Όπως είχε πει στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου στο Δημ. Ωδείο τον περασμένο Μάρτιο ο αρχαιολόγος Κώστας Παπαγιαννόπουλος, "βάζει ένα λιθαράκι στα ζητήματα της τοπικής μας ιστορίας"
Τον περασμένο Μάρτιο & συγκεκριμένα στις 15/3/2023 οι εκδόσεις Το Δόντι του Ανδρέα Τσιλίρα διοργάνωσαν εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου της συμπολίτισσας καθηγήτριας πιάνου, ακορντεόν και θεωρητικών Χριστιάνας Μπογδανοπούλου–Βουτσινά με τίτλο «Περιπλάνησις Ιερού Θησαυρού / Ο Απόστολος Ανδρέας στην εκκλησιαστική ιστορία της Πάτρας & η επανακομιδή της Τιμίας Κάρας με τη συμβολή του Ηλία Μπογδανόπουλου».
Η εκδήλωση είχε γίνει με επιτυχία στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δημοτικού Ωδείου Πατρών (οδός Αράτου 10 & Ρήγα Φεραίου, 1ος όροφος) την Τετάρτη 15 Μαρτίου 2023, και είχαν μιλήσει οι Φώτης Δημητρόπουλος, φιλόλογος, συγγραφέας, Κώστας Παπαγιαννόπουλος, αρχαιολόγος, θεολόγος και η Αναστασία Τογιοπούλου, δικηγόρος, αντιδήμαρχος Πατρέων ενώ παρούσα ήταν και η ίδια η συγγραφέας και ερευνήτρια.
Το συγκεκριμένο βιβλίο σύμφωνα με τον ομοτ. Διευθυντή Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών Νίκο Γ. Μοσχονά, καθιστά τον μελετητή της εκκλησιαστικής ιστορίας & τον απλό φιλομαθή αναγνώστη, μέτοχο της μακραίωνης παράδοσης που σχετίζεται με το μαρτύριο του Αγίου Ανδρέα και με την τιμή που αποδίδεται από τους χριστιανούς προς τον Πρωτόκλητο Απόστολο του Ιησού Χριστού.
Το έργο αυτό θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως μία συμβολή εκ μέρους της Χριστιάνας Μπογδανοπούλου Βουτσινά στην τοπική εκκλησιαστική ιστορία της Πάτρας αλλά και ένα έργο αγιολογικό.
Όπως η ίδια η κ. Μπογδανοπούλου Βουτσινά αναφέρει, η έκδοση του βιβλίου στο μεγαλύτερο μέρος της στηρίχθηκε στην Διπλωματική της εργασία στο Μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου «Σπουδές στην Ορθόδοξη Θεολογία». "Η επιλογή του θέματος οφείλεται αφ’ ενός στην αγάπη προς την πόλη όπου είδα το φως της ζωής και αφετέρου στον σεβασμό και θαυμασμό μου προς τον ταπεινό αυτό αλιέα, ο οποίος έφυγε μακράν από τα όρια της πατρίδας του και με πλήρη συναίσθηση των δυσκολιών, με άσβεστο πάθος προς τον Κύριο Ιησού Χριστό μετέδωσε το Ευαγγέλιο ιδρύοντας εκκλησίες & χειροτονώντας επισκόπους προκειμένου να μεταλαμπαδευτεί η χριστιανική διδασκαλία".
Το αξιόλογο αυτό βιβλίο της κ. Μπογδανοπούλου-Βουτσινά προλογίζει & ο επιβλέπων καθηγητής της στο ΕΑΠ, Συντονιστής της ενότητας «Η Ορθόδοξη εκκλησία & Θεολογία από τον 19ο στον 21ο αιώνα» Γεώργιος Νεκτάριος Λόης.
Το κείμενο που ακολουθεί, περιλαμβάνει τα όσα είχε αναφέρει στην εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου ο κ. Κώστας Παπαγιαννόπουλος:
“Δεν μπορεί παρά να είναι κανείς χαρούμενος, όταν βλέπει να κυκλοφορούν βιβλία, όπως αυτό, που δεν κάνουν μια απλή καταγραφή της υπάρχουσας βιβλιογραφίας, αλλά βάζουν ένα λιθαράκι στα ζητήματα της τοπικής μας ιστορίας. Θα συμφωνήσω με τον κ. Λόη, που ήταν σύμβουλος της Χριστιάνας Μπογδανοπούλου-Βουτσινά στις μεταπτυχιακές της σπουδές στην Ορθόδοξη Θεολογία και γράφει στο προλογικό του σημείωμα ότι το πόνημά της είναι μια υποδειγματική εργασία για την τοπική Εκκλησιαστική Ιστορία της Πάτρας. Η πολύπλευρη παρουσίαση του θέματος δίνει την αίσθηση στον αναγνώστη ότι έχει να κάνει με μια σοβαρή και τεκμηριωμένη δουλειά. Αιχμή του βιβλίου είναι η παρουσίαση εγγράφων από το οικογενειακό αρχείο του Ηλία Μπογδανόπουλου.
