Η πιο ζωντανή αφήγηση για τις ζωές που σώθηκαν στο ορφανοτροφείο θηλέων της Πάτρας κι ο ταπεινός ευεργέτης Τριάντης- ΦΩΤΟ

Η καθημερινότητα των κοριτσιών μέσα από τα λόγια μιας πρώην οικότροφου

Στο άκουσμα και μόνο της λέξης ορφανοτροφείο, οι περισσότεροι ίσως θα φέρνουν στη σκέψη τους εικόνες δυσάρεστες. Παιδιών στα όρια της ανέχειας που ιδρυματοποιούνται λόγω συνθηκών. Αυτή όμως δεν είναι η αλήθεια για ένα ίδρυμα της Πάτρας που η πολύχρονη ιστορία του και η προσφορά του διδάσκει πως ακόμη και στις περιπτώσεις που η μοίρα μπορεί να φέρθηκε στα παιδιά με το χειρότερο τρόπο, υπήρξαν άνθρωποι που άνοιξαν την αγκαλιά τους και τα παρέδωσαν μεγαλωμένα στην κοινωνία με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Το ορφανοτροφείο Θηλέων της Πάτρας ιδρύθηκε το 1925 στην έπαυλη του Θεόδωρου Τριάντη, η οποία αγοράστηκε από το Δημόσιο από το Τριάντειο ίδρυμα.

Ο Θεόδωρος Τριάντης, ξένος στην πόλη, αφού συγκέντρωσε ένα τεράστιο ποσόν, ενσάρκωσε το όνειρό του με τη διαθήκη του. Η πράξη του υπήρξε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς την πόλη, στην οποία ήρθε φτωχός και αξιώθηκε να δει τον εαυτό του να προάγεται σε ευπορία και κοινωνική ευπρέπεια. Επειδή ήταν πρακτικός άνθρωπος και γνώριζε, βέβαια, τις ανάγκες της εποχής του, σε μια πόλη κατεξοχήν εμπορική, όπως ήταν η Πάτρα, επιθυμούσε να γίνει μια σχολή όπου η νεολαία θα αποκτούσε εκείνες τις πρακτικές γνώσεις που θα της επέτρεπαν να βρει μια εργασία για να καλύψει τις βιοποριστικές της ανάγκες. Η δωρεά υπήρξε σημαντικό γεγονός για την πόλη, γιατί αφενός θα ήταν δυνατόν να ιδρυθεί η σχολή, αφετέρου δε είχε εξασφαλίσει τη συντήρησή της ανεπηρέαστα από κάθε κίνδυνο.

Πέθανε τον Μάρτιο του 1913. Η σορός του μεταφέρθηκε από τη μεγαλοπρεπή του έπαυλη, που ήταν δίπλα στον Άγιο Γεράσιμο, στην Ευαγγελίστρια.

Υπήρξε, επίσης, ένας ακόμα μεγάλος ευεργέτης για την πόλη, με τη δημιουργία της Τριαντείου Σχολής, η οποία υπάρχει ακόμα και σήμερα, αφού δεν κατόρθωσε να έχει απογόνους, όπως μαθαίνουμε.

Δεν είχε το προσόν του γένους, αλλά είχε τη λαμπρότητα των αισθημάτων. Δεν καταγόταν από καμία ξεχωριστή οικογένεια, αλλά ξεχώρισε ο ίδιος με τη δωρεά του. Συγκέντρωσε μεγάλο πλούτο με την άοκνη εργασία του και τον απλό τρόπο της ζωής του, την οποία ζωή του μάλιστα αδίκησε, σύμφωνα με τη νεκρολογία, αφού απείχε «από τας απολαύσεις τας τρελλάς του βίου».

Ζούσε μάλιστα τόσο απλά, ώστε πολλές φορές άκουγε ο ίδιος τις ειρωνείες του κόσμου, καθώς έβλεπε ο κόσμος έναν εκατομμυριούχο, όπως ήταν ο Τριάντης, να ζει πάρα πολύ απλά, χωρίς να μπορεί να το δικαιολογήσει, ή ίσως πιστεύοντας ότι ήταν τσιγκούνης. Αλλά ο Τριάντης, ζώντας σε μια εποχή που η υστεροφημία έπαιζε σπουδαίο ρόλο, είχε το λόγο του. Ήθελε μετά το θάνατό του να φτιάξει την Τριάντειο Επαγγελματική Σχολή, για την οποία έχει ήδη γίνει λόγος.

