Πάτρα:Η Εβραϊκή Συναγωγή της οδού Παντανάσσης -Τα Εβραιομνήματα και το κοιμητήριο στο Ζαβλάνι

Δείτε σπάνιες φωτο απο λίγο πριν την κατεδάφιση της Συναγωγής

Η πρώτη μαρτυρία περί Εβραίων στην Πάτρα χρονολογείται από την εποχή της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, για να τελειώσει τυπικά και άδοξα το 1980, όταν κατεδαφίστηκε η τελευταία συναγωγή.

Το κτήριο της Συναγωγής βρισκόταν επί της οδού Παντανάσσης δεξιά μετά την Μαιζώνος.

Τις φωτογραφίες δημοσίευσε στο patrasmemories η Σοφία Νικολοπούλου

Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας η εβραϊκή κοινότητα γνώρισε τη μεγαλύτερη ακμή της. Μετά τον διωγμό τους από την Ισπανία, πολλές οικογένειες Εβραίων εγκαταστάθηκαν στην Πάτρα.

Από ιστορικές έρευνες προκύπτει ότι ήταν Ελληνόφωνοι Ισπανοεβραίοι, Ρωμανιώτες, Σεφαρδίτες και Ιταλόφωνοι Εβραίοι απ'ο την Απουλία.

Ήδη το 1580 στην Πάτρα λειτουργούσαν τέσσερις συναγωγές, η μία μάλιστα στην ελληνική γλώσσα. Σε αυτούς πιθανότατα να προστέθηκε και η άλλοτε ακμάζουσα Εβραϊκή κοινότητα της Ανδραβίδας, που στα μέσα του 13ου αιώνα αριθμούσε 50 οικογένειες, αλλά τα ίχνη της οποίας χάνονται μετά τον 15ο αιώνα.

Την εποχή της Τουρκοκρατίας οι Εβραίοι αδικήθηκαν πολλές φορές από τους Τούρκους, με αποτέλεσμα την πρόκληση επεισοδίων.

Σύμφωνα με τους ιστορικούς Spon και Wheler, οι Εβραίοι υπολογίζονταν σε 4000-5000, δηλαδή το 1/3 του πληθυσμού της πόλης.

Σύμφωνα με τον ιστορικό Θωμόπουλο, η άποψη αυτή κρίνεται υπερβολική. Το 1765 επιδημία θέρισε τη συνοικία, όπου ήταν περιορισμένοι από τους Τούρκους, με αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά ο αριθμός τους. Το 1818 υπήρχαν 17 οικογένειες στην Πάτρα και μία συναγωγή.

Το 1917 η κοινότητα ανασυγκροτήθηκε με πρόεδρο τον Ζαχαρία Βιντάλ και δημιουργήθηκε εβραϊκό σχολείο (Χτίστηκε σε ιδιόκτητο οικόπεδο στην οδό Παντανάσσης 34)αλλά τελικά το 1955 διαλύθηκε και η τελευταία συναγωγή. Το 1980κατεδαφίστηκε το κτήριο που τη στέγαζε.

Στην περίοδο της κατοχής οι λιγοστοί Εβραίοι εγκατέλειψαν την Πάτρα και απέμειναν μόνο τέσσερις οικογένειες.

Στο Α΄ νεκροταφείο Πατρών στο Ζαβλάνι υπάρχει μέχρι και σήμερα εβραϊκό νεκροταφείο.

Το Εβραϊκό κοιμητήριο στην Πάτρα

Σήμερα στην Πάτρα υπάρχουν πολύ λίγοι Εβραίοι, οι οποίοι δεν είναι καν οργανωμένοι σε συναγωγές.

Παρ' όλα αυτά, υπάρχουν ακόμα και σήμερα τρία τοπωνύμια που υπενθυμίζουν το πέρασμα των Εβραίων από την πόλη.

Η πρώτη συνοικία είναι τα Εβραιομνήματα, που ονομάστηκε έτσι λόγω του εβραϊκού νεκροταφείου που είχε παλιά, ενώ το δεύτερο τοπωνύμιο που διατηρείται μέχρι και τις μέρες μας είναι η συνοικία Τσιβδί, όπου κατά τον Μεσαίωνα υπήρχε το εβραϊκό γκέτο.

Η ονομασία προέρχεται (κατά παρετυμολογία) από τα χρήματα (κίβδηλα-Κίβδας-Τσίβδας) που εισέπρατταν οι Εβραίοι έμποροι από μαγαζιά που διατηρούσαν στην περιοχή.

Το τελευταίο τοπωνύμιο, το οποίο δεν χρησιμοποιείται πια, αφορά σε μια πύλη του κάστρου που ονομαζόταν "Εβραϊκή". Στο Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος εκτίθεται η Ρωμανιώτικη συναγωγή της Πάτρας.