Θα επικεντρώσω σε τρία ζητήματα που μου κέντρισαν το ενδιαφέρον και θέτει πολύ σωστά η κ. Μπογδανοπούλου-Βουτσινά στο βιβλίο της. Είναι και τα τρία, ζητήματα που απασχόλησαν πολύ τη βιβλιογραφία σχετικά με το πρόσωπο του αποστόλου Ανδρέα και πιστεύω ότι αξίζει να κάνουμε μια αναφορά με αφορμή την ωραία αυτή έκδοση. Το πρώτο ζήτημα που απασχόλησε και απασχολεί τη βιβλιογραφία είναι η σύνδεση του μαρτυρίου του αγίου Ανδρέα με την Πάτρα. Η συγγραφέας έχει κάνει μια αναλυτική παρουσίαση των πηγών στο πρώτο μέρος του βιβλίου της και αξίζει να δει κανείς τις λεπτομέρειες που παραθέτει. Θα αναφερθώ στις απαρχές της παράδοσης, η οποία χρονολογείται από τα τέλη του 2ου αιώνα ή το αργότερο στις αρχές του 3ου αι. Προέρχεται από τις λεγόμενες Απόκρυφες Πράξεις του αποστόλου Ανδρέου. Αναφέρεται ότι ανάλογο περιεχόμενο είχε και ένα άλλο απόκρυφο βιβλίο, το λεγόμενο Ευαγγέλιον του Ανδρέου, που σήμερα έχει χαθεί. Μπορεί κανείς να υποθέσει ότι η παράδοση είναι ακόμα παλαιότερη και ίσως δεν ήταν εφεύρημα του άγνωστου συγγραφέα ή συγγραφέων των παραπάνω έργων.
Έπειτα, έχουμε ένα κενό αναφοράς στην Πάτρα σε σχέση με τον απόστολο Ανδρέα και ξαναβρίσκουμε την ίδια παράδοση σε εκκλησιαστικούς συγγραφείς του 4ου αι., που είναι σχεδόν βέβαιο ότι έχουν στηριχθεί στις Απόκρυφες Πράξεις. Το ερώτημα είναι αν η παράδοση αυτή είναι γνήσια. Δύο επιχειρήματα υπέρ της γνησιότητας θα μπορούσε κανείς να ξεχωρίσει: α) ότι τα πιο αληθοφανή στοιχεία στις βιογραφίες των αγίων είναι ο τόπος και ο χρόνος του μαρτυρίου τους και β) καμιά άλλη πόλη, εκτός από την Πάτρα, δεν διεκδίκησε το μαρτύριο του αποστόλου Ανδρέα.
Το δεύτερο ζήτημα είναι η περιπέτεια των λειψάνων του αποστόλου Ανδρέα. Η κ. Μπογδανοπούλου-Βουτσινά κάνει μια πλήρη αποδελτίωση των τόπων που διατείνονται ότι κατέχουν μέρος των λειψάνων του. Θα ήθελα να πω λίγα λόγια για τη σημασία των λειψάνων στον χριστιανικό κόσμο. Η τιμή των αγίων ξεκίνησε από τους τάφους των μαρτύρων που έδωσαν τη ζωή τους στηρίζοντας την πίστη κατά τη διάρκεια των διωγμών και αποδιδόταν στα μαρτύρια και στις κατακόμβες. Εκφραζόταν μέσω των τελετών του ενταφιασμού και των μνημοσύνων, οι οποίες είχαν μικρή χρονική διάρκεια. Και το τονίζω αυτό για δύο λόγους: α) γιατί δεν υπήρχαν ακόμα οι μακροσκελείς τελετές που έχουμε συνηθίσει να παρακολουθούμε σήμερα, και β) γιατί ειδικά στις κατακόμβες, αντίθετα με ό,τι λέγεται συνήθως, δεν μπορούσαν να μείνουν πολλοί άνθρωποι σε αυτούς τους υπόγειους χώρους για πολλή ώρα. Εκεί οι πιστοί έρχονταν σε επαφή (νοερή ή πραγματική) με τα λείψανα των μαρτύρων. Η συλλογή λειψάνων και η απόδοση τιμής σε αυτά έρχεται ως συνέχεια μιας πολύ αρχαίας πρακτικής που μετεξελίσσεται στον χριστιανισμό.