Σε ένδειξη πένθους, κατά τη διάρκεια της κηδείας οι φανοί των οδών από όπου θα διερχόταν η νεκρική πομπή περιβλήθηκαν με πένθιμα κρεπ, ενώ οι κώδωνες των ναών ηχούσαν πένθιμα. Ο συντάκτης της νεκρολογίας όμως τελειώνει με ένα παράπονο, που αναφέρεται στην απουσία επωνύμων και απόδοσης τιμών στην κηδεία, την οποία, βέβαια, δικαιολογεί με το «άσημον της καταγωγής», κάτι βέβαια που δείχνει τη σημασία που είχε η καταγωγή εκείνη την εποχή.

«Πού έμειναν λοιπόν οι επικήδειοι οι καταλαμβάνοντες ολοκλήρους στήλας των εφημερίδων, τα ρητορικά σχήματα αι ποιητικαί εξάρσεις.

»Γιατί, αφού και ο ασημότερος των θνητών θα ακούση κατά την τελευταίαν του εμφάνισιν εις αυτήν την ζωήν κολακευτικά και ψεύτικα συνήθως λόγια, ο Θεόδωρος Τριάντης δεν ήκουσεν;

»Εστείρευσεν η έμπνευσις, ή εξησφαλίσθη η ευγνωμοσύνη;

»Ίσως και τα δύο – από τους επισήμους μόνον.

»Διότι κατά τον τελευταίον ασπασμόν, πολλά χέρια χονδροειδή αγκάλιασαν τα πόδια του νεκρού και πολλά στόματα μη αρωματισμένα όταν εφίλησαν το άγιον εκείνο μέτωπον εψιθύρισαν “στο καλό μεγάλη ψυχή, στο καλό άγιε άνθρωπε”.

»Αυτά τα λόγια τα κρυφά, τα μυστικά χωρίς σχήματα και χωρίς έξαρσιν ήσαν μοναχά ο επικήδειος και επιτάφιος λόγος του Θεοδώρου Τριάντη.

»Αλλά και τις οίδε μήπως αυτών και μόνον είχεν ανάγκην ο χθες κηδευθείς μεγάλος ευεργέτης;»

Η δεκαετία του 1920 είναι μία οδυνηρή για την Ελλάδα δεκαετία. Η Ελλάδα προσπαθεί να σταθεί στα πόδια της οικονομικά και κοινωνικά.

Ο Α΄ Παγκόσμιος πόλεμος και η Μικρασιατική καταστροφή άφησαν βαθιά χαραγμένα τα ίχνη τους.

Τα ορφανά από τα διάφορα μέρη της Ελλάδας ήταν πληγή για την κοινωνία. Το Ορφανοτροφείο, λοιπόν, αυτό ήταν μία σπουδαία προσφορά στην πατρινή, αλλά και την ελληνική κοινωνία εκείνη την εποχή.

Πιο γλαφυρή αποτύπωση της ζωής μέσα στο ορφανοτροφείο Θηλέων της Πάτρας δεν θα μπορούσε να υπάρξει από αυτή μιας γυναίκας που ως παιδί βρέθηκε με τα αδέλφια της φιλοξενούμενη στο ίδρυμα, έχοντας χάσει και τους δυο τους γονείς. Η γυναίκα αυτή, μεγάλη σε ηλικία σήμερα, απευθύνθηκε στον Ανδρέα Αυλιχό και εξιστόρησε με ολοζώντανο τρόπο την καθημερινότητα των παιδιών:

«Να μιλήσετε για την ιστορία του ορφανοτροφείο θηλέων Πατρών, να μάθει ο κόσμος πόσα παιδάκια σωθήκαμε μετά από την κατοχή του 40- που ο κοσμάκης δεν είχε ούτε τροφή ούτε κρεβάτι να κοιμηθούν ενώ εμείς τα είχαμε όλα και προστασία.

Ήμουν οικότροφος από το ......μέχρι το .......( 8 χρόνια συνολικά ).Σήμερα είμαι 7... ετών και μόλις βγήκα έξω τότε κατάλαβα τι πάει να πει φτώχεια.

Μέσα δεν ήξερα, διότι σαν παιδί δεν μου έλειψε τίποτα, ούτε το φαγητό, ούτε το φρούτο καθημερινά, ούτε η καθαριότητα, εβδομαδιαίως σχολείο, τέχνη. Ζήσαμε παιδιά με τα όλα τους.

Ζω 5... χρόνια στο εξωτερικό. Αυτές είναι ιστορίες. Βλέπω ότι πάντα βάζετε τις πλατείες ,αλλά αυτό είναι η αληθινή ιστορία που ο κόσμος δεν ξέρει τίποτα. Τότε δεν παίρνανε αδέρφια ,διότι έπρεπε να βοηθήσουν την πιο άπορη οικογένεια και τα πιο μικρά.

