΚ συνιστά ένα παραδοσιακό ιστορικό πολιτικό κόμμα το οποίο προσπαθεί να ανακτήσει τη δυναμική του και πολλοί λένε πως «έχει έρθει η ώρα του». Δεν έχουν άδικο καθώς πολλοί είναι εκείνοι που το φαντάζονται ήδη σε ρόλο πρωταγωνιστή.  Μέσα στα ίδια πλαίσια, αλλά ίσως με μια «κουρασμένη» ρητορική, βρίσκεται το ΜΕΡΑ25 ως ένας σχηματισμός που εκπροσωπεί μια ριζοσπαστική αριστερή προσέγγιση με έντονη έμφαση στον ευρωπαϊσμό και τις προοδευτικές οικονομικές πολιτικές. Και βέβαια κανείς δεν θα πρέπει να ξεχνάει τις κινήσεις πολιτών που βρίσκονται εκτός κοινοβουλίου, αλλά συμμετέχουν ενεργά στις κοινωνικές διεργασίες.

Ωστόσο η ένωση αυτών των δυνάμεων δεν μπορεί  να είναι ένα άθροισμα από λεζάντες. Αν γίνει πράξη, οφείλει να εμπνέει. Και για να εμπνεύσει είναι ανάγκη να δομηθεί σε κοινά «συστατικά»:

           1) Tην υπεράσπιση της κοινωνικής δικαιοσύνης και των εργασιακών δικαιωμάτων        

2) Την προάσπιση του κράτους δικαίου και την αντίσταση στον αυταρχισμό.

3) Την οικοδόμηση ενός βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης, με έμφαση στη δίκαιη πράσινη μετάβαση.

     4) Την  ενίσχυση της δημόσιας παιδείας, υγείας και κοινωνικής πρόνοιας.

Το ερώτημα που γεννάται λοιπόν είναι κατά πόσο αυτό μπορεί να θεωρηθεί απειλητικό για την ΝΔ και τον Κυριάκο Μητσοτάκη;

Η απάντηση είναι θετική, αλλά υπό προϋποθέσεις. Η Νέα Δημοκρατία στηρίζεται σε έναν ισχυρό ηγετικό πυρήνα, ο οποίος έχει καταφέρει να συνδυάσει το αφήγημα της πολιτικής σταθερότητας με έναν φιλελεύθερο οικονομικό λόγο. Η πολιτική και οικονομική σταθερότητα είναι συνυφασμένα για πολλούς, με το προσωπικό στυλ διακυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη. Συνεπώς, για να αποτελέσουν απειλή, οι προοδευτικές δυνάμεις πρέπει να ξεπεράσουν τη ρητορική του "αντιμητσοτακισμού" και να παρουσιάσουν ένα θετικό και ελκυστικό αφήγημα.

Οι προοδευτικές δυνάμεις ως εκ τούτου αρκεί να πολιτευτούν με αίτημα «να φύγει ο Μητσοτάκης»;

Όχι, δεν αρκεί. Αν και το σύνθημα αυτό μπορεί να συσπειρώσει προσωρινά διάφορες κοινωνικές ομάδες, η ιστορία έχει δείξει ότι τα καθαρά αντι-ηγετικά αφηγήματα έχουν περιορισμένη διάρκεια και δυναμική. Από την άλλη, ο εκσυγχρονισμός του κράτους, η ανακούφιση των ευπαθών κοινωνικών ομάδων και η βελτίωση της αντιπροσωπευτικότητας της Δημοκρατίας αποτελούν το τρίπτυχο ενός σύγχρονου προοδευτικού αφηγήματος, με όραμα, προοπτική και συνέχεια που θα συμβάλλει στην δημιουργία ενός συμπαγούς κράματος προοδευτικής πλειοψηφίας. 

Η σύγκλιση των προοδευτικών δυνάμεων στην Ελλάδα δεν είναι απλώς ένα πολιτικό σενάριο, αλλά μια πιθανότητα που μπορεί να αναδείξει εναλλακτικές λύσεις στη σημερινή πολιτική πραγματικότητα. Ωστόσο, για να απειλήσουν ουσιαστικά την κυβέρνηση Μητσοτάκη, χρειάζονται κάτι περισσότερο από το σύνθημα "να φύγει ο Μητσοτάκης". Χρειάζονται ένα συνεκτικό, εμπνευσμένο αφήγημα που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες και τα όνειρα της κοινωνίας. Μόνο έτσι θα μπορέσουν να ανατρέψουν τις πολιτικές ισορροπίες και να αφήσουν το δικό τους αποτύπωμα στην ιστορία.

 Ο Διονύσης Γράψας είναι ιστορικός.