Κατ’ αρχάς, κάποιοι από τους μάρτυρες θεωρήθηκαν πολλοί σημαντικοί στον αγώνα για τη διάδοση της χριστιανικής πίστης και τα λείψανά τους έτυχαν ιδιαίτερης τιμής. Έπειτα, η τιμή στα λείψανα συνδέθηκε στη λαϊκή πίστη με τη χαρισματική θεραπεία που είχε μια κάποια εξάπλωση στη Ρωμαϊκή εποχή που έζησαν ο Χριστός και οι απόστολοι. Η πίστη στη χαρισματική θεραπεία αναβίωσε μετά το τέλος των διωγμών. Την ίδια περίοδο παρατηρείται μια ιδιαίτερη κινητικότητα στην αναζήτηση τάφων και στην απόκτηση ιερών λειψάνων σε επίπεδο πόλεων ή ακόμα και χωριών. Σε αυτό το πλαίσιο, ο τεμαχισμός ενός λειψάνου θεωρήθηκε ως μια κανονική πρακτική υπό την έννοια ότι περισσότεροι τόποι και άνθρωποι θα μπορούσαν να ωφεληθούν από τις ευεργετικές τους ιδιότητες. Έτσι, λοιπόν, γίνεται κατανοητός και ο διαμοιρασμός των λειψάνων του αποστόλου Ανδρέα.
Το τρίτο ζήτημα σχετίζεται με την ανέγερση και την καταστροφή του ναού που ήταν αφιερωμένος στον απόστολο. Ναός προς τιμήν του αποστόλου ανεγέρθηκε μερικούς αιώνες μετά τον θάνατό του, όπως διαπιστώνει η κ. Μπογδανοπούλου-Βουτσινά. Οι πρώτες σαφείς αναφορές σε ναό ανιχνεύονται στις πηγές τον 6ο αι. Όπως φάνηκε στις ανασκαφές, ο ναός κτίστηκε δίπλα στη μαντική πηγή της Δήμητρας και πάνω σε τμήμα ρωμαϊκού λουτρού που εκτείνεται στα ΝΔ του παλαιού ναού. Συχνά γράφεται ότι ο ναός καταστράφηκε από τους Τουρκαλβανούς το 1770 κατά τη διάρκεια των Ορλωφικών, ακόμα και σε περιηγητικά βιβλία. Πιο προσεκτικός από τους περιηγητές είναι ο Leake, ο οποίος σωστά παρατηρεί ότι η εκκλησία ήταν ερειπωμένη ήδη από την εποχή που επισκέφθηκαν την Πάτρα ο Spon και ο Wheler, δηλαδή από το 1675-1676. Αλλά κάποια τμήματα της εκκλησίας παρέμεναν ακόμα, και εκεί οι κάτοικοι προσεύχονταν και έκαιγαν λιβάνι.
Οι κάτοικοι της Πάτρας έπιναν από το νερό της διπλανής πηγής στην γιορτή του αγίου Ανδρέα, γιατί εθεωρείτο αγίασμα. Από αυτήν την εποχή, λίγο πριν την Επανάσταση, υπάρχουν σχέδια και γκραβούρες που απεικονίζουν την κατάσταση των ερειπίων του ναού και μπορεί κανείς να σχηματίσει μια εικόνα για το μεσαιωνικό οικοδόμημα.
Κλείνοντας, να επαναλάβω ότι η έκδοση αυτή μάς έδωσε την ευκαιρία να (ξανα)τοποθετηθούμε πάνω σε ορισμένες κρίσιμες πτυχές της τοπικής εκκλησιαστικής ιστορίας, όχι αναμασώντας παλαιές παραδοχές, αλλά τεκμηριωμένα και με σαφήνεια να προσεγγίσουμε ζητήματα άκρως ενδιαφέροντα για την πόλη μας. Εύχομαι το βιβλίο της κ. Μπογδανοπούλου-Βουτσινά να είναι καλοτάξιδο”.
*Τέλος να αναφέρουμε πως σύμφωνα με όσα μας ανέφερε η ίδια η κ. Μπογδανοπούλου – Βουτσινά, υπάρχει η σκέψη να παρουσιαστεί το βιβλίο σε εκδήλωση στο Άνω Καστρίτσι τον ερχόμενο Σεπτέμβριο υπό την αιγίδα της τοπικής ενορίας ενώ ακόμα συζητείται & η διοργάνωση παρουσίασης του βιβλίου μέσα στο φθινόπωρο από το Σύλλογο «Των εν Αθήναις Πατρινών».
Επιμέλεια ανάρτησης: Τ. ΜΑΡΤΑΤΟΣ
Ακολουθήστε το thebest.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο thebest.gr