Εγώ ήμουν ένα από τα τυχερά παιδιά, έπαιξα, έφαγα, έμαθα, ενώ άλλα γίνονταν υπηρέτριες από 9 και 10 ετών. Φαντάζεσαι την διαφορά. Ένα μόνο μας έλειψε, το χάδι της Μητέρας. Είχαμε την ''τύχη'' ,εγώ και τα .... αδέρφια μου ,να χάσουμε και τους δύο .Πριν γεννηθώ εγώ ,μέσα στην κατοχή σκότωσαν τον πατέρα μου και την χρονιά που μπήκα στο ορφανοτροφείο το 19... χάνουμε και την Μητέρα μας.

Τόσα αδέρφια στο πουθενά. Μεγαλώσαμε στην Πάτρα, αλλά δεν ήμασταν γεννημένα στην Πάτρα.

Πάντα όταν έρχομαι Ελλάδα επισκέπτομαι το ορφανοτροφείο. Λογικά την σήμερον ημέρα τα πάντα έχουν αλλάξει. Τότε δεν βγαίναμε έξω, εκτός αν μας έπαιρνε κάποιος δικός μας αδελφός ή ο υπεύθυνος της οικογένειάς μας.

Εξωτερικά δεν έχει αλλάξει τίποτα και θυμάμαι και το παραμικρό .

Ο επάνω όροφος ήταν για τα παιδάκια που ήταν σαν σοφίτα κοιμόντουσαν τα παιδάκια που είχαν πρόβλημα στην νυχτερινή ούρηση.

Ο δεύτερος όροφος ήταν το νοσοκομείο μας και ο τρίτος στις σκάλες ήταν της διευθύντριας το διαμέρισμα και το γραφείο του διαχειριστή και στο τέρμα κάτω ήταν οι αποθήκες με τον ρουχισμό και το ραφείο που μας έραβαν τα ρούχα μας. Ποτέ δεν φορέσαμε μπαλωμένο ή τρύπια παπούτσια.

Πάντα στην εποχή τους καινούρια, καλοκαιρινά- χειμωνιάτικα .

Δυο φορές την εβδομάδα κρέας, μία ψάρι και κατά την εποχή τα υπόλοιπα. Καθημερινά το μεσημέρι φρούτο της εποχής.

Καθαριότητα.

Αυτά τα κατάλαβα μόλις βγήκα έξω κι είδα την φτώχεια στα σπίτια.

Όσο για τα κρεβάτια μας, ούτε μία ζάρα δεν υπήρχε, καλύτερα και από το στρατιωτικό.

Όλα ήταν στην ώρα τους ,φαγητό, ύπνο, σχολείο, παιχνίδι και κέντημα και ραπτική.

Τι άλλο θέλεις να μάθεις; Ρώτα. Οι θάλαμοι ήσαν στο μεγάλο κτίριο με τα λιακωτά. Αξέχαστες χριστουγεννιάτικες γιορτές, ανοιχτό να έρθουν οι επισκέπτες, με το δέντρο μας, με την χορωδία μας και τέλος ένα γλυκό κι ένα δωράκι.

Όταν ερχόταν πολεμικό καράβι αμερικάνικο, μας καλούσαν και εκεί τρώγαμε ό,τι θέλαμε, γαριδάκια, τσιπς, παγωτά και τέλος ένα δωράκι στο φεύγα σε κάθε παιδάκι. Μας πήγαιναν τα πιο μικρά μπάνιο κάθε μέρα στη θάλασσα, σε όλες τις εκκλησίες με τα πόδια ή εκδρομές κοντινές. Εάν ήταν μακρυά όπως στο Γηροκομειό ή στον Κόκκινο Μύλο ή στο Χαλίλι και δεν θυμάμαι άλλα, τότε μας πήγαιναν με λεωφορείο. Τι άλλο ήθελε ένα παιδί που δεν είχε γονιούς. Τον πατέρα μου τον σκότωσαν δύο μήνες πριν γεννηθώ.''

Το 1973 το ορφανοτροφείο Θηλέων Πάτρας με προεδρικό διάταγμα μετατράπηκε σε «Κέντρο παιδικής μέριμνας Θηλέων». Σκοπός του ιδρύματος είναι η περίθαλψη , μόρφωση και επαγγελματική εκπαίδευση των παιδιών (θηλέων) που είναι απροστάτευτα και στερούνται οικογενειακής φροντίδας. Τα φιλοξενούμενα παιδιά είναι ηλικίας 6-20 ετών. Πρέπει να είναι σωματικά, ψυχικά και πνευματικά απόλυτα υγιή.

Στην ιστορία, όμως, της Πάτρας και στο κεφάλαιο φιλανθρωπία, μεγάλο είναι και το κεφάλαιο που άφησε ο ευεργέτης της πόλης, σταφιδέμπορος Παναγιώτης Σκαγιόπουλος, , ο οποίος με συμβόλαιο εν ζωή συνέστησε το ομώνυμο Ορφανοτροφείο αρρένων, τα εγκαίνια του οποίου έγιναν την 19/12/1929.