Κολοκοτρωναίικες κουβέντες

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο Γέρος του Μοριά, δεν ήταν μόνο ένας μεγάλος πολέμαρχος. Ευφυής, παρατηρητικός, με σκέψη διεισδυτική, πνεύμα καυστικό, λόγο δηκτικό, συμπύκνωνε στην κουβέντα του όλη την εμπειρία της πολυτάραχης ζωής του, τη λαϊκή θυμοσοφία και την αφοβία απέναντι σε κάθε εξουσία.

Όταν οι Έλληνες πήραν τ’ Ανάπλι, ο Βρεττανός πλοίαρχος Άμιλτον συνάντησε τον Κολοκοτρωνη και του πρότεινε να ζητήσουν οι Έλληνες τη μεσιτεία της Αγγλίας για συμβιβασμό με τους Τούρκους.

Του αποκρίθηκε ο Γέρος:

 – Εμείς  καπετάν Χάμιλτον ποτέ συμβιβασμό δεν εκάμαμε με τον Τούρκο. Άλλους έκοψε, άλλους εσκλάβωσε με το σπαθί και άλλοι, όπως εμείς, ζούσαμε λεύτεροι από γενιά σε γενιά. Ο βασιλιάς μας σκοτώθηκε, καμιά συνθήκη δεν έκαμε. Η φρουρά του είχε παντοτινό πόλεμο με τους Τούρκους και τα κάστρα του έμειναν άπαρτα.

– Και ποιος ήταν ο βασιλιάς σας καπετάν Κολοκοτρώνη;

– Βασιλιάς μας ήταν ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, φρουρά του οι κλέφτες και κάστρα του η Μάνη, το Σούλι και τα βουνά!

****

 Όταν ήρθε ο Καποδίστριας και ανέλαβε Κυβερνήτης της επαναστατημένης Ελλάδας, ο Κολοκοτρώνης του συμπαραστάθηκε από την πρώτη στιγμή. Δεν δίσταζε ωστόσο να του ασκήσει κριτική.

– Μου χάλασες τον τόπο, είπε κάποτε στον Κυβερνήτη.

– Γιατί το λες αυτό; Τον ρώτησε εκείνος.

– Να, γιατί έπρεπε να το κάμεις 5 φράγκικο και 15 τούρκικο· μετά από 10 χρόνια να το κάμεις 10  φράγκικο και 10 τούρκικο και ύστερα από άλλα τόσα χρόνια να το κάμεις 15 φράγκικο και 5 τούρκικο. Κι απέ στερνά θα γινόταν όλο φράγκικο.

Ήταν ο πρώτος που συνηγορούσε στις αλλαγές, αλλά καταδίκαζε τη βιασύνη και τον πρώιμο ριζοσπαστισμό του Κυβερνήτη.

****

Καμάρωνε, γέροντας πια στην ελεύθερη Αθήνα, για την ανέγερση του Πανεπιστημίου.

– Κολίνε, ρωτάει μια μέρα τον μικρότερο γιό του, ποιο νομίζεις ότι είναι το εθνικό σπίτι της Ελλάδας;

– Το παλάτι του βασιλιά, απάντησε ο νέος.

– Όχι βρε, το Πανεπιστήμιο, του κάνει ο Γέρος.

Και στον Βασιλιά Όθωνα, που τον ρώτησε πώς του φαίνεται το νέο Σχολειό που χτίζεται, εννοώντας το Πανεπιστήμιο, ο Κολοκοτρώνης αποκρίθηκε:

– Σκιάζομαι Μεγαλειότατε πως δεν έπρεπε να χτιστούν κοντά τα δυο τους. Γιατί θαρρώ πως ετούτο (και έδειξε το Πανεπιστήμιο) θα φάει εκείνο (και έδειξε το παλάτι).

****

Στη ρωσική πρεσβεία ένας καλαμαράς (λόγιος) είπε μπροστά στον Κολοκοτρώνη:

– Ας έχει χάρη η Ελλάς στις τρεις Μεγάλες Δυνάμεις. Αυτές τη γλίτωσαν από τον Τούρκο!

Άναψε και κόρωσε ο Γέρος του Μοριά:

– Οι τρεις Δυνάμεις και η Τουρκιά μαζί χρωστούν χάρη στην Ελλάδα, που άνοιξε τούτη τη γωνιά και τρέξανε και τρούπωσαν όλοι οι κατεργαραίοι και γλίτωσαν οι άλλοι τόποι!

****

Στις 7 Νοεμβρίου 1838 μιλάει, απάνω στον λόφο της Πνύκας, στους μαθητές του Γυμνασίου:

– Να αφοσιωθείτε στις σπουδές σας και καλύτερα να κοπιάσετε τέσσερις πέντε χρόνους στα νιάτα σας και να ζήσετε λεύτεροι στην υπόλοιπη ζωή σας, παρά να μείνετε αγράμματοι και να σκλαβωθείτε στα γεράματά σας. Η προκοπή σας και η μάθησή σας να μη γίνουν σκεπάρνι μόνο για το άτομό σας, αλλά και για το καλό της κοινωνίας, γιατί μέσα στο καλό αυτό βρίσκεται και το δικό σας.

Γνώση και κοινωνική συνείδηση, λοιπόν, η στερνή παραγγελιά του Κολοκοτρώνη στους νέους. Πόσο επίκαιρη ακούγεται και σήμερα…