Η χαμένη πυξίδα του Νεοέλληνα

Ο σύγχρονος Έλληνας, παρά τη βαριά κληρονομιά που κουβαλά, μοιάζει σαν πλοίο ακυβέρνητο σε μια θάλασσα γεμάτη ρεύματα, που τον παρασέρνουν πότε εδώ και πότε εκεί, δίχως προορισμό.

Ξεχνάει τις ρίζες του, αμφισβητεί την ίδια του την ταυτότητα, χάνεται μέσα στον θόρυβο μιας εποχής που του τάζει πολλά και δεν του δίνει τίποτα. Είναι ένας άνθρωπος που έβαλε τον Χριστό στην άκρη, όπως βάζει κανείς ένα παλιό κειμήλιο σε μια γωνιά του σπιτιού του, ξεχνώντας ότι εκεί βρίσκεται η αληθινή του παρηγοριά.

Περνά τις ώρες του σκυμμένος πάνω από μια οθόνη, χαμένος στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καταναλώνοντας ασταμάτητα εικόνες, ειδήσεις, απόψεις – οι περισσότερες χωρίς νόημα. Εξοργίζεται, σχολιάζει, χλευάζει, αμφισβητεί τους πάντες και τα πάντα, μα ποτέ δεν στρέφει το βλέμμα μέσα του. Ο ίδιος του ο εαυτός του διαφεύγει, όπως διαφεύγει η άμμος μέσα από τα δάχτυλα.

Ο Φώτης Κόντογλου, αν ζούσε σήμερα, θα έγραφε για την ξενιτιά του Νεοέλληνα μέσα στην ίδια του την πατρίδα. Για τη μοναξιά που τον βαραίνει, καθώς ξεμάκρυνε από την παράδοση που τον κρατούσε ζωντανό, από την πίστη που του έδινε προσανατολισμό. Θα του φώναζε με πόνο πως ξέχασε την αρχοντιά της Ρωμιοσύνης και ξοδεύει τη ζωή του σε ψεύτικες ανάγκες, σε ανούσιες διαμάχες, σε μια διαρκή αναζήτηση επιβεβαίωσης από ανθρώπους που δεν τον ξέρουν και δεν τον νοιάζονται.

Ο Κωστής Παλαμάς θα του μιλούσε για την ψυχή του Γένους, για το φως που κάποτε έκαιγε στις καρδιές των Ελλήνων, για το χρέος του απέναντι στην ιστορία και στην παράδοσή του. Θα του θύμιζε ότι Ελλάδα δεν είναι τα συνθήματα και οι φωνές, αλλά η εσωτερική καλλιέργεια, η πίστη, η αγάπη για το ωραίο και το αληθινό.

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, με την απλότητα και τη σοφία του, θα του υπενθύμιζε ότι η αληθινή ευτυχία δεν βρίσκεται στην υπερβολή και στον θόρυβο, αλλά στη γαλήνη μιας ζωής λιτής και τίμιας, κοντά στον Θεό. Θα του έλεγε να σβήσει για λίγο την οθόνη, να βγει έξω, να κοιτάξει τον ουρανό, να αφουγκραστεί τη φύση, να θυμηθεί την ομορφιά της σιωπής και της προσευχής.

Ο Αιμιλιανός Σιμωνοπετρίτης θα του μιλούσε για την πνευματική κρίση της εποχής του, για την έλλειψη εσωτερικής ζωής. Θα του έλεγε πως η αμφισβήτηση είναι χρήσιμη όταν οδηγεί στην αλήθεια, αλλά καταστροφική όταν γίνεται αυτοσκοπός. Θα του τόνιζε πως δεν μπορείς να οικοδομήσεις τίποτα, αν πρώτα δεν έχεις βρει τη βάση σου, και πως χωρίς τον Θεό, η ζωή γίνεται ένας ατελείωτος λαβύρινθος χωρίς έξοδο.

Ο Άγιος Παΐσιος θα τον κοίταζε με συμπόνια και θα του μιλούσε απλά, όπως μιλούσε σε όλους. Θα του έλεγε πως το πρόβλημα δεν είναι έξω του, αλλά μέσα του. Πως αντί να κατακρίνει τον κόσμο, καλύτερα να διορθώσει τον εαυτό του. Πως αντί να χάνει τον χρόνο του σε ανούσιες συζητήσεις και ατέρμονες αντιπαραθέσεις, καλύτερα να γονατίσει και να πει μια προσευχή. Θα του θύμιζε πως όσο και αν φαίνεται σκοτεινή η εποχή, ο Χριστός είναι εδώ, αρκεί να ανοίξει την καρδιά του να Τον δεχτεί.

Και τέλος, ο Μέγας Βασίλειος, με την αυστηρότητα και τη διορατικότητά του, θα του έδειχνε πως ο σύγχρονος άνθρωπος έχει χάσει το μέτρο. Ότι αντί να αξιοποιεί τον χρόνο του για να μάθει, να εργαστεί, να προσευχηθεί, να αγαπήσει, τον σπαταλά σε ανούσια πράγματα, σε λόγια χωρίς αντίκρισμα. Θα του έλεγε πως ο Χριστιανισμός δεν είναι θεωρία, αλλά πράξη, και πως αν θέλει να βρει ξανά την πορεία του, πρέπει να ζήσει με αλήθεια, αγάπη και ταπεινοφροσύνη.

Ο Νεοέλληνας σήμερα βρίσκεται σε κρίση, όχι γιατί του λείπουν τα εφόδια, αλλά γιατί δεν ξέρει ποιος είναι. Επαναστατεί χωρίς να ξέρει τι θέλει, αμφισβητεί χωρίς να αναζητά, μιλάει πολύ αλλά ακούει λίγο. Αν θέλει να ξαναβρεί τον δρόμο του, δεν χρειάζεται να ψάξει σε νέες ιδεολογίες και καινούργια ρεύματα. Χρειάζεται να σκύψει το κεφάλι, να ταπεινωθεί και να ακούσει.

Να ακούσει τη φωνή των προγόνων του, που του φωνάζουν να θυμηθεί ποιος είναι. Να ακούσει τη φωνή του Χριστού, που ποτέ δεν έπαψε να τον καλεί κοντά Του. Και πάνω απ’ όλα, να βρει ξανά τη σιωπή, μέσα στην οποία μιλάει η αλήθεια.

Γιατί η πραγματική κρίση του Νεοέλληνα δεν είναι πολιτική, οικονομική ή κοινωνική. Είναι κρίση ψυχής. Και αν δεν θεραπεύσει αυτήν, καμία άλλη αλλαγή δεν θα έχει πραγματικό νόημα.